Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Vài người quan tâm về số ca nhiễm tăng trong thời gian gần đây, khi mà tỉ lệ bao phủ tiêm chủng vaccine đã khá cao. Nhưng số liệu thực tế cho thấy số ca tử vong giảm đến ~75% so với 2 tháng trước đây. Đó chính là tín hiệu của hiệu lực vaccine.
Báo chí trong và ngoài nước đưa những tin mang tính báo động rằng số ca dương tính covid đang tăng trong thời gian qua. Một số quan chức còn đánh tiếng nói sẽ phong toả lần nữa. Tôi tò mò thu thập dữ liệu từ trang web của Đại học Johns Hopkins [1] và thấy tình hình không đến nổi báo động, mà còn có một tín hiệu tích cực.
1 Số ca dương tính tăng
Biểu đồ dưới đây cho thấy xu hướng nhiễm và tử vong tính từ đầu tháng 1/9 đến 15/11. Như có thể thấy, số ca nhiễm hàng ngày giảm đến mức thấp nhứt ở giữa tháng 10, nhưng bắt đầu tăng từ 25/10. Tính theo ‘moving average’ số ca dương tính trung bình hàng ngày:
• vào giữa tháng 9 là khoảng 12,000 người;
• giữa tháng 10 là 3500 người;
• giữa tháng 11 là 8480 người.
Xu hướng này (số ca dương tính tăng sau vaccine) đã được ghi nhận ở nhiều nơi trên thế giới. Ở Do Thái, Anh, Mĩ, v.v. người ta đã từng quan sát thấy số ca dương tính tăng khá cao sau khi chương trình tiêm chủng vaccine đã bao phủ hơn 70% dân số. Chúng ta có lẽ nghĩ rằng địa phương nào có tỉ lệ tiêm vaccine cao thì số ca dương tính sẽ thấp, nhưng trong thực tế có nghiên cứu cho thấy số ca dương tính không liên quan đến tỉ lệ bao phủ vaccine.
Như vậy là vaccine không có hiệu lực? Không phải. Số liệu từ Mĩ cho thấy đa số những ca dương tính xảy ra ở nhóm người chưa tiêm vaccine. Nhưng ngay cả trong nhóm đã tiêm vaccine cũng có số ca nhiễm (gọi là ‘nhiễm đột phá’ / breakthrough infection) nhưng số này ít. Một lí do quan trọng khác là đa số những ca nhiễm mới là thuộc biến thể delta vốn có hệ số lây lan rất cao. Thành ra, số ca dương tính tăng sau khi tiêm vaccine không phải là điều gì quá ngạc nhiên, nhứt là Việt Nam vẫn còn hơn 50% (?) dân số chưa tiêm đủ 2 liều vaccine.
2 Số ca tử vong giảm
Con số mà chúng ta phải quan tâm là số ca nhập viện, ICU, và nhứt là số ca tử vong. Nhưng rất tiếc là số ca nhập viện hay số ca ICU thì Nhà nước này không cung cấp. Thật ra, ngay cả con số dương tính hàng ngày cũng khó mà có được, và tôi phải sử dụng con số của ĐH Johns Hopkins. Con số ca tử vong mỗi ngày được tình bày trong biểu đồ dưới đây. Vẫn tính theo moving average, diễn biến về số ca tử vong trung bình mỗi ngày là:
• giữa tháng 9 là khoảng 300 người;
• giữa tháng 10 là 100 người;
• giữa tháng 11 là 80 người.
Như vậy số ca tử vong giảm rõ rệt. So với 2 tháng trước, số ca tử vong hiện nay giảm đến ~75%.
Tóm lại, tuy số ca dương tính đang tăng trong vài ngày qua, nhưng số ca tử vong thì giảm mạnh. Tuy chưa có con số cấp độ cá nhân, nhưng sự giảm thiểu về số ca tử vong là một trong những tín hiệu cho thấy vaccine có hiệu lực. Vấn đề còn lại là vaccine nào có hiệu lực hơn vaccine nào.
Advertisement
Cái khó của Việt Nam là thiếu dữ liệu. Cho đến nay, chúng ta (và có lẽ ngay cả giới chức y tế) không biết bao nhiêu ca dương tính trong thời gian qua là đã tiêm vaccine và bao nhiêu ca là chưa tiêm vaccine. Chưa biết con số đó mà đòi phong tỏa lần nữa, theo tôi, là thiếu trách nhiệm. Chống dịch mà không có số liệu tốt thì chẳng khác gì người mù đi biển mà không có la bàn.
________
[1] Dĩ nhiên, những phân tích này chỉ đúng nếu số liệu là đáng tinn cậy. Số liệu về số ca dương tính và tử vong ở Việt Nam rất khó nói là có độ tin cậy cao (vì có vài bất thường khi tôi nhập dữ liệu), nhưng vẫn có thể cung cấp vài xu hướng đáng chú ý.
Chú thích biểu đồ: Biểu đồ trên thể hiện số ca dương tính mỗi ngày; biểu đồ phía dưới là số ca tử vong mỗi ngày. Đường biểu diễn gọi là ‘moving average’ (trung bình động 5 ngày).
