Xử trí trẻ sơ sinh sặc sữa

Xử trí trẻ sặc sữa

Sặc sữa là một trong những tình huống cấp cứu phổ biến ở trẻ sơ sinh và nhũ nhi. Đây là hiện tượng sữa  trào ngược vào đường hô hấp, gây tắc nghẽn và suy hô hấp. Nếu không được xử trí kịp thời và đúng cách, sặc sữa có thể dẫn đến ngưng thở, viêm phổi, và thậm chí là tử vong.

Đặc biệt, trẻ sơ sinh và nhũ nhi có phản xạ nuốt chưa hoàn thiện, dễ gặp phải tình trạng này. Xử trí nhanh chóng và đúng đắn sẽ giúp giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm cho trẻ.

Nguyên nhân gây sặc sữa ở trẻ sơ sinh rất đa dạng, có thể bao gồm:

1. Kỹ thuật cho bú không đúng: Bao gồm việc cho bú không đúng tư thế, ngậm bắt vú không đúng, bú khi trẻ khóc hoặc bú quá no.
2. Trào ngược dạ dày – thực quản: Tình trạng này làm tăng nguy cơ sặc sữa.
3. Sử dụng sữa công thức không đúng cách hoặc pha sữa không đúng tỷ lệ.
4. Dị tật bẩm sinh ở hệ hô hấp và tiêu hóa như: hẹp môn vị, trào ngược dạ dày thực quản (GERD), hoặc dị tật thanh quản.
5. Bệnh lý thần kinh: Trẻ có vấn đề về thần kinh hoặc cơ xương làm giảm khả năng kiểm soát phản xạ nuốt.

Vậy làm cách nào để nhận biết trẻ đang bị sặc sữa?

• Sặc nhẹ: Trẻ có dấu hiệu ho, nôn trớ nhưng vẫn tỉnh táo, không tím tái.
• Sặc nặng: Trẻ có thể tím tái, thở rít, không phản ứng hoặc ngưng thở.

Việc nhận diện và phân loại sặc sữa là vô cùng quan trọng để đưa ra quyết định xử trí đúng đắn.

1. Trường hợp sặc sữa nhẹ – không tím tái

• Xử trí:

• • Đặt trẻ nằm nghiêng trái hoặc úp sấp (trong tư thế này, đầu của trẻ sẽ thấp hơn ngực, giúp sữa dễ dàng thoát ra ngoài).
  • Vỗ lưng 5 cái với gót bàn tay (vùng giữa hai bả vai) để giúp tống sữa ra ngoài.
  • Lau sạch miệng, mũi của trẻ để tránh sữa tắc nghẽn.
  • Theo dõi nhịp thở, mạch, và sự tỉnh táo của trẻ.

2. Trường hợp sặc sữa nặng – tím tái hoặc ngưng thở

Cần được xử trí nhanh chóng để đảm bảo không xảy ra biến chứng nghiêm trọng.

• Bước 1: Đánh giá nhanh tình trạng trẻ
  • Kiểm tra sự thở: Nếu trẻ ngưng thở, cần tiến hành hồi sức tim phổi (CPR).
  • Xác định dấu hiệu tím tái: Cần can thiệp kịp thời nếu SpO₂ giảm dưới 92%.
• Bước 2: Xử trí cấp cứu
  • Đặt trẻ ở tư thế đầu thấp, nghiêng đầu sang một bên để giúp sữa dễ dàng thoát ra ngoài.
  • Vỗ lưng 5 lần và ấn ngực nếu sữa chưa thoát ra.
  • Hút miệng, mũi bằng bóng hút hoặc máy hút dịch để làm sạch đường hô hấp.
  • Thổi ngạt nếu trẻ ngừng thở, sử dụng bóng ambu để thổi oxy vào miệng và mũi của trẻ.

3. Điều trị viêm phổi hít

Nếu trẻ có dấu hiệu của viêm phổi sau khi bị sặc sữa (ho, sốt, thở rít), cần tiến hành điều trị kháng sinh theo phác đồ chuẩn và làm các xét nghiệm cần thiết.

Hỗ trợ hô hấp: Cung cấp oxy, theo dõi SpO₂, và nếu cần thiết, sử dụng máy thở.

Vậy để giảm thiểu nguy cơ sặc sữa, phụ huynh và các nhân viên y tế cần chú ý một số biện pháp sau:

• 

1. Hướng dẫn tư thế bú đúng: Đảm bảo trẻ luôn bú ở tư thế đúng, đầu cao hơn thân.
2. Hướng dẫn kỹ thuật cho bú đúng: Không cho trẻ bú khi đang ngủ hoặc khóc.
3. Không ép trẻ bú quá no: Cần kiểm tra lượng sữa đã được bú và đảm bảo không có dư thừa trong dạ dày.
   
4. Tư vấn cách chăm sóc sau bú: Phải cho trẻ ợ hơi sau mỗi cữ bú và không để trẻ nằm ngay lập tức sau khi bú.

Sặc sữa là tình trạng cấp cứu thường gặp và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được xử trí đúng cách. Việc nhận diện sớm, phân loại mức độ sặc và thực hiện đúng các bước xử trí cấp cứu là rất quan trọng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bác sĩ, nhân viên y tế và phụ huynh để phòng ngừa và xử trí hiệu quả tình trạng sặc sữa ở trẻ sơ sinh và nhũ nhi.

‼️Tài liệu tham khảo

[1] Phác đồ điều trị trẻ sơ sinh – Bệnh viện Hùng Vương, 2020.

[2] Nguyễn Thị Lan Anh, “Xử trí các tai biến khi cho trẻ bú”, Tạp chí Y học Việt Nam, 2019.

[3] Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), “Hướng dẫn sơ cứu trẻ em”, 2021.

📍Câu hỏi:

1.Kỹ thuật vỗ lưng như thế nào là đúng khi trẻ bị sặc sữa?
2.Tại sao trẻ sơ sinh thường bị sặc sữa khi bú sữa công thức hơn?
3.Tại sao cần dạy cho phụ huynh kỹ thuật “ợ hơi” sau mỗi cữ bú để phòng ngừa sặc sữa?