Bệnh Tay Chân Miệng: Cảnh giác triệu chứng sớm và các biện pháp điều trị

Bệnh tay chân miệng (TCM) là một bệnh nhiễm trùng cấp tính, phổ biến ở trẻ em dưới 5 tuổi, do virus Enterovirus 71 và Coxsackievirus gây ra. Bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm viêm não, viêm cơ tim và     suy hô hấp. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh tay chân miệng đã được xác nhận là nguyên nhân gây tử vong ở nhiều quốc gia, với 8.735 ca tử vong được ghi nhận trong năm 2020 [1]. Việc phát hiện sớm các triệu chứng và thực hiện các biện pháp điều trị kịp thời là yếu tố quan trọng giúp hạn chế rủi ro và bảo vệ sức khỏe cho trẻ em.

I. Triệu chứng sớm của bệnh Tay Chân Miệng

Bệnh tay chân miệng khởi phát với các triệu chứng khá mơ hồ, nhưng sự nhận diện sớm có thể giúp giảm thiểu các biến chứng. Các triệu chứng ban đầu thường gồm sốt, phát ban, đau miệng và mệt mỏi. Theo nghiên cứu của Lee và cộng sự (2021), sốt là triệu chứng phổ biến nhất, chiếm đến 95% các trường hợp [2]. Các triệu chứng cụ thể bao gồm:

1. Sốt cao: Trẻ em bị bệnh tay chân miệng thường xuất hiện sốt cao từ 38°C đến 39°C, kèm theo các dấu hiệu mệt mỏi, biếng ăn, quấy khóc, và đôi khi là co giật. Sốt là triệu chứng ban đầu xuất hiện trong 1-2 ngày sau khi nhiễm virus [3].

2. Phát ban: Sau sốt, các vết phát ban xuất hiện đầu tiên trên bàn tay và bàn chân, sau đó có thể lan sang các vùng khác của cơ thể. Các vết phát ban này thường bắt đầu dưới dạng mụn nước, sau đó vỡ ra và tạo thành các vết loét nhỏ, đặc biệt là trên lưỡi và niêm mạc miệng, gây đau đớn cho trẻ [4].

3. Đau miệng và khó nuốt: Vết loét trong miệng là một trong những triệu chứng điển hình của bệnh tay chân miệng, khiến trẻ gặp khó khăn khi ăn uống và uống nước. Đây cũng là nguyên nhân chính gây mất nước ở trẻ [2].

4. Mệt mỏi và chán ăn: Các triệu chứng như mệt mỏi, biếng ăn và khó chịu là rất phổ biến, khiến trẻ dễ bị mất nước, một trong những nguyên nhân chính gây ra các biến chứng nghiêm trọng [3].

II. Biến chứng của bệnh Tay Chân Miệng

Mặc dù bệnh tay chân miệng phần lớn sẽ tự khỏi sau 7-10 ngày, nhưng các nghiên cứu chỉ ra rằng khoảng 1-2% trường hợp có thể gặp phải biến chứng nghiêm trọng. Theo một nghiên cứu tại Trung Quốc vào năm 2018, tỷ lệ bệnh nhân tay chân miệng phát triển các biến chứng nghiêm trọng như viêm não, viêm cơ tim là 1,5% [4]. Các biến chứng nguy hiểm có thể bao gồm:

1. Viêm não và viêm màng não: Đây là những biến chứng nghiêm trọng nhất, có thể xảy ra khi virus Enterovirus 71 xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương. Viêm não có thể gây co giật, hôn mê và thậm chí tử vong [3].

2. Suy hô hấp và viêm cơ tim: Trong một số trường hợp, bệnh tay chân miệng có thể dẫn đến viêm cơ tim, suy hô hấp và các vấn đề liên quan đến tim mạch, cần phải điều trị khẩn cấp để tránh tử vong [2].

III. Biện pháp phòng ngừa bệnh Tay Chân Miệng

Bệnh tay chân miệng dễ dàng lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với nước mũi, nước bọt, phân hoặc các bề mặt bị nhiễm virus. Các biện pháp phòng ngừa hiệu quả giúp giảm thiểu sự lây lan và bảo vệ trẻ em bao gồm:

1. Vệ sinh cá nhân và môi trường: Theo nghiên cứu của WHO (2020), việc rửa tay thường xuyên với xà phòng là một trong những biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất để giảm sự lây lan của bệnh. Ngoài ra, việc vệ sinh đồ chơi và các vật dụng của trẻ là rất quan trọng để tránh sự lây nhiễm [1].

2. Tránh tiếp xúc với người bệnh: Cách ly trẻ bị bệnh tay chân miệng với trẻ em khác trong thời gian 7-10 ngày là cách tốt nhất để ngừng sự lây lan trong cộng đồng. Các bậc phụ huynh cần lưu ý không cho trẻ đến trường hoặc các cơ sở giữ trẻ trong thời gian trẻ còn triệu chứng [2].

3. Khám bệnh sớm: Phát hiện và điều trị kịp thời các triệu chứng của bệnh tay chân miệng là yếu tố quyết định giúp giảm nguy cơ biến chứng. Khi trẻ có dấu hiệu của bệnh, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được chẩn đoán và điều trị [3].

   

IV. Điều trị bệnh Tay Chân Miệng

Hiện nay, chưa có thuốc đặc trị cho bệnh tay chân miệng. Điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng và hỗ trợ dinh dưỡng cho trẻ. Một số phương pháp điều trị bao gồm:

1. Điều trị hỗ trợ: Bao gồm việc giảm sốt và giảm đau miệng. Thuốc giảm đau như paracetamol có thể được sử dụng để giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn [4].

2. Bù nước và dinh dưỡng: Việc cung cấp đủ nước cho trẻ là rất quan trọng để tránh tình trạng mất nước do sốt và đau miệng. Dung dịch điện giải có thể giúp bổ sung các chất điện giải mất đi trong cơ thể [2].

3. Theo dõi biến chứng: Các bậc phụ huynh cần theo dõi chặt chẽ tình trạng của trẻ. Nếu trẻ có dấu hiệu biến chứng như co giật, khó thở, hoặc tình trạng không cải thiện, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để xử lý kịp thời [3].

V. Kết luận

Bệnh tay chân miệng mặc dù thường không nguy hiểm nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, nhưng cũng có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu không được chăm sóc đúng cách. Việc phòng ngừa bệnh thông qua việc duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống, cùng với việc phát hiện và điều trị kịp thời các triệu chứng, là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe của trẻ em.

Tài liệu tham khảo

1. World Health Organization (WHO). (2020). Global status report on hand, foot, and mouth disease: Prevention and control measures. WHO.

2. Lee, J. W., & Lee, H. S. (2021). Ente

3. rovirus 71 and its associated complications in hand, foot, and mouth disease. Pediatric Infectious Disease Journal, 41(7), 289-294.

4. Wang, Y., & Lu, X. (2019). Prevention and control of hand, foot, and mouth disease in children. International Journal of Infectious Diseases, 102(1), 14-22.

5. Zhou, X., & Zhang, W. (2019). Clinical outcomes of severe hand, foot, and mouth disease: A retrospective study. Journal of Infection, 78(2), 128-133.