Mụn trứng cá – Kẻ thù thầm lặng của làn da

5/5 - (1 bình chọn)

Tác giả: Phạm Văn Hòa

   Mụn trứng cá không chỉ là vấn đề thẩm mỹ, mà còn là biểu hiện của những bất thường bên trong cơ thể, đặc biệt là ở tuổi dậy thì và người trưởng thành trẻ tuổi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mụn là một trong những bệnh da liễu phổ biến nhất toàn cầu, ảnh hưởng đến khoảng 85% thanh thiếu niên và không ít người trưởng thành (WHO, 2023).

🔬 Nguyên nhân hình thành mụn

Mụn trứng cá khởi phát từ sự bít tắc và viêm nhiễm của đơn vị nang lông – tuyến bã, gồm 4 cơ chế chính:

  1. Tăng tiết bã nhờn: do hoạt động của hormone androgen, đặc biệt ở tuổi dậy thì và hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
  2. Tăng sừng hóa lỗ chân lông: khiến tuyến bã bị bít tắc, tạo nhân mụn.
  3. Vi khuẩn Cutibacterium acnes: sinh sôi trong môi trường kỵ khí, giải phóng enzyme và acid béo gây viêm.
  4. Phản ứng viêm da mạn tính: dẫn tới mụn viêm, mụn nang, thậm chí sẹo và tăng sắc tố sau viêm.

Các yếu tố làm trầm trọng hơn gồm: stress, chế độ ăn nhiều đường, lạm dụng thuốc (corticoid, lithium), mỹ phẩm không phù hợp, thiếu ngủ (Zaenglein et al., 2016).

🩺 Hậu quả nếu không điều trị đúng cách

  • Hình thành sẹo rỗ vĩnh viễn và thâm da.
  • Gây rối loạn tâm lý, đặc biệt là trầm cảm và tự ti ở tuổi vị thành niên [(Gollnick et al., 2003)].
  • Tổn thương lan rộng và kéo dài mãn tính nếu lạm dụng thuốc bôi, nặn mụn sai cách.

💡 Hướng điều trị theo y học hiện đại

Không có một “thuốc thần kỳ” nào chữa mụn trong 7 ngày. Điều trị mụn hiện đại cần phối hợp đa tầng:

Mức độ nhẹ:

  • Retinoids bôi (tretinoin, adapalene)
  • Benzoyl peroxide
  • BHA (acid salicylic)
  • Kháng sinh bôi (clindamycin)

Mức độ vừa – nặng:

  • Kháng sinh đường uống (doxycycline, minocycline)
  • Isotretinoin (có theo dõi men gan, mỡ máu)
  • Nội tiết tố (dành cho nữ, có chỉ định)
  • Liệu pháp hỗ trợ: laser, peel da hóa học, ánh sáng xanh–đỏ.

Chăm sóc và phòng ngừa:

  • Chế độ ăn ít đường – ít sữa (đặc biệt sữa tách béo).
  • Ngủ đúng giờ, kiểm soát căng thẳng.
  • Không tự ý mua thuốc bôi, đặc biệt corticoid.

📌WHO đã cảnh báo về lạm dụng thuốc bôi chứa corticoid không rõ nguồn gốc, gây teo da, giãn mao mạch và kháng kháng sinh nguy hiểm về lâu dài.

📚 Tài liệu tham khảo:

  1. World Health Organization. Skin diseases: common and burdensome. WHO Fact Sheets.
  2. Zaenglein AL, et al. (2016). Guidelines of care for the management of acne vulgaris. J Am Acad Dermatol, 74(5):945–973.e33.
  3. Gollnick H, et al. (2003). Pathogenesis and therapy of acne. J Eur Acad Dermatol Venereol, 17(3):251–262.

 

Advertisement

Giới thiệu Phạm Văn Hòa

Xem các bài tương tự

Phân Loại Sức Khỏe Trước Phẫu Thuật Theo ASA

“Bạn có biết người quyết định cuộc phẫu thuật của bạn có diễn ra trong …