[Chia sẻ] U nang tiền liệt tuyến, lạc nội mạc tử cung và câu chuyện bên lề

Đêm qua có người gửi cho tôi bức ảnh số 1 và hỏi: “Chồng em muốn xông quẻ đầu năm mới, bằng cách sau giao thừa sẽ quan hệ tình dục với em theo tư thế này, liệu có ổn không thưa bác sĩ?”

Câu trả lời của tôi là:

Đàn ông là thầy giác ngộ tình dục của đàn bà;

Phụ nữ là nhà trị liệu tình dục của đàn ông.

Đời sống tình dục hài hoà,

tốt cho sức khoẻ cả nam và nữ.

Tuy nhiên,

trong đời sống tình dục,

những hành vi quá “mạnh mẽ”,

nó sẽ gây tác hại lớn cho “em bé & cậu bé”,

tác hại đến cả tử cung buồng trứng,

tác hại đến cả tiền liệt tuyến và túi tinh…

Tôi vừa nhắn đến đây, thì bạn nữ nhắn lại rằng muốn tôi tư vấn mà sao tôi lại gửi thơ, do bạn hiểu nhầm khi chát tôi gửi tin liên tục; đọc lại dễ nhầm tưởng đó là thi dục.

Ý của tôi muốn nói là, đời sống tình dục quá mãnh liệt, có thể tổn thương đến tuyến tiền liệt. Trong một số diễn đàn tình dục, mọi người hay đăng bài phô trương như “nhất dạ ngũ giao” tức là một đêm 5 lần. Bất kể điều đó có đúng hay không, quan hệ tình dục nhiều như vậy là không ổn. Bởi vì, trong quá trình sinh hoạt tình dục, dương vật và tuyến tiền liệt luôn trong tình trạng cương lên, đủ thứ rắc rối kèm theo. Xuất tinh nhiều lần trong một đêm cũng dễ dẫn đến tình trạng đau tức vùng bụng dưới khi xuất tinh, thậm chí có thể có máu trong tinh dịch, nhiều ngày như vậy tinh sẽ trong vắt như nước lã. Tình trạng đó cứ lặp đi lặp lại lâu ngày, tiền liệt tuyến sẽ dẫn đến viêm nhiễm, phì đại, hay u nang.

🅐 Tôi muốn nói tới u nang tiền liệt tuyến!

Sáng hôm qua, một đồng nghiệp của tôi là bác sĩ rất giỏi ở khu vực Tây Nguyên, anh vừa gặp ca bệnh cực kì hiếm, gửi lên diễn đàn đố các bác sĩ. Bệnh nhân nam giới, 25 tuổi, đến khám vì tiểu khó. Siêu âm tiền liệt tuyến rất to, toàn bộ cấu trúc là vi nang rất nhỏ, có vài nang lớn. Sau 24 giờ có tất cả 10 bác sĩ ý kiến, nhưng chỉ 2 bác sĩ chẩn đoán đúng, 8 bác sĩ chưa biết chẩn đoán là gì.

Có 175 bác sĩ im lặng chờ kết quả.

Đây là ca bệnh rất hay, cực kì hiếm gặp, hơn hai mươi năm làm bác sĩ tôi cũng mới chỉ gặp có 4 ca nhiều nang có tính chất bẩm sinh như thế này, nhưng tôi thường xuyên gặp những ca bệnh có một vài nang do đời sống tình dục thiếu chính tắc.

Ca bệnh này chẩn đoán = “Giant Multilocular Prostatic Cystadenoma” theo tiếng Anh, vì quá hiếm nên chưa ai dịch sang tiếng Việt, tôi dịch là “U nang tiền liệt tuyến đa bào khổng lồ”. Đây là bệnh lí nang của tiền liệt tuyến hoàn toàn lành tính, từ 16 – 25 tuổi được chẩn đoán là bệnh lí bẩm sinh, khả năng tái phát rất cao, nên khi gây ra triệu chứng quá sức chịu đựng thì cách điều trị là phẫu thuật cắt toàn bộ tiền liệt tuyến. Tuổi càng cao thì nguyên nhân chính là bệnh lí mắc phải do chế độ sinh hoạt tình dục bừa bãi vô độ, điều trị chủ yếu là nội khoa chống viêm nhiễm tiền liệt tuyến và giảm tăng sản, nang lớn quá có thể gặp bác sĩ Xquang hạng 3 trở lên để dẫn lưu dưới hướng dẫn của siêu âm (hoặc CT và MRI) hay nút mạch tiền liệt tuyến điều trị, cũng có thể phẫu thuật cắt bỏ phần nhu mô tiền liệt tuyến bị bệnh.

