Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Mấy hôm nay nhiều quý vị hỏi tôi về chích kết hợp lẫn các vaccine Covid-19 thế nào. Bài viết này chỉ ra những vaccine nào có thể chích trộn với nhau trong trường hợp không có đủ vaccine.
Tôi lấy dữ liệu từ các bài nghiên cứu và các nước khác đã trộn Covid-19 vaccine và làm một bảng so sánh đơn giản để quý vị theo dõi.
# Chích trộn vaccine đã xảy ra nhiều trong quá khứ, bài học từ dịch Ebola
– Khái niệm chích trộn vaccine có thể mới với nhiều người nhưng khái niệm này không xa lạ với dân y khoa (1). Bằng cách này, các nhà khọc học hy vọng tạo ra nhiều kháng thể đặc hiệu hơn và tăng khả năng nhận biết virus trong cơ thể. Vaccine kháng Ebola tạo ra hệ miễn dịch lâu dài là nhờ kết hợp giữa 2 loại vaccine. Liều thứ 1 là dùng công nghệ Adenovirus Vector như hãng AstraZeneca sản xuất vaccine Covid-19 và liều thứ 2 dùng virus đã qua hiệu chỉnh Poxvirus (Modified Vaccinia VIrus Ankara MVA).
– Vaccine Sputnik V của Nga thật ra là một loại vaccine chích trộn khi dùng 2 loại Adenovirus vector khác nhau là Ad5 và Ad26 cho hai liều của mình (2). Dữ liệu công bố trên Lancet tháng 2/2021 cho thấy Vaccine Sputnik V của Nga an toàn và hiệu quả 92%.
# Rủi ro khi chích trộn vaccine Covid-19 tăng cao hơn
– Vì nhiều loại vaccine sản xuất với nhiều công nghệ khác nhau, chất bảo quản khác nhau, và thành phần khác nhau nên chích trộn vacxin nhiều loại sẽ tăng rủi ro phản ứng của hệ miễn dịch, đặc biệt là sốc phản vệ. Vì vậy, điểm quan trọng nhất khi chích trộn nhiều loại vaccine là hỏi kỹ bệnh sử của bệnh nhân và tìm ra các bệnh nhân rủi ro cáo với phản ứng phụ của vaccine.
– Các tác dụng nguy hiểm của từng loại vaccine cũng có thể xảy ra khi chích trộn. Ví dụ như rủi ro đông máu ở vaccine AstraZeneca và viêm cơ tim ở vaccine Pfizer có thể xảy ra khi kết hợp cả 2 loại (tôi đã có nói qua các tác dụng phụ nguy hiểm này trong các video trước). Vì vậy, cần theo dõi kỹ theo dõi các triệu chứng của bệnh đông máu hay viêm cơ tim khi kết hợp AstraZeneca và Pfizer.
# Nhiều nước đã dùng trộn vaccine để tăng hiệu quả khánh bệnh hay tăng độ phủ vaccine cho toàn quốc
– Canada, Indonesia, Thailand, và nhiều nước ở châu Âu (Đan Mạch, Đức, Thổ Nhĩ Kỳ) bắt đầu trộn các loại vaccine với nhau. Tùy tình hình từng quốc gia mà họ có chương trình trộn vaccine phù hợp. Dưới đây là các loại trộn vaccine hiện nay và bảng thống kê do tôi tổng hợp. Có thể thấy các loại vaccine dùng nhiều trên thế giới như AstraZeneca, Pzifer, và Sinovac có thể được trộn lẫn với nhau.
1. AstraZeneca và Pfizer : có thể tăng thêm hiệu quả
– Nghiên cứu từ Nature tháng 6 năm 2021 chỉ ra trộn 2 vaccine này có thể tăng thêm hiệu quả với Covid-19 (3). Nghiên cứu cũng chỉ ra thứ tự chích vaccine không quan trọng, chích vaccine nào, Pfizer hay AstraZeneca trước cũng được
2. AstraZeneca và Sputnik: Okay 211; Nghiên cứu nhỏ kết hợp AstraZeneca và Sputnik cho thấy an toàn khi chích (4)
Advertisement
3. Pfizer and Moderna: Okay- Bệnh viện Fraser Health tại Canada đã cho phép chích trộn giữa 2 loại vaccine này, trang web của bệnh viện chỉ ra chích trộn 2 loại hiệu quả và an toàn (5).
4. AstraZeneca và SinoVac: Okay tại Thái Lan – Thailand đã chích trộn 2 loại vaccine này từ tháng 7 đến nay (6) do tình hình Covid-19 tại Thailand tăng cao và không đủ vaccine.
5. Pfizer và SinoVac: Okay ở Thổ Nhĩ Kỳ- Turkey quyết định chích liều tăng cường bằng Pfizer cho những ai đã chích vaccine Trung Quốc SinoVac (7)
# Tóm lại
– Còn nhiều dữ liệu chưa có về trộn vaccine nhưng có vẻ như chích trộn các loại vaccine là an toàn và có thể tăng hiệu quả hơn, nhất là trong bối cảnh biến thể Delta đang lan rộng và nhiều nước chưa có đủ vaccine Covid-19.
– Hiện nay, cách tốt nhất vẫn là dùng theo khuyến cáo của nhà sản xuất/CDC, sau đó tùy vào tình hình mỗi nước, thì có thể trộn các loại vaccine Covid-19 với nhau.
BS Wynn Tran, Los Angeles, Hoa Kỳ
Tham Khảo
Vắc xin COVID-19 phải vượt qua rất nhiều cuộc thử nghiệm về độ an toàn và hiệu quả rồi sau đó được theo dõi chặt chẽ.
Nguồn: Tổ chức Y tế Thế giới
