Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Cảm ơn bài chia sẻ của BS.Huynh Wynn Tran.
Trị mụn bằng thuốc ngừa thai
========
Là một cách hiệu quả mà ít được sử dụng. Trong bài này, tôi chủ yếu nói về cách chữa mụn bằng thuốc ngừa thai, các bài sau tôi sẽ nói về thuốc Isotretinoin (Accutane), thuốc xức, laser, hay lăn kim.
- Vì sao bị nổi mụn?
– Mụn xảy ra khi lỗ chân lông bị nghẽn, viêm, và sưng do nhiều lý do như sưng nhiễm trùng do vi khuẩn P. Acne, tích tụ lớp da chết, hay tăng chất nhờn (tiết bã). Nếu vùng bị nghẹt chưa bị tiếp xúc với không khí thì mụn sẽ có màu trắng đỏ (mụn đầu trắng), thường ở giai đoạn đầu và nằm sâu dưới da, sau khi tiếp xúc với không khí, phần bã nhờn bị oxy hoá thành màu đen (mụn đầu đen). Khi quý vị lấy tay nặn mụn, phần lớn mụn chúng ta nặn là đầu đen.
- Mụn là bệnh hay thường gặp, nhưng ít khi được chữa trị tận gốc
– Tại Hoa Kỳ, khoảng 85% thiếu niên bị mụn, con số này giảm xuống 12% với phụ nữ. Trung bình cứ 10 người thì 1 người có mụn. Tuy mụn không gây chết người, nhưng có thể ảnh hưởng trầm trọng đến tâm lý như trầm cảm, lo lắng, sợ hãi, và mất tự tin về bản thân. Chi phí chữa trị do mụn gây ra khoảng 3 tỉ USD hằng năm. Phần lớn bệnh nhân sau khi chữa trị mụn thấy đỡ hơn thì ngưng dùng thuốc, dẫn đến tỉ lệ tái phát cao.
- Chữa trị mụn hiệu quả khi kết hợp nhiều phương pháp và cách chăm sóc da phù hợp
– Ngày càng có thêm bằng chứng cho thấy mụn là bệnh lý phức tạp do nhiều lý do như cơ địa nhạy cảm của da mặt, giới tính, ảnh hưởng di truyền, cách sống, và đặc biệt là hệ miễn dịch của từng người, gồm cả hệ miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch thu được. Vì vậy, chữa mụn ngày nay cần hỏi bệnh sử kỹ lưỡng để BS tìm hiểu về cách sống và cách chăm sóc da, trước khi cho nhiều loại thuốc chữa trị kết hợp, gồm thuốc xức, thuốc uống, có thể dùng cả Laser , và can thiệp xâm lấn như lăn kim.
- Trị mụn bằng thuốc ngừa thai
– Trong phác đồ trị mụn của Viện hàn lâm da liễu Hoa Kỳ, thuốc ngừa thai (Combined Oral Contraceptive drug) được khuyến cáo dùng ở mức độ cao nhất (IA) dựa trên các nghiên cứu về tính hiệu quả và an toàn sử dụng (1). Thực tế, ít có bác sĩ cho thuốc này vì nhiều lý do như thời gian bắt đầu có hiệu quả (bắt đầu thấy sự cải thiện) khá lâu, kéo dài từ vài tuần đến vài tháng và bất tiện do bệnh nhân phải uống mỗi ngày,
– Thuốc ngừa thai chữa mụn bằng nhiều cách như hạn chế chất bã nhờn và giảm viêm do ức chế ảnh hưởng của hormon nam Androgen. Đây là loại hormone khiến phụ nữ mọc lông, tăng tiết bã, và rụng tóc (2). Giảm ảnh hưởng của hormone trên da được xem là một trong những cách chữa trị mụn hiệu quả và lâu dài.
– Hiện nay, có 4 loại thuốc ngừa thai được FDA chấp thuận chữa trị mụn là ethinyl estradiol/norgestimate, ethinyl estradiol/norethindrone acetate/ferrous fumarate, ethinyl estradiol/drospirenone, and ethinyl estradiol/drospirenone/levomefolate (tên thương mại là Ortho Tri-Cyclen, Estrostep Fe, Beyaz, và Yaz).
– Nghiên cứu cho thấy không có loại thuốc ngừa thai nào tốt hơn loại nào. 4 loại thuốc nêu trên đều có tác dụng tương tự trong chữa trị mụn. Vì vậy, cách chọn thuốc này tuỳ vào cơ địa và phản ứng với thuốc của mỗi bệnh nhân. Khi bệnh nhân có những tác dụng với một loại thuốc ngừa thai, BS có thể chuyển qua loại khác mà vẫn có thể giữ nguyên hiệu quả chữa trị mụn.