Nhưng tôi muốn nói sâu về chẩn đoán.

Ca bệnh này, tôi chụp lại ảnh siêu âm điển hình nhất, đánh số 2 trong hình minh hoạ của bài viết. Nhìn vào bức ảnh chỉ 2 màu đen – trắng đó, nhiệm vụ của bác sĩ Xquang chúng tôi là phải làm thế nào để nó cất lên tiếng nói, tưởng khó nhưng rất dễ.

Mọi bác sĩ cần biết tiền liệt tuyến có 2 loại tế bào chính = tế bào biểu mô + tế bào sợi.

❶ Nang được tạo thành từ các tế bào biểu mô

Tế bào biểu mô có một đặc điểm mà bác sĩ nào cũng biết, đó là các túi bài tiết có tên acinar, để tiết ra các dịch nhày nuôi dưỡng tinh trùng và enzym làm loãng tinh dịch giúp tinh trùng bơi đi gặp trứng để thụ thai. Tinh dịch của chúng ta mỗi lần xuất từ 1,5 – 7,5mL là do các acinar này, nhưng cũng chính các enzym PSA làm cho nó loãng ra như nước vo gạo sau khi xuất 15-20 phút, chứ ban đầu nó đặc sánh như thạch chị em vẫn hay mua ăn.

Khi nang được tạo bởi tế bào biểu mô, tức là toàn bộ thành nang dày đặc tế bào biểu mô, thì các tế bào này ồ ạt tiết ra dịch, làm cho các nang nhanh chóng tăng kích thước. Vậy trên hình ảnh siêu âm, sẽ thấy đa số các nang có kích thước lớn, chỉ ít nang nhỏ thôi vì mới hình thành nên chưa kịp tăng thể tích. Các bạn hãy nhìn vào ảnh số 3 tôi minh hoạ, các nang có thành dày đặc tế bào tuyến, nó liên tục tiết dịch gây nang giãn to.

Xét nghiệm PSA đương nhiên tăng cao.

Đàn ông rất sợ PSA tăng cao, vì chỉ số này xưa nay dán biệt danh ung thư tiền liệt tuyến, nhưng trong trường hợp này các bạn yên tâm là hoàn toàn lành tính. Tiện đây tôi cũng nói, đàn ông tăng sản lành tính tế bào tuyến thì cũng có PSA tăng cao, đừng vì thế mà đã vội gán cho ung thư. Nên nhớ, giải phẫu bệnh ung thư tiền liệt tuyến cũng rất khó khăn. Những trường hợp này, nhiều người cứ ám thị ung thư, đi cắt hết tiền liệt tuyến, cắt luôn cả tinh hoàn hai bên, tự dưng bị hoạn sẽ rất là chán.

Đến đây các bạn đã ra công thức chẩn đoán “U nang tiền liệt tuyến đa bào khổng lồ” có nguyên nhân bẩm sinh = Tuổi dưới 25 + Xét nghiệm PSA tăng cao + Siêu âm tiền liệt tuyến có rất nhiều nang lớn.

Tôi nhắc lại, điều trị là cắt bỏ toàn bộ tiền liệt tuyến tránh tái phát, nhưng đừng dại dột dựa vào PSA tăng cao mà cắt mất cả hai bên tinh hoàn sẽ rất lãng phí.

❷ Nang được tạo thành bởi các tế bào sợi

Tế bào sợi ngược lại, không có các túi bài tiết có tên acinar, nên không tiết nhiều dịch và cũng không tăng tiết PSA. Bệnh lí có thể bẩm sinh khi gặp ở người trẻ, có thể mắc phải khi gặp ơ người có tuổi và trải nghiệm đời sống tình dục vô tiền khoáng hậu. Các bạn hãy nhìn vào ảnh số 4, sẽ thấy các vi nang thành bọc bởi lớp tế bào sợi, kèm theo vùng mô tiền liệt tuyến tăng sản tế bào sợi.

Vậy hình ảnh siêu âm dễ dàng suy luận ra.

✓ Thứ nhất là có rất nhiều vi nang: Trên siêu âm vi nang là chính, do tiết ít dịch nên đa số nang nhỏ li ti, chỉ có một vài nang lớn do hình thành đã từ lâu rồi.

✓ Thứ hai là có thể thấy những vùng nhu mô tiền liệt tuyến tăng sản tế bào sợ, đặc biệt xuất hiện ở vùng tiền liệt tuyến không phải tế bào sợi.

