Y khoa, ykhoa.org, Thông tin cập nhật kiến thức y khoa mới nhất Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Loét bàn chân đái tháo đường (DFUs) đề cập đến những vết thương chậm lành thường ở bàn chân. Các chuyên gia y tế có thể sử dụng một số hệ thống phân loại khác nhau để giúp xác định giai đoạn và mức độ nghiêm trọng của vết loét.
DFUs là một biến chứng tiềm ẩn của bệnh đái tháo đường. Lượng glucose máu cao kéo dài có thể làm tổn thương các mạch máu và dây thần kinh, ảnh hưởng đến quá trình lành vết thương và dẫn đến loét.
Để giúp điều trị và kiểm soát một tình trạng DFU, các chuyên gia y tế có thể sử dụng hệ thống phân loại và cho điểm. Những hướng dẫn này đề cập đến các guideline có thể giúp tạo điều kiện cho tiếp xúc, điều trị và chữa lành của vết thương.
Bài viết này thảo luận về các hệ thống phân loại khác nhau mà bác sĩ có thể sử dụng để xác định mức độ nghiêm trọng và kiểm soát DFUs.
Loét bàn chân đái tháo đường là gì?
DFUs là những vết thương hở thường xảy ra ở những vùng chịu trọng lượng của bàn chân như gan bàn chân, gót và đầu các ngón chân. Tổn thương mạch máu và dây thần kinh có thể dẫn đến tuần hoàn kém và mất cảm giác ở bàn chân. Trong tổn thương dây thần kinh, có thể bệnh nhân không nhận thấy bất kỳ tổn thương nào ở chân và do đó không điều trị chúng. Do lưu lượng máu kém, cơ thể của họ ít có khả năng chữa lành và loại bỏ nhiễm trùng.
Bằng chứng cho thấy rằng khoảng 5% những người sống chung với bệnh đái tháo đường sẽ bị loét chân. Chúng thường là nguyên nhân dẫn đến nhiều trường hợp nhập viện hơn các biến chứng đái tháo đường khác. Điều quan trọng là bệnh nhân phải được điều trị DFUs, vì việc bỏ qua chúng có thể gây nhiễm trùng nghiêm trọng dẫn đến hoại tử – sự chết của mô cơ thể – và hoại thư. Một nghiên cứu năm 2021 đã đánh dấu biến chứng do bệnh đái tháo đường là nguyên nhân chính dẫn đến cắt cụt chi dưới.
Một số guidelines có thể sử dụng các giai đoạn sau để mô tả một tình trạng DFU:
- Giai đoạn 1: bàn chân bình thường không có yếu tố nguy cơ
- Giai đoạn 2: bàn chân có nguy cơ cao
- Giai đoạn 3: bàn chân bị loét
- Giai đoạn 4: Viêm mô tế bào bàn chân
- Giai đoạn 5: bàn chân hoại tử
- Giai đoạn 6: Bàn chân không thể cứu được
Để giúp kiểm soát DFUs và ngăn ngừa các hậu quả xấu, các bác sĩ sử dụng hệ thống phân loại và cho điểm để giúp hướng dẫn điều trị. Những hệ thống này đề cập đến các công cụ mô tả có thể giúp phân nhóm các cá nhân và xác định nguy cơ biến chứng thêm.
Các chuyên gia y tế thường sử dụng hệ thống phân loại của Wagner nhất. Các hệ thống phân loại phổ biến khác bao gồm:
- Hệ thống phân loại của Đại học Texas
- Hệ thống phân loại vết thương, thiếu máu cục bộ và nhiễm trùng bàn chân (WIFI)
- Hệ thống phân loại vị trí, thiếu máu cục bộ, bệnh thần kinh, nhiễm vi khuẩn, diện tích và độ sâu (SINBAD)
- Nhóm hợp tác quốc tế về hệ thống phân loại của Hiệp hội Bệnh truyền nhiễm / Bàn chân đái tháo đường của Hoa Kỳ (IWGDF / IDSA)
Hệ thống phân loại của Wagner
Hệ thống phân loại của Wagner có thể giúp xác định mức độ nghiêm trọng của DFU trên sáu cấp độ khác nhau. Nó tập trung vào độ sâu xâm nhập của vết loét, mức độ hoại tử mô và có viêm tủy xương không, như là nhiễm trùng và viêm xương.