– Lưu ý là FDA chỉ chấp thuận dùng thuốc ngừa thai chữa trị mụn khi bệnh nhân hiểu và đồng ý muốn ngừa thai và muốn chữa trị mụn cùng một lúc. Nếu bệnh nhân không muốn ngừa thai thì BS không nên dùng thuốc ngừa thai để trị mụn.
- Tác dụng phụ của thuốc ngừa thai
– Tác dụng phụ đầu tiên là rủi ro có cục máu đông (Venous Thromboembolic Events), mặc dù rủi ro này cực kỳ thấp. BS nên giải thích rõ cho bệnh nhân. Tỉ lệ rủi ro mắc cục máu đông ở người bình thường là 1 đến 5 trên 10,000 phụ nữ trong 1 năm. Nếu dùng thuốc ngừa thai thì tỉ lệ này tăng lên 3 đến 9 trên 10,000 phụ nữ trong 1 năm. Trong khi đó, tỉ lệ mắc cục máu đông ở phụ nữ có thai là 5 đến 20 trên 10,000 phụ nữ trong năm, và phụ nữ sau khi sinh 12 tuần thì tỉ lệ mắc bệnh này lên đến 40-65 người trên 10,000 phụ nữ trong 1 năm (1).
– Như vậy, uống thuốc ngừa thai có thể tăng rủi ro cục máu đông, nhưng lại ít rủi ro mắc cục máu đông hơn so với phụ nữ có thai. Tuy nhiên, tỉ lệ tăng cục máu đông sẽ cao hơn khi bệnh nhân hút thuốc lá và bệnh nhân trên 35 tuổi. Vì lý do này, BS thường không cho uống thuốc ngừa thai nếu bệnh nhân nữ hút thuốc lá và có tuổi. Tác dụng phụ khác là tăng rủi ro bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim, đặc biệt là rủi ro này tăng cao khi kèm theo hút thuốc lá, bệnh tiểu đường, và các bệnh nền khác.
– Dùng thuốc ngừa thai cũng có thể tăng rủi ro ung thư vú, dù tỉ lệ tăng là gần như không đáng kể (RR = 1.08, 95% CI 1.00-1.17), tỉ lệ tăng cao khi dùng nhiều thuốc ngừa thai. Thuốc ngừa thai cũng có thể tăng rủi ro ung thư cổ tử cung trong khi đó thì cũng thuốc ngừa thai có thể giảm rủi ro một số loại ung thư khác như ung thư buồng trứng, ung thư ruột, và ung thư niêm mạc tử cung (3)
– Vì vậy, bệnh nhân nên thảo luận kỹ với BS trước khi dùng thuốc ngừa thai, thời gian dùng, và các biện pháp kết hợp trị mụn khác.
Advertisement
- Dùng thuốc ngừa thai cần thời gian và kiên nhẫn.
– Các nghiên cứu chỉ ra sau 3-6 tháng dùng thuốc liên tục thì thuốc mới có tác dụng vì mỗi chu kỳ kinh nguyệt là 1 tháng và da mặt cần it nhất 1-2 tháng để tái tạo lớp da mới. Vì lý do này, nhiều bệnh nhân sau 1-2 tháng dùng thuốc ngừa thai mà không thấy tác dụng chữa trị mụn đã ngưng sử dụng. Trong lúc chờ đợi thuốc ngừa thai có tác dụng, BS có thể kê các loại thuốc xức hay trụ sinh để hạn chế mụn.
- Có thể dùng thuốc khác hạn chế hormone nam khác thay thế ngừa thai ?
– Spironolactone được xem là một cách khác giảm hormone nam nếu bệnh nhân không muốn dùng được thuốc ngừa thai. Thuốc này hạn chế tác dụng của hormone androgen bằng cách cạnh tranh và ức chế tương tác giữa Testosterone and Dihydrotestosterone và thụ thể hormone nam androgen trên da. Liều dùng của Spironolactone là 50 đến 100mg mỗi ngày. Một nghiên cứu tổng hợp từ 10 nghiên cứu cho thấy phần lớn bệnh nhân cải thiện mụn khi dùng thuốc này (5). Lưu ý là FDA không chấp thuận dùng Spironolactone trong chữa trị mụn
- Tóm lại
– Thuốc ngừa thai có tác dụng tốt trong chữa trị mụn (được khuyến cáo level IA, cao nhất) nhưng ít được dùng do mất thời gian và nhiều bệnh nhân chưa hiểu rõ tác dụng chính và tác dụng phụ
– Có thể dùng Spironolactone như một cách khác để hạn chế ảnh hưởng của hormone nam Androgen lên da
– Trị mụn cần dùng nhiều thuốc kết hợp để có kết quả tốt nhất (tôi sẽ viết tiếp các trị liệu phần sau)
Bản quyền của bài viết/hình ảnh thuộc về Dr Wynn Tran Media, LLC.