Xét nghiệm PSA cũng không tăng.

Ca bệnh bác sĩ đồng nghiệp của tôi đưa lên diễn đàn, là thuộc tình huống này, “U nang tiền liệt tuyến đa bào khổng lồ” có nguyên nhân bẩm sinh, rất điển hình.

Công thức chẩn đoán quá dễ = Siêu âm tiền liệt tuyến có rất nhiều vi nang + Xét nghiệm PSA không tăng + Trẻ tuổi.

🅑 Giờ tôi nói về lạc nội mạc tử cung.

Bệnh lí này gặp nhiều lắm, nên chắc chắn các bác sĩ Xquang hạng 3 như tôi trở lên, sẽ chẩn đoán chính xác cho các chị em.

Trưa hôm kia, một đồng nghiệp của tôi đăng lên diễn đàn ca bệnh có tiền sử mổ đẻ 4 năm, xuất hiện khối tại vết mổ, mỗi khi có kinh là đau nhiều và khối to lên.

Nhắm mắt cũng chẩn đoán lạc nội mạc tử cung!

Hiểu đơn giản thế này, nội mạc tử cung là lớp niêm mạc bọc mặt trong của lòng tử cung, nó khá giàu mạch máu, cứ đến kì kinh là bị bong ra rồi chảy máu đẩy ra ngoài gọi là kinh nguyệt.

Vì lí do nào đó, nội mạc tử cung chui vào trong cơ tử cung, chui vào buồng trứng, đều gây đau đớn dữ dội cho chị em mỗi kì kinh; tôi gặp vô cùng nhiều những ca như thế này.

Nội mạc có thể di chuyển đến bất cứ đâu.

Ví dụ, di chuyển đến dạ dày, ruột non, đại tràng gây ra mỗi kì kinh không chỉ đau bụng, mà còn bị xuất huyết tiêu hoá. Nó di chuyển lên vú hay lên nách tôi gặp rất nhiều, cứ có kinh là vùng này sưng tấy, đau phát sốt phát rét. Di chuyển lên mắt, thì có kinh tự dưng ở mắt xuất hiện cục máu đỏ ngầu, chị em chẳng dám đi đâu. Di chuyển lên phổi, lên não, thậm chí di chuyển cả vào túi mật nữa mới oái oăm.

Nội mạc tử cung di chuyển vào vết mổ thì rất nhiều.

Có 3 lí thuyết chính gây lạc nội mạc tử cung: lí thuyết cấy ghép; lí thuyết chuyển sản biểu mô khoang cơ thể; lí thuyết xâm nhập theo đường bạch huyết và mạch máu.

❶ Lí thuyết cấy ghép

Là khi có những can thiệp như mổ đẻ chẳng hạn, qúa trình lấy thai có những mảnh vi nội mạc bám vào vế mổ, sau đó phát triển dần lên, đến một lúc nào đó thành “khối u” sờ thấy và siêu âm thấy, đồng thời biểu hiện triệu chứng lâm sàng là sưng đau theo chu kì kinh. Nạo hút thai cũng gây tổn thương cơ tử cung, nội mạc có thể được cấy vào lớp cơ, dẫn đến sưng đau khủng khiếp mỗi chu kì. Thời gian trung bình sau can thiệp, ví dụ từ lúc mổ đẻ đến khi lạc nội mạc có triệu chứng là 2 năm. Có thể hiểu là, khi nội mạc mới cấy ghép số lượng ít, thì chưa có biểu hiện lâm sàng. Chỉ đến khi số lượng nội mạc nhiều rồi, thì mới đủ gây triệu chứng. Thời gian trung bình 2 năm sau mổ, nhưng cũng có thể ngắn hơn, có thể dài hơn như ca lâm sàng bác sĩ đưa ra trong diễn đàn, dài đến tận 4 năm. Thời gian ngắn dài ấy liên quan đến các yếu tố: 1. yếu tố di truyền; 2. yếu tố miễn dịch; 3. các yếu tố khác… Nói chung, mổ đẻ là một nguyên nhân gây lạc nội mạc vào thành bụng khá nhiều, tôi gặp thường xuyên, theo ước tính của các nghiên cứu có khoảng 0,5% số ca mổ đẻ có lạc nội mạc.

