Viện dưỡng lão bán trú – Giải pháp chăm sóc ban ngày cho người cao tuổi hiện đại

Mô hình viện dưỡng lão bán trú đang ngày càng trở thành giải pháp tối ưu trong chăm sóc người cao tuổi hiện đại. Mô hình này kết hợp giữa chăm sóc y tế chuyên nghiệp và sự gắn kết xã hội, giúp người cao tuổi duy trì sức khỏe, giảm cô đơn và cải thiện chất lượng cuộc sống. Với các hoạt động thể chất, tinh thần và hỗ trợ y tế, viện dưỡng lão bán trú không chỉ giảm gánh nặng cho người chăm sóc mà còn giúp giảm chi phí xã hội. Bài viết này phân tích các bằng chứng khoa học từ nghiên cứu quốc tế và khu vực châu Á – Thái Bình Dương, đồng thời đề xuất cách triển khai mô hình này tại Việt Nam để đáp ứng nhu cầu chăm sóc người cao tuổi trong xã hội ngày càng già hóa.

1. Già hóa dân số và thách thức trong chăm sóc

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đến năm 2030, một trong sáu người trên thế giới sẽ trên 60 tuổi, và châu Á chiếm hơn 60% dân số cao tuổi toàn cầu [1]. Việt Nam được dự báo sẽ bước vào giai đoạn “dân số già” trước năm 2036, trong khi hệ thống chăm sóc người cao tuổi còn thiếu và rời rạc.

Các nghiên cứu tại Việt Nam và khu vực cho thấy mô hình chăm sóc truyền thống tại nhà đang dần quá tải, khi con cháu bận rộn công việc, và người cao tuổi thường phải ở nhà một mình trong thời gian dài [2]. Tình trạng cô lập xã hội này được chứng minh là làm tăng 50% nguy cơ sa sút trí tuệ và trầm cảm ở người cao tuổi [3].

Trong bối cảnh đó, viện dưỡng lão bán trú (Adult Day-Care Center) xuất hiện như một giải pháp cân bằng giữa chăm sóc chuyên nghiệp và kết nối gia đình – mô hình đã được chứng minh hiệu quả tại Thái Lan, Nhật Bản, Trung Quốc và nhiều quốc gia châu Á [4][5].

2. Lý do mô hình bán trú được xem là giải pháp hiện đại và hiệu quả

2.1. Cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần

Một nghiên cứu hành động tại Thái Lan năm 2025 đã phát triển mô hình trung tâm day-care cộng đồng cho người cao tuổi, bao gồm 5 thành phần: sức khỏe, xã hội, tâm lý, kinh tế và môi trường.
Kết quả cho thấy 92% người tham gia duy trì được khả năng vận động và sức khỏe tâm thần ổn định hơn so với trước khi tham gia [4].

Tương tự, tại Nhật Bản, nghiên cứu theo dõi nhóm người cao tuổi tham gia các trung tâm “Kayoinoba” (mô hình tương tự day-care) cho thấy sự suy giảm thể chất và nhận thức chậm hơn đáng kể so với nhóm không tham gia [5].
Các tác giả kết luận rằng việc tham gia hoạt động định kỳ trong môi trường cộng đồng giúp duy trì chức năng vận động, giảm lo âu, cải thiện chất lượng cuộc sống.

Một tổng quan quốc tế năm 2024 cũng khẳng định rằng mô hình day-care giúp giảm đáng kể các triệu chứng trầm cảm và cải thiện trạng thái cảm xúc ở người cao tuổi sống một mình [6].

Ta có thể dễ dàng nhận ra, khi người cao tuổi được tham gia hoạt động có cấu trúc, được vận động, giao tiếp và chăm sóc y tế nhẹ, họ không chỉ khỏe hơn mà còn cảm thấy được tôn trọng, có giá trị, và duy trì được bản sắc cá nhân.

2.2. Giảm cô lập xã hội – tăng gắn kết và tương tác

Cô đơn được xem là “dịch bệnh thầm lặng” của thế kỷ XXI. Theo nghiên cứu của Sadarangani (2024), dịch vụ day-care là một “liều thuốc chống cô đơn” hiệu quả, vì mang lại môi trường tương tác, trò chuyện, và sinh hoạt nhóm cho người cao tuổi từng ngày [7]. Cụ thể, người tham gia chương trình day-care có mức độ cô đơn thấp hơn 30% so với nhóm không tham gia, và tỷ lệ trầm cảm giảm 25% sau 3 tháng hoạt động thường xuyên [7].

Tại Trung Quốc, các trung tâm day-care cộng đồng được ghi nhận là giúp giảm 30% tần suất nhập viện lặp lại ở người cao tuổi mắc bệnh mạn tính [8]. Điều này không chỉ phản ánh cải thiện sức khỏe mà còn cho thấy người cao tuổi có hệ thống hỗ trợ xã hội tốt hơn, ít rơi vào tình trạng khủng hoảng sức khỏe đột ngột.

Có thể nói, mô hình bán trú tạo ra “mạng lưới xã hội nhỏ” nơi người cao tuổi không chỉ nhận được chăm sóc mà còn duy trì niềm vui sống, tinh thần và ý nghĩa cuộc đời.