Nó sử dụng thang điểm 0–5 để phân tích các vết loét cũng như lựa chọn điều trị chính xác. Các cấp độ trong hệ thống phân loại của Warner là:
- Độ 0: không có tổn thương hở
- Độ 1: vết loét nông
- Độ 2: vết loét sâu hơn xuyên qua da và dây chằng
- Độ 3: vết loét sâu hơn với viêm tủy xương hoặc áp xe
- Độ 4: hoại thư bàn chân trước
- Độ 5: hoại thư toàn bộ bàn chân
Hệ thống phân loại của Đại học Texas
Hệ thống phân loại của Đại học Texas tập trung vào độ sâu của vết loét, sự nhiễm trùng và các dấu hiệu của thiếu máu cục bộ. Nó sử dụng các cấp độ từ 0 đến 3 để biểu thị mức độ nghiêm trọng của vết loét. Mỗi cấp độ này có bốn giai đoạn.
Các cấp của hệ thống phân loại này là:
- Độ 0: vị trí trước hoặc sau loét đã lành
- Độ 1: vết loét bên ngoài không ảnh hưởng đến bao cơ, gân hoặc xương
- Độ 2: vết loét sâu xuyên đến gân hoặc bao cơ
- Độ 3: vết loét sâu xuyên qua xương hoặc khớp
Các giai đoạn trong mỗi độ bao gồm:
- Giai đoạn A: vết loét sạch
- Giai đoạn B: vết loét không thiếu máu cục bộ nhưng nhiễm trùng
- Giai đoạn C: vết loét bị thiếu máu cục bộ nhưng không bị nhiễm trùng
- Giai đoạn D: vết loét thiếu máu cục bộ và nhiễm trùng
Hệ thống phân loại WIFI
Hiệp hội Phẫu thuật Mạch máu đã phát triển hệ thống phân loại WIFI. Nó sử dụng nhiều đo lường chẩn đoán để dự đoán nguy cơ phải cắt cụt chi. WIFI sử dụng ba hệ thống phân loại khác nhau để xác định mức độ vết thương, thiếu máu cục bộ và nhiễm trùng.
Hệ thống phân loại vết thương bao gồm:
- Độ 0: không loét hoặc hoại thư
- Độ 1: vết loét nhỏ và nông ở bàn chân hoặc chân xa nhưng không hoại thư
- Độ 2: loét sâu dẫn đến khớp, gân hoặc xương bị lộ ra ngoài và hoại thư giới hạn ở ngón chân
- Độ 3: loét rộng và hoại thư đến bàn chân giữa, bàn chân trước hoặc cả hai
Hệ thống phân loại của thiếu máu cục bộ sử dụng chỉ số huyết áp cổ chân – cánh tay (ABI), đo huyết áp ở mắt cá chân. Hệ thống như sau:
- Độ 0: ABI lớn hơn hoặc bằng 0,8
- Độ 1: ABI từ 0,6–0,79
- Độ 2: ABI từ 0,4–0,59
- Độ 3: ABI nhỏ hơn hoặc bằng 0,39
Hệ thống phân loại nhiễm trùng bao gồm:
- Độ 0: không có dấu hiệu nhiễm trùng tại chỗ
- Độ 1: nhiễm trùng tại chỗ mô dưới da và da cùng với các triệu chứng như sưng cục bộ, ban đỏ dưới 2 cm (cm) xung quanh vết loét, đau cục bộ hoặc nóng cục bộ
- Độ 2: nhiễm trùng tại chỗ đến các cấu trúc sâu hơn mô dưới da và da nhưng không có dấu hiệu của phản ứng viêm toàn thân Advertisement
- Độ 3: dấu hiệu của phản ứng viêm toàn thân
Hệ thống phân loại SINBAD
SINBAD là một hệ thống phân loại tập trung vào các đặc điểm của vết loét, bao gồm diện tích, độ sâu, thiếu máu cục bộ, bệnh lý thần kinh và nhiễm trùng. Hệ thống SINBAD là một hệ thống đơn giản có thể giúp dự đoán tình trạng cắt cụt chi cũng như chữa lành vết loét. Hệ thống SINBAD sử dụng điểm 0-1 để đạt được tổng cộng 6 điểm. Những người có điểm từ 3 trở lên có nguy cơ cao bị cắt cụt chi.
