Dinh Dưỡng Tiết Chế Đái Tháo Đường Thai Kỳ

Dinh Dưỡng Tiết Chế Đái Tháo Đường Thai Kỳ: Phác Đồ Điều Trị và Quản Lý

Đái tháo đường thai kỳ (Gestational Diabetes Mellitus-GDM) là một tình trạng phổ biến trong thai kỳ. Bài viết này sẽ thảo luận về các phác đồ dinh dưỡng tiết chế mới nhất trong điều trị GDM, với mục tiêu cung cấp các khuyến nghị và chiến lược dinh dưỡng hợp lý nhằm kiểm soát bệnh và tối ưu hóa kết quả thai kỳ.

1. Định Nghĩa và Nguyên Nhân

Đái tháo đường thai kỳ là tình trạng tăng glucose trong máu xảy ra trong thai kỳ, thường được chẩn đoán sau tuần thứ 24 của thai kỳ.

Tình trạng này có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng đối với cả mẹ và thai nhi, bao gồm tăng huyết áp thai kỳ, sinh non, và tăng cân quá mức cho thai nhi.

👉Chẩn đoán  đái tháo đường thai kỳ khi có 1 trong 3 giá trị đường huyết bằng hoặc vượt ngưỡng.

2. Vai Trò của Dinh Dưỡng Tiết Chế

Dinh dưỡng tiết chế là một phần quan trọng trong việc điều trị và kiểm soát GDM.

Mục tiêu chính là duy trì mức glucose trong máu ở mức ổn định thông qua chế độ ăn uống hợp lý. Phương pháp dinh dưỡng tiết chế không chỉ giúp kiểm soát đường huyết mà còn góp phần vào việc duy trì cân nặng hợp lý và giảm thiểu các biến chứng.

Các nguyên tắc dinh dưỡng cơ bản bao gồm:

1️⃣Năng lượng

• Hạn chế năng lượng ăn vào: đối với thai phụ thừa cân, béo phì, tổng năng lượng nên giảm khoảng 33%, không thấp hơn 1600-1800kcal, giúp kiểm soát sự tăng cân, glucose huyết tương và thai to.
• Khuyến cáo cụ thể:
• Thai phụ trước khi mang thai thiếu năng lượng trường diễn: 35-40kcal/kg/ngày
• Thai phụ trước khi mang thai tình trạng dinh dưỡng bình thường:30-35kcal/lg/ngày.
• Thai phụ trước khi mang thai thừa cân,béo phì:20-30kcal/kg/ngày.

2️⃣ Tỷ lệ các chất sinh năng lượng

• Protein:  Nên phối hợp giữa protein động vật và thực vật, yêu cầu tỷ lệ protein động vật từ 35% trở lên.

• Glucid: Theo khuyến nghị từ Hội Đái tháo đường Việt Nam, chế độ ăn nên có khoảng 40-50% năng lượng từ carbohydrate. Nên sử dụng tối thiểu 175g glucid/ngày. Chia nhỏ cả ngày trong 3 bữa chính và 3 bữa phụ. Chọn thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp (GI dưới 70), giàu chất xơ như gạo lức, khoai lang, ngũ cốc nguyên hạt…

•  Lipid: chiếm khoảng 20-30% tổng năng lượng. Nên được cung cấp từ các nguồn lành mạnh như dầu ô liu, dầu hạt cải, và quả bơ. Hạn chế tiêu thụ mỡ động vật. Tăng cường các món ăn luộc, hấp. Ăn thêm cá và thịt gia cầm thay thịt đỏ. Sử dụng sữa và các chế phẩm sữa có hàm lượng chất béo thấp.

• Chế độ ăn giàu chất xơ: Lượng chất xơ cần thiết trong khẩu phần ăn hàng ngày là khoảng 25-30g, giúp kiểm soát mức đường huyết và cải thiện chức năng tiêu hóa. Thai phụcần ăn ít nhất 400g raucủ quảmột ngày.

• Sữa và chế phẩm sữa: 3 tháng đầu nên sử dụng 3 đơn vị sữa/ngày. 3tháng giữa tăng thêm 2 đơn vị sữa. 3 tháng cuối là 6 đơn vị sữa/ngày. Ưu tiên sữa không đường hoặc sữa tách béo.

3️⃣ Phân bố bữa ăn trong ngày

• Chia nhỏ thành 3 bữa chính và 2-3 bữa phụ.

4. Quản Lý Bệnh Nhân và Theo Dõi

Việc theo dõi và quản lý bệnh nhân bị ĐTĐTK là vô cùng quan trọng để tránh các biến chứng nghiêm trọng. Các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng cần:

• Theo dõi đường huyết maomạch: Mức đường huyết cần được theo dõi ít nhất 4 lần mỗi ngày, đặc biệt là vào lúc đói và sau các bữa ăn.
• + Glucosemáu maomạchđói: <95mg/dL
• + Glucosemáu maomạch sau 2 giờ ăn: <120mg/dL
• Điều chỉnh chế độ ăn: Dựa trên kết quả kiểm tra đường huyết, chế độ ăn có thể cần điều chỉnh, đặc biệt là lượng carbohydrate trong mỗi bữa ăn.

Dinh dưỡng tiết chế là yếu tố cốt lõi trong việc quản lý GDM. Việc áp dụng các phác đồ dinh dưỡng phù hợp sẽ giúp kiểm soát mức đường huyết, giảm thiểu các biến chứng và tối ưu hóa sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Các chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ cần phối hợp chặt chẽ để điều chỉnh chế độ ăn uống và theo dõi sức khỏe của bệnh nhân trong suốt thai kỳ.

Tài Liệu Tham Khảo

[1] Phác đồ điều trị Đái tháo đường thai kỳ, Bộ Y tế Việt Nam, 2024.

[2] Hướng dẫn dinh dưỡng cho bệnh nhân Đái tháo đường thai kỳ, Hội Đái tháo đường Việt Nam, 2023.

[3] Hướng dẫn điều trị đái tháo đường thai kỳ, Tạp chí Dinh dưỡng lâm sàng, 2023.