Công cụ mới dự đoán nguy cơ mất trí nhớ trong 10 năm và suốt đời

Công cụ mới dự đoán nguy cơ suy giảm nhận thức liên quan đến Alzheimer

Nhóm nghiên cứu tại Mayo Clinic đã phát triển một mô hình tiên đoán nguy cơ suy giảm nhận thức liên quan đến bệnh Alzheimer. Công cụ này sử dụng các quét PET amyloid và thông tin di truyền để dự đoán cả nguy cơ trong 10 năm và trọn đời phát triển tình trạng suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) và sa sút trí tuệ. Đặc biệt, công cụ không chỉ dự đoán nguy cơ mà còn có thể thực hiện điều này trước khi các triệu chứng xuất hiện.

Thông tin về bệnh Alzheimer

Bệnh Alzheimer là một bệnh tiến triển, ảnh hưởng đến khả năng nhận thức và là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra sa sút trí tuệ. Sự thay đổi “độc hại” trong não xảy ra sớm trong quá trình bệnh, như sự hình thành các mảng amyloid làm tổn thương tế bào thần kinh. Mặc dù không có một nguyên nhân đơn lẻ nào gây ra bệnh Alzheimer, nhưng bệnh này được cho là do sự kết hợp của các yếu tố di truyền, môi trường và lối sống.

Dấu hiệu sớm của bệnh Alzheimer

Các dấu hiệu sớm của bệnh Alzheimer có thể bao gồm: quên mất thông tin quan trọng, để lạc đồ vật và thay đổi tâm trạng cùng tính cách. Mặc dù hiện tại chưa có phương pháp chữa trị triệt để, nhưng có những liệu pháp như lecanemab có thể làm chậm tiến trình bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các xét nghiệm có thể xác định các dấu hiệu sinh học liên quan đến bệnh Alzheimer, và các nhà nghiên cứu trong nghiên cứu này đã hướng đến việc dự đoán nguy cơ phát triển MCI hoặc sa sút trí tuệ.

Phương pháp nghiên cứu và phát hiện

Các nhà nghiên cứu đã theo dõi hơn 5,100 người lớn từ 50 tuổi trở lên từ năm 2004 đến 2024, theo dõi sự thay đổi nhận thức thông qua một mô hình với bốn giai đoạn: không suy giảm nhận thức, MCI, sa sút trí tuệ và tử vong. Họ đã sử dụng các quét não để đo lường các dấu hiệu sớm của bệnh Alzheimer và đã xem xét các yếu tố như tuổi tác, giới tính cũng như gen APOE4, một yếu tố có liên quan đến nguy cơ bệnh Alzheimer cao hơn.

Kết quả và mô hình dự đoán

Các quét PET đo lượng tích tụ amyloid trong não, và những người tham gia có nhận thức bình thường thường có mức amyloid thấp hơn và ít có khả năng mang gen APOE4. Trong suốt nghiên cứu, nhóm nghiên cứu đã ghi nhận 1,200 trường hợp mới mắc MCI, gần 1,000 trường hợp sa sút trí tuệ và hơn 2,600 ca tử vong. Dựa vào thông tin này, các nhà nghiên cứu đã tạo ra một mô hình để dự đoán nguy cơ trong 10 năm và trọn đời, với các yếu tố như tuổi tác, giới tính và tình trạng APOE4 được tính đến.

Nguy cơ và yếu tố ảnh hưởng đến Alzheimer

Dữ liệu cho thấy có mối liên hệ rõ ràng giữa sự tích tụ amyloid và nguy cơ: mức amyloid cao hơn liên quan đến nguy cơ cao hơn về MCI và sa sút trí tuệ trong suốt cuộc đời. Ví dụ, một người đàn ông 75 tuổi có gen APOE4 và nhận thức bình thường có nguy cơ mắc MCI là 56% ở mức amyloid thấp, còn ở mức rất cao, con số này tăng lên trên 76%. Phụ nữ có cùng biến thể gen cũng có nguy cơ cao hơn.

Khuyến nghị và tầm quan trọng của nghiên cứu

Nhà nghiên cứu chính của nghiên cứu, giáo sư Clifford Jack, nhấn mạnh rằng công cụ dự đoán nguy cơ Alzheimer hiện tại chỉ dành cho nghiên cứu và chưa sẵn sàng cho việc sử dụng lâm sàng. Ông giải thích rằng sẽ cần có sự phê duyệt quy định cho các liệu pháp điều trị trước khi công cụ này có thể được áp dụng. Bác sĩ Allison B. Reiss cũng đồng tình rằng nghiên cứu này mở ra cơ hội mới trong việc tìm kiếm những người cần các biện pháp phòng ngừa trước khi xuất hiện các triệu chứng nhận thức.

Biện pháp phòng ngừa hiệu quả

Để giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, các chuyên gia khuyến nghị quản lý lượng đường trong máu, duy trì hoạt động thể chất thường xuyên và thực hiện chế độ ăn uống theo kiểu Địa Trung Hải. Ngoài ra, việc ngủ đủ giấc, quản lý căng thẳng và duy trì hoạt động tinh thần và xã hội cũng rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe não bộ.