Cái Ôm Từ Cún – Nguy Cơ Mắc Ký Sinh Trùng Dẫn Tới Viêm Não Ở Trẻ

GIỚI THIỆU

 Trong những năm gần đây, việc nuôi thú cưng trong gia đình, đặc biệt là chó và mèo, đã trở nên phổ biến tại Việt Nam như một xu hướng tích cực trong việc gắn kết và giáo dục cảm xúc cho trẻ nhỏ. Tuy nhiên, đằng sau những cái ôm, vuốt ve thân thuộc ấy lại tiềm ẩn một mối đe dọa sức khỏe nghiêm trọng: nhiễm ký sinh trùng từ thú cưng, đặc biệt là Toxocara spp., có thể gây ra viêm não, tổn thương mắt, phổi và nhiều cơ quan nội tạng ở trẻ em [1].

1. Toxocara – Sát thủ thầm lặng trong lòng thú cưng
 Toxocara canis (giun đũa chó) và Toxocara cati (giun đũa mèo) là hai loài ký sinh trùng đường ruột thường gặp ở chó mèo. Trứng của chúng được thải ra qua phân, có thể tồn tại trong đất hàng tháng trời. Khi trẻ vô tình nuốt phải trứng (qua tay bẩn, đồ chơi, đất cát…), ấu trùng sẽ nở ra trong ruột và di chuyển tới các cơ quan khác như gan, phổi, mắt, và đặc biệt là não – gây hội chứng ấu trùng di chuyển nội tạng (VLM) và ấu trùng di chuyển thần kinh (neurotoxocariasis) [2][3].

2. Hệ quả nghiêm trọng: Viêm não, mù mắt, tổn thương phổi
Không giống những bệnh nhiễm giun thông thường, Toxocara có thể gây tổn thương đa cơ quan. Đặc biệt, khi ấu trùng di chuyển đến não, trẻ có thể xuất hiện các triệu chứng như:

• Đau đầu, co giật, rối loạn ý thức
• Sốt kéo dài không rõ nguyên nhân
• Bạch cầu ái toan trong máu tăng cao [4]
• Khi vào mắt, ấu trùng gây viêm võng mạc, dẫn tới giảm thị lực hoặc thậm chí mù vĩnh viễn (ocular larva migrans – OLM) [5].

Tại Việt Nam, các nghiên cứu tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 và Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng TP.HCM đã ghi nhận tỷ lệ nhiễm Toxocara ở trẻ em dao động từ 12%–26%, cao nhất ở nhóm trẻ từ 2–7 tuổi có tiếp xúc thường xuyên với chó mèo [6].                               

3. Làm sao lây nhiễm?

• Trẻ chơi ở sân cát, đất nơi chó mèo từng đi vệ sinh
• Sờ, ôm thú cưng rồi cho tay vào miệng
• Ngủ chung giường với chó mèo
• Vệ sinh kém sau khi tiếp xúc với thú cưng.
• Điều đáng lo ngại là nhiều bậc cha mẹ vẫn chưa có thói quen tẩy giun định kỳ cho vật nuôi hoặc xem nhẹ việc vệ sinh tay cho trẻ sau khi chơi với thú cưng [7].

4. Chẩn đoán và điều trị

• Xét nghiệm máu ELISA phát hiện kháng thể kháng Toxocara spp.
• Chụp MRI hoặc CT scan khi có biểu hiện thần kinh
• Điều trị bằng thuốc chống giun (Albendazole, Mebendazole), kết hợp corticosteroid nếu có viêm mạnh [8]
• Tuy nhiên, phòng ngừa vẫn là chiến lược ưu tiên bởi bệnh thường khó chẩn đoán sớm và dễ để lại di chứng.

5. Phòng bệnh: Yêu thú cưng một cách khoa học

• Tẩy giun cho chó mèo mỗi 3 tháng, dưới sự hướng dẫn của bác sĩ thú y.
• Không để trẻ chơi ở bãi cát công cộng hoặc nơi chó mèo phóng uế.
• Rửa tay sau khi tiếp xúc thú cưng, đặc biệt trước khi ăn.
• Không để chó mèo liếm mặt trẻ, đặc biệt là trẻ sơ sinh.
• Dạy trẻ không đưa tay hoặc đồ chơi từ nền đất vào miệng.
• Khám định kỳ cho cả thú cưng và trẻ nhỏ nếu sống cùng nhà.

Kết luận
 Việc nuôi thú cưng có thể mang lại nhiều lợi ích về tâm lý và giáo dục, nhưng cũng đồng thời đòi hỏi trách nhiệm y tế và kiến thức phòng ngừa bệnh tật từ người lớn. Những hậu quả nghiêm trọng từ nhiễm ký sinh trùng như viêm não, mù mắt, viêm phổi ở trẻ có thể hoàn toàn tránh được nếu có kiến thức đúng và hành động kịp thời. Cái ôm từ cún – tưởng là sự dịu dàng, nhưng đôi khi cũng là điểm bắt đầu của một hành trình bệnh lý không mong muốn.

✅ Câu hỏi trắc nghiệm kiểm tra kiến thức
Ký sinh trùng Toxocara spp. gây nguy hiểm cho trẻ qua cơ chế nào?
A. Lây qua muỗi đốt vào ban đêm.
B. Trứng nở trong ruột, ấu trùng di chuyển đến các cơ quan trong cơ thể.
C. Qua không khí và gây bệnh hô hấp cấp tính.

📚 Tài liệu tham khảo
1. Despommier, D. (2003). Toxocariasis: clinical aspects, epidemiology, medical ecology, and molecular aspects. Clinical Microbiology Reviews, 16(2), 265–272.
2. Holland, C. V. (2017). Toxocara: the enigmatic parasite. Springer.
3. CDC – Centers for Disease Control and Prevention. (2022). Parasites – Toxocariasis.
4. Magnaval, J. F., et al. (2001). Clinical aspects of human toxocariasis. Parasitology, 123(S1), S99-S109.
5. Stewart, J. M., et al. (2005). Ocular toxocariasis: diagnosis, management, and prevention. American Journal of Ophthalmology, 139(2), 392–393.
6. Trần Thị Kim Oanh et al. (2017). Tỷ lệ nhiễm Toxocara ở trẻ em có tiếp xúc với chó mèo tại TP.HCM. Tạp chí Y học TP.HCM.
7. WHO. (2020). Neglected zoonotic diseases.
8. Pawlowski, Z. (2001). Toxocariasis in humans: clinical relevance, diagnosis and treatment. Expert Review of Anti-infective Therapy, 9(4), 397–403.