[Chia sẻ] Barber-Surgeons: Những thợ cắt tóc – phẫu thuật viên

doannhi 31/10/2021 Diễn đàn Y khoa, Tin tức 219 Lượt xem

Rate this post

Nội dung

Barber-surgeons: Những thợ cắt tóc – phẫu thuật viên

Giải Phẫu là thủ thuật để trị bệnh hoặc nghiên cứu cơ thể theo phương pháp y học bằng cách rạch, cắt một bộ phận với dao kéo hoặc để khâu vá kín một vết thương mở rộng. Với mục đích đó, giải phẫu được áp dụng từ thuở xa xưa.

Các nhà khảo cổ đã tìm thấy ở Ukraine, Peru những sọ người tiền sử mang những lỗ khoan (trepanation) trên sọ mà không đụng chạm tới màng não, với mục đích loại bỏ bệnh tật do tà ma xâm nhập, chữa chấn thương não bộ hoặc chữa nhức đầu, kinh phong, tâm bệnh. Khoan sọ là phẫu thuật kỳ diệu nhất trong lịch sử giải phẫu, tồn tại tới thời Trung Cổ và được thực hiện với một con dao, một miếng đá hoặc một mảnh đồng sắc bén. Ngày nay, khoan sọ đôi khi cũng còn được dùng.

Cắt bao da quy đầu (circumcision) được thực hiện từ 2400-3000 năm trước công nguyên đối với các tu sĩ, nhân viên hoàng gia vì lý do vệ sinh hoặc một nghi lễ tôn giáo ở châu Phi, nam Á châu và Do Thái Giáo. Đây là một phẫu thuật có tính cách lựa chọn (selective surgery) khá sớm.

Y sĩ Hy Lạp Claudius Galen (130-200AD) được coi như có bàn tay tuyệt hảo trong việc mổ xẻ cơ thể để chữa bệnh cũng như nghiên cứu cấu tạo, chức năng các cơ quan. Ông đã dùng vết thương cơ thể như cánh cửa sổ để tìm hiểu về sự cấu tạo con người.

Một điều mà có lẽ ít người để ý là vào thời Trung Cổ bên Âu châu (từ 1100-1400 sau công nguyên), công việc mổ xẻ, chữa bệnh bằng dao kéo lại do mấy vị “thợ hớt tóc” đảm trách. Trước đó, việc trị bệnh ưu tiên dành cho các tu sĩ. Để các thầy thuốc tu sĩ không đụng chạm tới máu, Đức Giáo Hoàng ra lệnh không cho họ được làm công việc mổ xẻ. Việc mổ xẻ chữa bệnh được giao cho giới “thợ cạo”, dưới sự giám thị của tu sĩ, vì họ khéo tay khéo chân, quen sử dụng dao, kéo “gọt đầu, xén tóc”.

CÁC BARBER-SURGEONS của châu Âu thời trung cổ thực hiện một “tổ hợp” các ngành nghề kỳ lạ: cắt tóc và cạo râu, cũng như loại bỏ mụn cóc và các nhược điểm tương tự trên da, nhổ răng (tooth-pullings), phương pháp trích máu phổ biến bằng đỉa, và làm lành các vết thương hở bằng cách đổ dầu sôi lên — cộng với việc cắt cụt chi khẩn cấp, thường là trong điều kiện chiến trường. Ambroise Paré được học về tất cả các thủ thuật này, nhưng ông cũng là người tiên phong dẫn đầu một cuộc cách mạng về phẫu thuật — một cuộc cách mạng giúp xoa dịu đáng kể nỗi đau và sự đau khổ, thúc đẩy chữa bệnh và cải thiện đáng kể cho những người bị thương nặng.