❷ Lí thuyết chuyển sản biểu mô khoang cơ thể

Hiểu đơn giản là khi mổ đẻ, thì có một vết sẹo có thể tạo thành kết nối liên tục giữa sẹo ở tử cung và sẹo ở thành bụng, vậy theo năm tháng, nội mạc tử cung nó cứ di trú theo con đường sẹo mổ đó, cho đến một ngày thành bụng tự dưng có khả năng bám dính và giữ chân nội mạc lại thì sẽ tạo nên tổn thương. Cũng như vậy, người ta cũng lí luận rằng, khi nội mạc bong tróc trong buồng tử cung, do áp lực co bóp buồng tử cung, hoặc do quan hệ tình dục vào những ngày có kinh đàn ông cứ hùng hục rút ra đưa vào như cái pít tông, làm cho nội mạc tràn vào khoang bụng, rồi nó di chuyển đến nơi nào đó mà nội mạc bám dính tốt sẽ dừng lại gây bệnh, ví dụ bám dính vào buồng trứng, bám dính vào ống tiêu hoá…

❸ Lí thuyết xâm nhập đường bạch huyết & mạch máu

Lí thuyết này giải thích tại sao chẳng có mổ xẻ can thiệp gì, mà nội mạc vẫn lạc chỗ đi lung tung đến thành bụng, đến vú, đến nách, lên mắt, vào cả não, vào phổi, hay thậm chí vào cả túi mật… như tôi đã viết ở trên. Cơ chế được cho là, trong những kì kinh, tĩnh mạch hoặc bạch mạch bị tổn thương, nội mạc tràn vào đó rồi di trú đi các nơi, cơ chế giống như di căn ung thư vậy. Ở những nơi nào có khả năng bám dính nội mạc, thì mới sinh ra bệnh, điều này còn phụ thuộc nội tiết và cơ địa.

🅒 NHẮN GỬI TRƯỚC THỀM NĂM MỚI

Qua một năm kinh tế khó khăn, nghĩ lại cũng thấy buồn, sáng nay tôi đi lên Vĩnh Phú thấy những cánh đồng hoa bạt ngạt, hoa tràn khắp mọi nẻo đường mà chẳng có ai mua. Dạo qua các diễn đàn, ở đâu cũng thấy các bác sĩ thuộc các chuyên khoa khác nhau phổ biến những kiến thức khác nhau, bác sĩ tiêu hoá nói về tiêu chảy như sông hồ, bác sĩ tâm thần nói những bệnh nhân mất trí vì chứng khoán và bất động sản trở thành những bóng ma hay quái vật, bác sĩ vú nói về bộ ngực lượn sóng bồng bềnh mộng mơ nhưng thực chất là ung thư, bác sĩ tình dục nói về chơi bi và đánh khăng.

Mùa xuân đã về, gió múa, trời đất thăng hoa.

Sau nhiều ngày làm việc bận rộn, vất vả mệt mỏi, giờ là thời khắc người với người gặp nhau, quan hệ tình dục sau đêm giao thừa có thể sẽ cuồng nhiệt mà không phân tâm, nên để tránh những tình trạng bệnh lí như tôi vừa đề cập, tránh nhiều bệnh tật khác, thì tôi nhắc nhở các cặp đôi hãy tuân theo 5 nguyên tắc sau.

① Sau khi uống rượu không nên quan hệ tình dục ngay, vì đầu óc tê dại, uể oải, sẽ làm giảm nhạy cảm của dương vật, ảnh hưởng đến trải nghiệm tình dục, giữ thói quen quan hệ tình dục sau uống rượu dễ bị liệt dương.

② Đừng theo đuổi số lần quan hệ mỗi đêm.

③ Đừng chứng tỏ nội công thâm hậu, như các tư thế mạnh mẽ quá mức giống ảnh số 1 tôi đăng trong bài này, trải nghiệm tốt thôi nhưng cần có chừng mực.

④ Giao thừa thức khuya đừng quan hệ tình dục, vì nhịp sinh học rối loạn, dễ xuất tinh sớm, liệt dương.

⑤ Xuất tinh xong, chờ cho dương vật mềm ra thì hãy đi tiểu, tránh hiện tượng tinh dịch trào ngược vào bàng quang, chảy ngược vào tiền liệt tuyến, gây viêm nhiễm rất phiền phức.

Đêm nay, hổ báo lặng lẽ qua núi, mèo trở về đón xuân, nỗi buồn qua mau, bệnh cũ tiêu trừ, gió xuân ấm áp, xin được chúc các bạn đọc của tôi đón Tết Nguyên Đán vui vẻ và may mắn trong chuyện chăn gối.

BS. Trần Văn Phúc