Chỉ số BMI có còn chính xác trên bệnh nhân Suy tim?

BMI (Body Mass Index) từ lâu đã được xem là tiêu chuẩn vàng trong đánh giá tình trạng dinh dưỡng, nhưng trên bệnh nhân suy tim, chỉ số này liệu có còn chính xác? 

Suy tim không chỉ là vấn đề về tim mạch mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến thành phần cơ thể, từ sự giữ nước, mất khối cơ đến thay đổi chuyển hóa. Những yếu tố này có thể làm sai lệch BMI, khiến chỉ số này trở nên ít giá trị hơn trong tiên lượng bệnh nhân suy tim.

❌ Những hạn chế của BMI trên bệnh nhân suy tim

🔹 Tích tụ dịch – Tăng cân giả tạo
Suy tim gây ra tình trạng ứ dịch (phù ngoại biên, tràn dịch màng phổi, báng bụng), khiến cân nặng tăng mà không phản ánh sự gia tăng khối cơ hay mô mỡ thực sự. Điều này khiến BMI tăng lên dẫn đến đánh giá sai tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân.

🔹 Suy giảm khối cơ (sarcopenia) – Chỉ số BMI có thể “đánh lừa”
Bệnh nhân suy tim giai đoạn muộn thường bị mất khối cơ nhưng vẫn có lượng mỡ cao. Một bệnh nhân có BMI bình thường hoặc thậm chí cao vẫn có thể đang trong tình trạng suy dinh dưỡng nghiêm trọng nếu mất khối cơ nhiều.

🔹 Nghịch lý béo phì trong suy tim – BMI cao có thật sự xấu?
Các nghiên cứu chỉ ra rằng bệnh nhân suy tim có BMI cao lại có tiên lượng sống tốt hơn nhóm BMI thấp. Điều này đặt ra câu hỏi: liệu chỉ số BMI có còn phản ánh chính xác nguy cơ sức khỏe hay không?

🔹 Không đánh giá được sự thay đổi thành phần cơ thể
BMI không phân biệt được mỡ, cơ hay dịch ngoại bào – những yếu tố thay đổi rất nhiều ở bệnh nhân suy tim. Vì vậy, hai bệnh nhân có cùng BMI có thể có tình trạng sức khỏe rất khác nhau.

🔹 Ảnh hưởng của điều trị – BMI không ổn định
Việc sử dụng thuốc lợi tiểu để kiểm soát ứ dịch có thể làm cân nặng thay đổi nhanh chóng mà không phản ánh sự thay đổi thực sự trong khối cơ hay mỡ.

✅ Các phương pháp đánh giá thay thế hoặc bổ sung

💠 Chỉ số vòng eo/vòng hông (WHR): Giúp đánh giá chính xác hơn sự phân bố mỡ nội tạng. 

💠 Đo thành phần cơ thể bằng InBody, BIA, DXA: Xác định chính xác tỷ lệ cơ, mỡ và nước trong cơ thể, giúp phân tích toàn diện hơn. 

💠 Chỉ số khối cơ xương (SMI) & đo sức mạnh cơ bắp: Đặc biệt hữu ích để đánh giá sarcopenia, yếu tố quan trọng trong tiên lượng bệnh suy tim. 

💠 Thang điểm dinh dưỡng (NRI, MUST): Công cụ đánh giá nguy cơ suy dinh dưỡng chính xác hơn so với BMI đơn thuần.

Như vậy, BMI dù tiện lợi, nhưng không còn phù hợp để đánh giá chính xác tình trạng dinh dưỡng ở bệnh nhân suy tim. Các phương pháp đánh giá thành phần cơ thể chuyên sâu hơn như đo InBody, DXA, hoặc các thang điểm dinh dưỡng nên được áp dụng để có cái nhìn toàn diện hơn.

Nguồn tham khảo:

📖 Lavie CJ et al. Obesity and the Heart: Pathophysiology, Evaluation, and Effect of Weight Loss. JACC, 2018.
📖 Rahman MM et al. Body Composition and Heart Failure: Prognostic Implications. Eur J Heart Fail, 2022.
📖 WHO. Obesity: Preventing and Managing the Global Epidemic. Technical Report Series, 2021.