Paré được nuôi dưỡng trong một gia đình nghệ thuật không mấy nổi bật ở Laval, tây bắc nước Pháp. Từ năm 1532, ông được đào tạo tại Hôtel Dieu, bệnh viện hàng đầu của Paris và là nơi học tập y khoa. Giống như ở phần lớn châu Âu, phương pháp tiếp cận bắt nguồn từ những lời dạy của Claudius Galen thời La Mã cổ đại, người có tiếng tăm khổng lồ, thậm chí 13 thế kỷ sau, các bác sĩ vẫn gần như tuân theo học thuyết của ông. Họ từ chối chấp nhận bằng chứng về đôi mắt của mình và thừa nhận những sai lầm của Galen trong giải phẫu con người, ngay cả khi phải đối mặt với những xác chết bị mổ xẻ mà các bộ phận cơ thể không giống như Galen nói. Những bác sĩ này là những người có học thức cao, có nguyên tắc, có quan hệ tốt. Họ ngạo nghễ tổ chức tòa án để chẩn đoán bệnh tật của bệnh nhân, đề nghị phương pháp điều trị, và thậm chí có thể cho uống thuốc hoặc cồn không thường xuyên. Việc điều trị thực tế được dành cho các bác sĩ phẫu thuật cắt tóc, những người thường thuộc tầng lớp trung lưu hoặc có lẽ là nông dân, ít học, hoặc thậm chí không biết chữ, biết thân phận của mình, nhưng có tay nghề và chịu đựng được mủ, máu, nước tiểu, phân, và thịt hoại tử. Thật vậy, vào thời điểm Paré theo học tại Hôtel Dieu, danh tiếng của các bác sĩ phẫu thuật cắt tóc ngày càng lớn. Hôtel Dieu được liên kết với Khoa Y tại Đại học Paris, vì vậy các thực tập sinh có thể tham dự các giảng đường đại học về giải phẫu và giải phẫu.

Là một người học nhanh, Paré tiến bộ nhanh chóng nhờ học nghề bác sĩ cắt tóc, và được bổ nhiệm làm bác sĩ phẫu thuật trung đoàn quân đội vào năm 1536. Vào thời điểm đó, Pháp đang bị cuốn vào một số chiến dịch quân sự, vì vậy Paré phải bận rộn điều trị những người bị thương trong chiến tranh trong các bệnh viện dã chiến cực kỳ thô sơ.

Phương pháp điều trị truyền thống cho các vết thương hở là đốt và bịt kín chúng bằng dầu sôi hoặc bàn là nóng đỏ. Điều này làm giảm các biến chứng như hoại thư (gangrene), nhưng nó cũng làm tăng thêm sự đau đớn. Những phương pháp điều trị như vậy được đặc biệt ưa chuộng đối với vết thương mới do súng bắn hoặc hỏa khí. Bản thân thuốc súng, và các vết bỏng và sát thương do đạn gây ra, được coi là chất độc đối với da thịt và do đó cần phải khử độc bằng dầu bỏng. Paré kinh hoàng trước những thủ tục man rợ như vậy và thề sẽ làm tốt hơn — và cơ hội của ông đến vào năm 1536, khi Vua François I tuyên chiến với Công tước xứ Savoy, dẫn đến một cuộc bao vây Turin. Trong cuộc tắm máu sau đó, cuộc giao tranh của hàng ngũ quân đội tàn khốc đến nỗi Paré cạn kiệt dầu sôi. Được giải thoát khỏi sự nghiêm khắc của lệnh sử dụng phương pháp điều trị trong quân đội, ông đã chớp lấy cơ hội để thử một giải pháp thay thế. Đây là một loại dầu dưỡng làm dịu làm từ nhựa thông, lòng đỏ trứng và dầu hoa hồng. Paré đã tịch thu nguồn cung cấp để trộn dầu dưỡng, mà ông đã phát triển từ sự kết hợp của các biện pháp dân gian. Ngày hôm sau, Paré kiểm tra và so sánh các bệnh nhân của mình.

Những người trải qua cảm giác dầu sôi hoặc bàn là nóng sẽ vô cùng đau đớn, phát sốt, thậm chí mê sảng, vết thương và các mô xung quanh sưng tấy, đỏ và thô ráp. Còn những người đã được điều trị bằng dầu xoa bóp sẽ ít đau hơn và nhanh lành hơn. Năm 1545, Paré đã công bố phương pháp mới này trong Phương pháp điều trị vết thương của mình. Sau niềm tin của mình và mong muốn các bác sĩ phẫu thuật cắt tóc được hưởng lợi từ khám phá của mình, ông đã viết điều này không phải bằng tiếng Latinh được sử dụng bởi các bác sĩ có trình độ và các học giả uyên bác, mà bằng tiếng Pháp bản ngữ.

