[Cập nhật] UNG THƯ VÀ HPV

Bạn tôi, 58 tuổi trước khi về hưu nhờ tôi kiểm tra sức khoẻ, siêu âm thấy cổ tử cung tăng kích thước và cấu trúc âm không đều, thăm âm đạo thấy khối u đã to. Kết quả khám phụ khoa và sinh thiết bị ung thư do vi rút HPV. Choáng váng. Cô không biết gì về HPV, ngoại trừ biệt danh “ung thư cổ tử cung”.

Tôi hỏi nhà còn ai bị không?

Cô bạn trả lời, có người yêu cũ của chồng cũng bị ung thư cổ tử cung, đang điều trị. Như vậy đã rõ ràng. Người chồng khả năng mang HPV từ trước, lấy vợ rồi truyền vi rút cho vợ, nếu anh chồng kết hôn tiếp lần thứ 2 thì khả năng cô vợ sẽ bị HPV dương tính rất cao.

HPV là nguyên nhân chính ung thư cổ tử cung.

HPV cũng gây ung thư hậu môn, ung thư trực tràng, ung thư vòm họng, bệnh xảy ra ở cả nam và nữ. Riêng nam giới, anh em còn bị thêm ung thư dương vật, ung thư tiền liệt tuyến. HPV phổ biến như cảm lạnh. Có tới 80% phụ nữ quan hệ tình dục bị nhiễm HPV trong cuộc đời. Một nghiên cứu ở Tp HCM cho thấy, khoảng 11% chị em đã quan hệ tình dục xét nghiệm HPV dương tính, trong đó hơn 9% mắc type có nguy cơ ung thư cao.

HPV là loại vi rút DNA nhỏ nhất được biết đến cho tới nay, có hình tròn giống như một quả bóng, thực chất nó là một lớp vỏ protein bao bọc DNA của vi rút.

Nhiều người nhầm tưởng HPV chỉ có 1 chủng duy nhất.

Nhưng trong thực tế, HPV có tới hơn 200 type, khoảng 40 trong số đó dễ dàng gây bệnh cho người, tùy theo mức độ hung dữ có thể chia thành nhóm gây ung thư và nhóm không gây ung thư.

✓ Nhóm gây ung thư: gồm các type nguy cơ cao nhất 16 và 18; các type nguy cơ thấp hơn như 6, 11, 31, 33, 45, 52, 58…

Trong quá trình nhiễm HPV, có thể chúng ta hoàn toàn không nhận biết được và sau khi lây nhiễm cũng không có biểu hiện gì, nên nhiều người quan hệ tình dục với đối tác dương tính với HPV nhưng không hề hay biết.

Bởi vì HPV có hai đặc điểm quan trọng!

Một, vi rút HPV không vào máu.

Chúng ta biết rằng, vi rút viêm gan B hay HIV chẳng hạn, rất thích kết nối với máu, nhưng HPV không bao giờ tương tác với máu, vì vậy xét nghiệm máu không thể phát hiện ra HPV.

Hai, vi rút HPV chỉ thích các tế bào biểu mô.

Da và niêm mạc của con người được bao phủ bởi một lớp tế bào biểu mô mỏng. Da thì ai cũng biết. Niêm mạc bản chất là màng nhầy, che phủ mặt trong hốc mũi, mặt trong đường hô hấp, mặt trong khoang miệng và ống tiêu hoá.

Biểu mô được chia thành bốn lớp từ dưới lên trên: lớp đáy, lớp gai, lớp hạt, lớp sừng.

Cũng giống như tuổi đời của con người, lớp đáy tương ứng với tuổi ấu thơ, càng lên cao thì càng già đi, lớp gai tương ứng với tuổi trẻ, lớp hạt tương ứng với tuổi trung niên, lớp sừng tương ứng với tuổi già và cái chết.

HPV thích tấn công các tế bào biểu mô.

Đường xâm nhập của HPV là phần da hoặc niêm mạc bị tổn thương, ngay cả những tổn thương vi thể nhỏ, sẽ là cơ hội cho vi rút tấn công. Tại bề mặt da, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, gió thổi, nhiệt độ nóng lạnh, đều có thể gây ra nhiều những tổn thương vi thể. Niêm mạc cũng vậy, khi quan hệ tình dục qua đường âm đạo, đường miệng hay là hậu môn, rất dễ bị trầy xước. Một cái bắt tay, một cái ôm, một nụ hôn, một hành vi quan hệ tình dục, thậm chí dùng chung khăn tắm hoặc dùng chung đồ, hay bất kì sự tiếp xúc nào giữa da và niêm mạc đều có thể lây truyền HPV.

HPV là vi rút DNA nhỏ nhất, da và niêm mạc của người có rất nhiều lối vào, đó là hai lí do để HPV phổ biến đến mức như cảm lạnh.

Sau khi HPV xâm nhập vào da hoặc niêm mạc, vi rút sẽ tìm đến lớp tế bào đáy, tại đây, vi rút không cần thêm bất cứ điều gì, nó sẽ lao vào nhân tế bào, tự tháo lớp vỏ protein và bắt đầu sinh sôi nở.

Một vi rút trở thành hai, rồi bốn, tám… 2^x.

