[Ca hình học số 10] Xẹp phổi tròn (Round atelectasis)

Một dạng xẹp phổi không điển hình, thường xuất hiện cạnh sẹo màng phổi và dễ nhầm với khối u. Người bệnh có tiền sử phơi nhiễm bụi phổi amiăng hoặc tràn dịch màng phổi do nhiều nguyên nhân khác nhau. Lâm sàng thường không triệu chứng.

Hai cơ chế sinh bệnh học được nhắc đến nhiều nhất.

“Một, giả thuyết do tràn dịch màng phổi.”

Tràn dịch gây xẹp phổi thụ động khu trú do tạo áp lực lên nhu mô phổi kế cận. Nếu tốc độ tích tụ dịch màng phổi vượt quá dung tích hấp thụ của các phế nang kế cận, tổn thương màng phổi tạng xảy ra với sự hình thành khe, rãnh và chuyển dịch nhu mô phổi về phía rãnh này. Kết quả của tiến trình này, phổi được gấp lại theo hình đồng tâm và duy trì do sự kết dính.

“Hai, giả thuyết do xơ hóa màng phổi tạng.” Các tổn thương khởi đầu bởi viêm màng phổi khu trú do các tác nhân kích thích như bụi amiăng. Sự tích tụ dịch màng phổi khu trú hoặc bụi kích thích trong bệnh bụi phổi amiăng dẫn đến sự co rút, dày lên và gấp vào trong của màng phổi tạng. Nhu mô phổi kế cận cũng co rút và xẹp phổi tròn hình thành.

Trường hợp này sau điều trị lao màng phổi được 6 tháng, hết triệu chứng nên đi tái khám.

Chụp Xquang ngực thấy vòm hoành trái lên cao ngang vòm hoành phải, bóng hơi dạ dày thấy rõ bên dưới, có khối mờ đồng nhất vùng đáy phổi trái.

Chụp CT scan ngực ghi nhận là tổn thương xẹp phổi tròn với các đặc điểm:

-Hình tròn, kích thước # cm

-Đậm độ không đồng nhất

-Vị trí ngoại vi thuỳ dưới vùng thấp

-Góc nhọn tạo bởi khối và màng phổi

-Các bó mạch phế quản uốn cong về phía tổn thương (dấu hiệu đuôi sao chổi đặc trưng)

-Dày màng phổi kế cận

-Thể tích phổi giảm ở thuỳ phổi bị tổn thương

-Tái tạo ảnh phổi 3D thấy thuỳ dưới phổi trái lõm một lỗ to là vị trí của khối phổi xẹp, nhiều ngấn lõm vào màng phổi trông như xúc tua của con cầu gai là do sự co rút của màng phổi tạng tạo thành các nếp gấp.

Siêu âm kết hợp cho thấy: có một khối tròn giảm âm ở ngoại vi thành ngực, không thấy tín hiệu mạch máu bên trong, có một lỗ thông thương giữa vùng dày màng phổi vào trong khối với dịch di chuyển ra vào, khối không di chuyển khi hô hấp. Có một mảnh tăng âm mạnh từ màng phổi đi vào một đoạn trong khối tổn thương được cho là hiện diện của sẹo màng phổi tạng lấn vào nhu mô phổi.

Nhận diện được loại tổn thương này giúp tránh sinh thiết hoặc phẫu thuật loại bỏ không cần thiết.