Tin tức về công việc thủ công của Paré đã lan truyền trong hàng ngũ quân đội và các bác sĩ phẫu thuật cắt tóc khác đã tiếp thu ý tưởng của anh ấy. Ông đã nổi tiếng và thăng tiến trong quân đội, nhưng rất ít người trong cơ sở y tế, đặc biệt là ở Khoa Y ở Paris, tiếp thu ý tưởng của ông. Tuy nhiên, vào năm 1552, ông được bổ nhiệm vào một vị trí hoàng gia, phục vụ cho Henry II của Pháp. Đây là lần đầu tiên trong số nhiều cuộc bổ nhiệm của hoàng gia, chứng kiến ông đã làm việc trong gần 40 năm dưới thời bốn vị vua – Henry II, Francis II, Charles IX và Henry III – giữ chức vụ bác sĩ phẫu thuật chính cho hai vị vua cuối cùng. Thay vì tận hưởng những thứ xa hoa của cung đình, Paré tiếp tục công việc ưu tiên là thủ thuật cắt cụt chi (amputation). Ông đã thiết kế và chế tạo một loạt bộ phận giả — cánh tay, chân, bàn tay và bàn chân giả — cũng như bộ khung đỡ, mắt nhân tạo và implant răng.

Cuốn sách On Monsters and Marvels của ông là một bản tóm tắt minh họa về các dị tật bẩm sinh của con người và động vật, những con thú huyền ảo từ những tin đồn và truyền thuyết, và những hiện tượng kỳ lạ tuyệt vời khác. Nguyên nhân gây ra dị tật bẩm sinh ở trẻ sơ sinh của ông bao gồm ” Wrath of God – Sự phẫn nộ của Chúa”, ” Corrupt seed” và ” Indecent posture by the expectant mother”. Tuy nhiên, bất chấp sự hoài nghi ban đầu và thậm chí bị cơ sở y tế bác bỏ, danh tiếng của Paré đã tăng lên qua nhiều thế kỷ và giờ đây ông được coi là một nhà cải tiến lớn trong lĩnh vực phẫu thuật chiến trường, đồng thời là một bác sĩ phẫu thuật cắt tóc nhân đạo và có tâm. Tôn sùng tín ngưỡng trong suốt cuộc đời lâu dài và sự nghiệp lẫy lừng của mình, ông vẫn giữ phương châm: “Tôi đối xử với anh ấy; Chúa đã chữa lành cho anh ấy” (“I treated him; God healed him”).

Đôi nét về Hôtel-Hospital Dieu

Được thành lập bởi Saint Landry vào năm 651 sau Công nguyên, Hôtel-Hospitel Dieu là bệnh viện đầu tiên ở Paris và vẫn chăm sóc những người Paris ốm yếu. Những bóng ma của lịch sử y học 1300 năm lướt dọc theo hành lang lát đá cẩm thạch của nó, thì thầm hỏi ý kiến bên ngoài các khu vực, trước khi đi vào thang máy kiểu cũ để thăm mười bốn phòng khách sạn yên tĩnh ẩn trên tầng sáu. Nếu khách sạn có lịch sử riêng, nằm trong khu phố cổ và có quán cà phê hoặc nhà hàng tuyệt vời gần đó (xin chào, Paris!) Thì thật khó cưỡng lại. Hôtel-Hospitel Dieu đã cung cấp tất cả. Các bản vẽ ban đầu của Hôtel-Hospitel Dieu cho thấy một sảnh chính được chia bởi các cột trụ thành ba lối đi, mỗi lối đi có bốn dãy giường. Giống như nhiều bệnh viện thời Trung cổ, Bệnh viện phục vụ cho người nghèo, cung cấp thức ăn và nơi ở bên cạnh dịch vụ chăm sóc y tế cơ bản. (Với việc những con sói tấn công Paris vào những năm 1400, điều này đã chứng tỏ một vai trò xã hội quan trọng.) Đến năm 1515, Bệnh viện trải dài cả hai bên sông Seine và Francis I đã xây dựng Pont au Double để cho phép vận chuyển bệnh nhân qua sông. Giống như nhiều cây cầu thời đó, nó được bao phủ bởi các tòa nhà, và cái tên Pont au Double xuất phát từ khoản phí của một chiếc cầu đôi được sử dụng để trả cho việc xây dựng nó. Ngày nay Hôtel-Hospitel Dieu vẫn là một bệnh viện đang hoạt động, có mối quan tâm đặc biệt đến nhãn khoa và da liễu. Ngay cả khi không ở (nó chỉ tự hào có 14 phòng) chỉ cần đi bộ qua cửa trước để chiêm ngưỡng những hành lang lát đá cẩm thạch và sân trong yên bình.

Hôtel-Hospitel Dieu cũng là một nơi hoàn hảo để ở ngay trung tâm Paris, nơi những người theo chủ nghĩa Celtic Parisii thành lập một làng chài trên một hòn đảo nhỏ ở sông Seine hơn 2.000 năm trước. Đất đai phì nhiêu và dòng sông đầy cá, nên Paris từ từ ra đời.