Nếu coi trái tim là thủ đô Hà Nội, thì động tĩnh mạch chủ là tuyến đường Quốc lộ 1 và đường sắt Bắc Nam, mạch máu còn lại là những tuyến đường toả đi các tỉnh, tế bào trong máu là những phương tiện giao thông. Nếu các vi khuẩn hay vi rút xâm nhập vào một vị trí nào đó của cơ thể, các đại thực bào tại chỗ ngay lập tức xuất quân chiến đấu, cố gắng loại bỏ tác nhân gây bệnh. Nếu kẻ thù quá mạnh và đại thực bào tại địa phương không đủ khả năng chống đỡ, thì hệ thống miễn dịch sẽ điều động thêm quân từ khu vực gần đó, thậm chí tổng động viên toàn quốc lên đường ra tiền tuyến, thực hiện cuộc chiến tranh nhân dân để tiêu diệt hoàn toàn kẻ xấu xâm lược lãnh thổ.

Nhưng HPV thì khác!

Biểu mô của da và niêm mạc, đó là những vùng đất hẻo lánh không biên giới, nơi phải đối mặt với nắng mưa và bão táp, nhưng thậm chí chẳng có con đường giao thông đáng kể nào với tới, kẻ thù rất dễ xâm nhập. Điều căn bản là biểu mô không có cảnh sát địa phương, mà chỉ có những chốt biên phòng, lực lượng lại khá mỏng.

HPV là sơn tặc thảo khấu của vùng đất không biên giới này, chúng sinh con đẻ cháu mà không có ai để mắt tới, mãi cho đến khi có biến thì hệ thống miễn dịch mới cử một nhóm nhỏ các đại thực bào đến hiện trường để giải quyết.

Cuộc chiến diễn ra khốc liệt với hai kết quả.

Một là, các đại thực bào chiến đấu dũng cảm, tất cả HPV bị tiêu diệt hết, thường phải mất 2 năm trời nhưng cũng chỉ 95% trường hợp vi rút HPV bị loại bỏ hoàn toàn; trong trường hợp này, hầu hết mọi người không cảm thấy bất cứ điều gì, không biết mình đã từng nhiễm HPV.

Hai là, bọn thảo khấu HPV quá đông và quá mạnh, cuộc chiến rơi vào bế tắc, vì bất phân thắng bại nên xét nghiệm HPV dương tính. Tình huống này khoảng 5% số trường hợp. Thời gian đình chiến không biết là bao lâu, nếu hệ miễn dịch bị suy giảm, thì ngay lập tức HPV tấn công để sinh ra mụn cóc, sùi mào gà; hậu quả cuối cùng là bị ung thư.

Làm gì để không bị HPV?

Từ những phân tích trên đây, có thể dễ dàng nhận thấy muốn không bị HPV dương tính, thì điều cần thiết đầu tiên vẫn là hành vi tình dục an toàn. Tức là tình dục chung thủy, dùng các biện pháp phòng tránh như bao cao su, màng ngăn âm đạo, màng chắn nha khoa. Giữ gìn vệ sinh sạch sẽ như tắm rửa hàng ngày, đặc biệt là trước và sau khi quan hệ tình dục, không sử dụng chung khăn tắm, không mặc chung quần áo đặc biệt là đồ lót với những người đang mắc bệnh.

Nếu không may nhiễm HPV, cần phải thay quần áo lót hàng ngày, khử trùng ở nhiệt độ cao, phơi khô dưới ánh nắng mặt trời, sử dụng chậu riêng, thay quần áo lót mỗi tháng.

Nâng cao sức đề kháng bằng cách để tinh thần vui vẻ thoải mái, nên nhớ tinh thần rất quan trọng với hệ miễn dịch, mọi sự lo lắng, cáu giận hay sân si, đều có nguy cơ bùng phát HPV. Chế độ ăn uống rất quan trọng. Không thức khuya, ngủ đủ giấc, đảm bảo giấc ngủ sâu. Đi bộ, chạy, hay tập thể dục là những biện pháp phòng và đẩy lùi HPV rất hiệu quả.

Để phòng HPV, nên tiêm phòng vắc từ 9 – 26 tuổi, tiêm cả nam và nữ.

Các nhà khoa học đã tạo ra một lớp vỏ hình cầu giống hệt vỏ protein của HPV, được gọi là vaccine, chỉ có vỏ và không có bất kì ADN nào của vi rút. Vì bề ngoài giống nhau, nên trong mắt của hệ thống miễn dịch, vắc xin HPV và vi rút HPV là giống nhau. Như tôi đã nói ở trên, HPV ẩn náu ở vùng đất không biên giới, làm việc gì cũng lặng lẽ, không bao giờ được hệ thống miễn dịch chú ý tới, HPV cứ thế sống lâu dài cho đến khi phát triển thành ung thư mà chúng ta không hề hay biết. Đó cũng là nguyên nhân người nhiễm HPV nồng độ kháng thể trong máu rất thấp. Nhưng vắc xin HPV thì ngược lại, sau khi tiêm vào cơ thể, trong dòng máu tạo ra kháng thể đặc hiệu gấp 80 lần so với nhiễm HPV.