Không ít phụ nữ thấy bị tăng cân nhiều sau khi mãn kinh, và đó có thể là lý do chính khiến họ đi khám. Nguyên nhân có thể là:
1. Những cơn bốc hỏa vào ban đêm (“đổ mồ hôi ban đêm”) có thể dẫn đến gián đoạn giấc ngủ, có liên quan đến sự gia tăng hormone đói ghrelin.
2. Lo lắng liên quan đến bốc hỏa và thay đổi tinh thần (ví dụ: sương mù não) có thể làm tăng cortisol, một loại hormon có khả năng gây tăng cân.
3. Estrogen ngăn chặn sự thèm ăn, và sự giảm sút nồng độ estrogen sau mãn kinh có thể khiến người phụ nữ có cảm giác đói và thèm ăn mạnh
4. Thay đổi nội tiết tốt làm tăng mỡ nội tạng và giảm khối lượng cơ nạc, có thể làm tăng tình trạng kháng insulin và tiêu hao năng lượng ít hơn, dẫn đến tăng cân.
5. Những rối loạn cảm xúc thời kỳ mãn kinh khiến nhiều phụ nữ không thích các loại thực phẩm lành mạnh hơn hoặc lười tập thể dục
Giải pháp là điều trị hormon thay thế (HRT: Hormone Replacement Therapy) với estrogen (± progesterone) có hiệu quả trong việc kiểm soát các triệu chứng vận mạch như bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm, giúp họ giảm cân dễ dàng hơn bằng các phương pháp thông thường như thay đổi chế độ ăn và lối sống. Những lưu ý của HRT là:
1. Nên sử dụng tấm dán Estrogen để giảm thiểu nguy cơ bị thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch (so với estrogen đường uống)
2. Những phụ nữ vẫn còn có thể sản xuất estrogen nội sinh (vd tiền mãn kinh, mãn kinh sớm hoặc béo phì, do mô mỡ cũng sản xuất estrogen), thì điều trị estrogen phối hợp với progesterone hàng ngày (liên tục) được ưu tiên hơn progesterone ngắt quãng vì nguy cơ gây chảy máu đột ngột ít hơn. Progesterone cũng cần thiết để ngăn ngừa nguy cơ ung thư tử cung liên quan đến estrogen.
BS. Nguyễn Quang Bảy