2.3. Giảm gánh nặng cho người chăm sóc và chi phí xã hội

Nghiên cứu tại Hoa Kỳ về dịch vụ Adult Day Services cho thấy, những ngày người cao tuổi tham gia trung tâm day-care, người chăm sóc báo cáo mức độ căng thẳng và triệu chứng mệt mỏi thấp hơn 20% [9]. Điều này chứng minh rằng mô hình bán trú giúp chia sẻ trách nhiệm chăm sóc, cho phép gia đình có thời gian tái tạo năng lượng, làm việc, hoặc chăm sóc các thành viên khác.

Đặc biệt, nghiên cứu phân tích chi phí tại Na Uy chỉ ra rằng chi phí trung bình cho một ngày chăm sóc tại day-care chỉ bằng 40–60% so với chăm sóc nội trú, trong khi vẫn duy trì hiệu quả sức khỏe tương đương [10].

Rõ ràng, mô hình bán trú không chỉ nhân văn mà còn kinh tế, là chiến lược tối ưu hóa chi phí y tế cộng đồng và nâng cao chất lượng cuộc sống người cao tuổi.

3. Bằng chứng thực tế từ khu vực châu Á

Những kết quả trên cho thấy mô hình day-care không chỉ hiệu quả về mặt lâm sàng mà còn mang giá trị xã hội và văn hóa, phù hợp với truyền thống “kính lão – trọng lão” của Việt Nam.

4. Hướng phát triển mô hình bán trú tại Việt Nam

4.1. Tích hợp y tế – xã hội: Kết nối viện dưỡng lão với trạm y tế, bệnh viện, hội người cao tuổi.

4.2. Xây dựng đội ngũ chuyên môn: Đào tạo điều dưỡng, kỹ thuật viên phục hồi chức năng, chuyên viên tâm lý.

4.3. Thiết kế hoạt động đa dạng: Dưỡng sinh, trị liệu âm nhạc, trò chuyện nhóm, học kỹ năng số.

4.4. Hỗ trợ tài chính: Cần chính sách bảo hiểm y tế chi trả một phần dịch vụ day-care.

4.5. Đánh giá hiệu quả: Đo lường cải thiện ADL (Activities of Daily Living), trầm cảm, chất lượng cuộc sống, và gánh nặng người chăm.

Có thể thấy, nếu được triển khai khoa học, viện dưỡng lão bán trú sẽ trở thành mô hình “phòng ngừa chủ động”, giúp người cao tuổi khỏe mạnh lâu hơn, đồng thời giảm áp lực cho hệ thống y tế Việt Nam.

5. Kết luận

Tổng hợp các bằng chứng mới cho thấy viện dưỡng lão bán trú là một mô hình chăm sóc toàn diện, hiện đại và khả thi.
Không chỉ cải thiện sức khỏe thể chất, tinh thần và xã hội của người cao tuổi [4][5][7], mô hình này còn giúp giảm gánh nặng cho người chăm sóc [9], tiết kiệm chi phí xã hội [10], và thúc đẩy chiến lược già hóa năng động tại Việt Nam.

Đầu tư vào mô hình bán trú chính là đầu tư vào sức khỏe cộng đồng và tương lai bền vững – nơi tuổi già không còn đồng nghĩa với cô đơn, mà là giai đoạn được sống khỏe, có ý nghĩa và hạnh phúc.

Bạn nghĩ gì về mô hình viện dưỡng lão bán trú? Liệu đây có phải là giải pháp lý tưởng cho người cao tuổi trong xã hội hiện đại? Hãy chia sẻ quan điểm của bạn!

📚 TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] World Health Organization. (2023). Global Report on Ageing and Health. WHO Press.

[2] Nguyen, T. H., & Pham, L. M. (2024). Challenges in community elderly care in Vietnam. Vietnam Journal of Public Health, 14(3), 112–118.

[3] Holt-Lunstad, J. (2023). The impact of loneliness on health and mortality: A meta-analysis. Public Health Reviews, 45(2), 115–129.

[4] Pilayon, B., Chueaduangpui, K., Saentho, J., Kongmant, R., & Turnbull, N. (2025). Development of an Adult Daycare Center Service Model for the Elderly Through Community Participation: An Action Research Approach. Geriatrics, 10(2), 55.

[5] Koyama, M., et al. (2025). Age-specific changes in physical, lifestyle, and cognitive function in older adult participants at community gathering places in Japan: A cohort study. ResearchGate.

[6] Wu, Z. (2025). Scoping Review and Bibliometric Analyses on Trends of Adult Daycare Centers. Journal of Gerontological Social Work, 68(1), 45–63.

[7] Sadarangani, T. (2024). Adult day services: A potential antidote to social isolation and loneliness among marginalized older adults. Frontiers in Public Health, 12, 1427425.

[8] Li, Y., & Zhou, Q. (2025). Research on Community Day Care Centers for the Elderly in China. International Journal of Social Sciences and Humanities Research, 7(1), 22–33.

[9] Paraskevopoulos, A., et al. (2014). The Effects of Adult Day Services on Family Caregivers’ Daily Stress, Affect, and Health Symptoms. The Gerontologist, 54(3), 570–582.

[10] Vossius, C., et al. (2019). Cost analysis of day care centres in Norway. PLOS ONE, 14(9), e0219568.

Xin mời quý vị xem video tại : https://www.youtube.com/shorts/1eIkODLg0oQ