Điểm cho hệ thống SINBAD như sau:
Vị trí nhiễm trùng:
0 – bàn chân trước
1 – bàn chân giữa hoặc bàn chân sau
Thiếu máu cục bộ:
0 – hồi lưu máu tốt
1 – dấu hiệu của thiếu máu cục bộ
Bệnh thần kinh:
0 – Không
1 – Có
Nhiễm khuẩn:
0 – Không
1 – Có
Diện tích:
0 – kích thước vết loét nhỏ hơn hoặc bằng 1 cm2
1 – kích thước của vết loét lớn hơn 1 cm2
Chiều sâu:
0 – nông
1 – sâu
Hệ thống phân loại IWGDF / ISDA
Hệ thống phân loại IWGDF / ISDA giúp dự đoán có cần nhập viện hay không của những người mắc DFUs cùng với nguy cơ cắt cụt chi. Hệ thống IWGDF / ISDA bao gồm 4 cấp độ chỉ ra mức độ nghiêm trọng của DFUs.
Các phân độ của hệ thống IWGDF / ISDA như sau:
- Độ 1: không nhiễm trùng
- Độ 2: vết loét nông với nhiễm trùng nhẹ
- Độ 3: vết loét sâu với hoại thư, nhiễm trùng vừa và ảnh hưởng đến xương, cơ hoặc gân
- Độ 4: loét sâu với nhiễm trùng nặng liên quan đến rối loạn chuyển hóa hoặc nhiễm độc toàn thân
Tóm tắt
Loét bàn chân đái tháo đường là một biến chứng phổ biến của bệnh đái tháo đường. Chúng thường xảy ra do lượng glucose máu cao trong thời gian dài, ảnh hưởng đến việc lành vết thương.
Một số hệ thống phân loại có sẵn để giúp xác định mức độ nghiêm trọng của vết loét và hướng dẫn lựa chọn điều trị thích hợp. Chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để kiểm soát tốt hơn tình trạng bệnh, cũng như tránh tình trạng hoại thư và các biến chứng tiềm ẩn khác.
Nguồn: https://www.medicalnewstoday.com/articles/diabetic-foot-ulcer-stages
Tài liệu tham khảo:
- Diabetes and your feet. (2022).
https://www.cdc.gov/diabetes/library/features/healthy-feet.html - Diabetes foot complications. (n.d.).
https://diabetes.org/diabetes/foot-complications - Hamilton, E. J., et al. (2021). Australian guideline on wound classification of diabetes-related foot ulcers: Part of the 2021 Australian evidence-based guidelines for diabetes-related foot disease.
https://jfootankleres.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13047-021-00503-6 - IWGDF guideline on the diagnosis and treatment of foot infection in persons with diabetes. (2019).
https://iwgdfguidelines.org/wp-content/uploads/2019/05/05-IWGDF-infection-guideline-2019.pdf - Mathioudakis, N., et al. (2017). The Society for Vascular Surgery Wound, Ischemia, and foot Infection (WIfI) classification system predicts wound healing but not major amputation in patients with diabetic foot ulcers treated in a multidisciplinary setting.
https://www.jvascsurg.org/article/S0741-5214(17)30114-3/fulltext - Measuring and understanding the ankle brachial index (ABI). (n.d.).
https://stanfordmedicine25.stanford.edu/the25/ankle-brachial-index.html - Monteiro-Soares, M., et al. (2020). Diabetic foot ulcer classifications: A critical review.
https://iwgdfguidelines.org/wp-content/uploads/2020/03/Monteiro-Soares_et_al-2020-IWGDF-clasification-review.pdf - Monteiro-Soares, M., et al. (2020). Guidelines on the classification of diabetic foot ulcers (IWGDF 2019).
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/dmrr.3273 - Oliver, T. I., et al. (2022). Diabetic foot ulcer.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537328/ - Packer, C. F., et al. (2022). Diabetic ulcer.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499887/ - Shah, P., et al. (2022). Wagner’s classification as a tool for treating diabetic foot ulcers: Our observations at a suburban teaching hospital.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8861474/ - Vera-Cruz, P. N., et al. (2020). Comparison of wIFi, University of Texas and Wagner classification systems as major amputation predictors for admitted diabetic foot patients: A prospective cohort study.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7751999/ - Walicka, M., et al. (2021). Amputations of lower limb in subjects with diabetes mellitus: Reasons and 30-day mortality.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8328738/
Người dịch: Dương Minh Minh – Trần Gia Minh
Hiệu đính: BS. Huỳnh Lê Thái Bão
Bài viết được dịch thuật và biên tập bởi ykhoa.org – vui lòng không reup khi chưa được cho phép!
