Mụn trứng cá – Kẻ thù thầm lặng của làn da

5/5 - (3 bình chọn)

Tác giả: Phạm Văn Hòa

   Mụn trứng cá không chỉ là vấn đề thẩm mỹ, mà còn là biểu hiện của những bất thường bên trong cơ thể, đặc biệt là ở tuổi dậy thì và người trưởng thành trẻ tuổi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mụn là một trong những bệnh da liễu phổ biến nhất toàn cầu, ảnh hưởng đến khoảng 85% thanh thiếu niên và không ít người trưởng thành (WHO, 2023).

e9feb0a1 5cb2 4d26 8eb8 842f4da79ca6

🔬 Nguyên nhân hình thành mụn

Mụn trứng cá khởi phát từ sự bít tắc và viêm nhiễm của đơn vị nang lông – tuyến bã, gồm 4 cơ chế chính:

  1. Tăng tiết bã nhờn: do hoạt động của hormone androgen, đặc biệt ở tuổi dậy thì và hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
  2. Tăng sừng hóa lỗ chân lông: khiến tuyến bã bị bít tắc, tạo nhân mụn.
  3. Vi khuẩn Cutibacterium acnes: sinh sôi trong môi trường kỵ khí, giải phóng enzyme và acid béo gây viêm.
  4. Phản ứng viêm da mạn tính: dẫn tới mụn viêm, mụn nang, thậm chí sẹo và tăng sắc tố sau viêm.

Các yếu tố làm trầm trọng hơn gồm: stress, chế độ ăn nhiều đường, lạm dụng thuốc (corticoid, lithium), mỹ phẩm không phù hợp, thiếu ngủ (Zaenglein et al., 2016).

🩺 Hậu quả nếu không điều trị đúng cách

  • Hình thành sẹo rỗ vĩnh viễn và thâm da.
  • Gây rối loạn tâm lý, đặc biệt là trầm cảm và tự ti ở tuổi vị thành niên [(Gollnick et al., 2003)].
  • Tổn thương lan rộng và kéo dài mãn tính nếu lạm dụng thuốc bôi, nặn mụn sai cách.

💡 Hướng điều trị theo y học hiện đại

Không có một “thuốc thần kỳ” nào chữa mụn trong 7 ngày. Điều trị mụn hiện đại cần phối hợp đa tầng:

Mức độ nhẹ:

  • Retinoids bôi (tretinoin, adapalene)
  • Benzoyl peroxide
  • BHA (acid salicylic)
  • Kháng sinh bôi (clindamycin)

Mức độ vừa – nặng:

  • Kháng sinh đường uống (doxycycline, minocycline)
  • Isotretinoin (có theo dõi men gan, mỡ máu)
  • Nội tiết tố (dành cho nữ, có chỉ định)
  • Liệu pháp hỗ trợ: laser, peel da hóa học, ánh sáng xanh–đỏ.

Chăm sóc và phòng ngừa:

  • Chế độ ăn ít đường – ít sữa (đặc biệt sữa tách béo).
  • Ngủ đúng giờ, kiểm soát căng thẳng.
  • Không tự ý mua thuốc bôi, đặc biệt corticoid.

📌WHO đã cảnh báo về lạm dụng thuốc bôi chứa corticoid không rõ nguồn gốc, gây teo da, giãn mao mạch và kháng kháng sinh nguy hiểm về lâu dài.

📚 Tài liệu tham khảo:

  1. World Health Organization. Skin diseases: common and burdensome. WHO Fact Sheets.
  2. Zaenglein AL, et al. (2016). Guidelines of care for the management of acne vulgaris. J Am Acad Dermatol, 74(5):945–973.e33.
  3. Gollnick H, et al. (2003). Pathogenesis and therapy of acne. J Eur Acad Dermatol Venereol, 17(3):251–262.

 

Advertisement

Giới thiệu Phạm Văn Hòa

Xem các bài tương tự

493924224 122129727728744214 6860753121965030460 n

Hiểu “Tận Tường” p-value: Bí Kíp Sống Còn Cho Nghiên Cứu Y Khoa

Chào các bạn đồng nghiệp tương lai và hiện tại! Trong thế giới nghiên cứu …