Quản lý cân nặng ở bệnh nhân Đái tháo đường típ 2

Quản lý Cân nặng ở Bệnh nhân Đái tháo đường típ 2

BS. Trần Đắc Diên

1. Tầm quan trọng của quản lý cân nặng ở bệnh nhân ĐTĐ típ 2

Quản lý cân nặng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát đái tháo đường típ 2 (ĐTĐ típ 2). Người bệnh thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ cao phát triển các biến chứng của ĐTĐ, bao gồm bệnh tim mạch, đột quỵ, và tổn thương các cơ quan nội tạng như thận và mắt. Nghiên cứu cho thấy giảm cân giúp cải thiện mức đường huyết, giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Thực tế, giảm từ 5-10% trọng lượng cơ thể có thể giúp cải thiện khả năng kiểm soát đường huyết và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến ĐTĐ.

2. Giảm cân như thế nào?

Quản lý cân nặng trong ĐTĐ típ 2 thường bao gồm ba yếu tố chính: Chế độ ăn uống hợp lý, tăng cường hoạt động thể chất, và thay đổi thói quen sống.

• Chế độ ăn uống: Điều chỉnh chế độ ăn sao cho cân bằng giữa các nhóm thực phẩm, hạn chế carbohydrate tinh chế, và ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, protein và chất béo lành mạnh. Nghiên cứu cho thấy chế độ ăn ít calo và kiêng tinh bột có thể giúp giảm cân và cải thiện kiểm soát đường huyết.
• Tập thể dục: Tăng cường vận động với các bài tập aerobic (chạy, đi bộ) hoặc bài tập cường độ vừa phải có thể giúp đốt cháy năng lượng và duy trì cân nặng ổn định.
• Giấc ngủ và quản lý căng thẳng: Giấc ngủ đủ và giảm căng thẳng có thể ảnh hưởng tích cực đến sự cân bằng năng lượng và cải thiện mức độ insulin trong cơ thể.

3. Giảm bao nhiêu cân?

Mục tiêu giảm cân lý tưởng cho bệnh nhân ĐTĐ típ 2 là giảm từ 5% đến 10% trọng lượng cơ thể trong vòng 6 tháng đến một năm. Một giảm cân nhỏ nhưng có thể mang lại lợi ích sức khỏe lớn. Ví dụ, một người nặng 80 kg có thể đặt mục tiêu giảm từ 4 đến 8 kg để có thể cải thiện đường huyết và giảm nguy cơ biến chứng. Điều quan trọng là giảm cân từ từ và bền vững, tránh các phương pháp giảm cân cực đoan có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.

4. Mẫu thực đơn giảm cân trong 3 ngày cho bệnh nhân ĐTĐ típ 2

Dưới đây là thực đơn giảm cân trong 3 ngày dành cho bệnh nhân ĐTĐ típ 2 với các thực phẩm dễ tìm thấy tại Việt Nam:

• Ngày 1:
  • Sáng: Cháo yến mạch với hạt chia
  • Trưa: Cơm gạo lứt với thịt gà không da/ cá luộc, rau cải luộc và canh bí đao
  • Tối: Canh cà rốt và khoai lang + 1 quả trứng luộc
• Ngày 2:
  • Sáng: 2 quả chuối xanh luộc
  • Trưa: Salad rau trộn với cá luôc/nướng (dầu oliu và giấm táo nếu muốn)
  • Tối: Canh rau, đậu hũ sốt cà chua, rau muống xào tỏi
• Ngày 3:
  • Sáng: Sữa chua không đường với các loại hạt ngũ cốc (có thể dùng dạng bột pha nước hoặc ngũ cốc dạng hạt)
  • Trưa: Cơm với thịt heo nạc, rau sống (thêm nước mắm chanh ớt thì tuyệt)
  • Tối: Cá hấp/luộc, khoai tây luộc và đậu xanh

Chế độ ăn này giúp cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, giảm thiểu carbohydrate tinh chế và tinh bột, đồng thời duy trì sự cân bằng giữa các nhóm thực phẩm để hỗ trợ giảm cân hiệu quả mà không ảnh hưởng đến mức đường huyết.

Kết luận

Giảm cân là một phần quan trọng trong việc quản lý ĐTĐ típ 2, giúp cải thiện sức khỏe và giảm nguy cơ biến chứng. Việc áp dụng một chế độ ăn uống hợp lý, tăng cường vận động và duy trì thói quen sống lành mạnh có thể giúp bệnh nhân đạt được mục tiêu giảm cân bền vững. Thực đơn giảm cân trong 3 ngày trên sẽ là một gợi ý đơn giản và dễ thực hiện cho bệnh nhân ĐTĐ típ 2 tại Việt Nam.

Theo bạn, giảm cân có thực sự khó không?

Tài liệu tham khảo

1. Care, D. (2023). Standards of care in diabetes—2023. Diabetes care, 46, S1-267.

2. 8. Obesity and weight management for the prevention and treatment of type 2 diabetes: Standards of Care in Diabetes–2024. Diabetes Care, 2024, 47.Supplement_1: S145-S157.

3. Jastreboff, A. M., le Roux, C. W., Stefanski, A., Aronne, L. J., Halpern, B., Wharton, S., … & Jouravskaya, I. (2025). Tirzepatide for obesity treatment and diabetes prevention. New England Journal of Medicine, 392(10), 958-971.

4. Pavlou, V., Cienfuegos, S., Lin, S., Ezpeleta, M., Ready, K., Corapi, S., … & Varady, K. A. (2023). Effect of time-restricted eating on weight loss in adults with type 2 diabetes: a randomized clinical trial. JAMA network open, 6(10), e2339337-e2339337.

5. Salama, M., Biggs, B. K., Creo, A., Prissel, R., Al Nofal, A., & Kumar, S. (2023). Adolescents with type 2 diabetes: overcoming barriers to effective weight management. Diabetes, Metabolic Syndrome and Obesity, 693-711.

6. Rastogi, S., Verma, N., Raghuwanshi, G. S., Atam, V., Verma, D. K., & Raghuwanshi, G. (2024). The impact of time-restricted meal intake on glycemic control and weight Management in Type 2 diabetes mellitus patients: an 18-month longitudinal study. Cureus, 16(2).