Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Nhiều quý vị hỏi tôi đau lưng lâu dài có thể dẫn đến yếu sinh lý hay không? Câu trả lời là có thể nếu như đau lưng do tổn thương dây thần kinh đốt sống L5-S1. Dựa vào Dermatomes (bản đồ đốt da) Chúng ta có thể hiểu sao đau lưng dẫn đến tổn thương cảm giác vùng sinh dục.
Bản đồ đốt da là các vùng da trên cơ thể được phân chia dựa vào các nhánh dây thần kinh cột sống. Có 8 nhánh dây thần kinh đốt sống cổ (C1 không có nhánh cảm giác) C2-C8, 12 nhánh dây thần kinh đốt sống ngực (T1-T12), 5 nhánh dây thần kinh đốt sống lưng (L1-L5), và 5 nhánh dây thần kinh đốt sốt cùng (S1-S5). Mỗi nhánh dây truyền cảm giác từ một vùng da cụ thể đến não. Tổn thương ở dây thần kinh đốt sống lưng có thể ảnh hưởng đến vùng việc truyền cảm giác của vùng đó.
Bản đồ đốt da bắt đầu thực hiện từ năm 1886, do nhiều BS nghiên cứu và từ từ hoàn thiện cho đến năm 2008 dựa vào các nghiên cứu thần kinh cột sống.
Các BS phác thảo về bản đồ đốt da ở thời gian đầu là do BS châu Âu khởi xướng như BS (Sir) Henry Head, BS (Sir) Wilmot Herringham, BS (Sir) Charles Sherrington, hay BS Otfrid Foerster Các nghiên cứu ban đầu dựa vào các kiểm tra lâm sàng và thử nghiệm trên khỉ để tìm vùng tổn thương tương ứng.
Đến những năm 1950 thì các BS Hoa Kỳ như Kay Keegan và Frederic Garrett, và nhiều nước khác tiếp tục hoàn thiện cho đến những năm 2000. Đến năm 2008 thì bản đồ đốt da được xem như là hoàn chỉnh dựa vào các phân tích hình ảnh MRI mới nhất.
Ví dụ như tổn thương vùng đốt sống L5-S1 có thể dẫn đến tổn thương cảm giác vùng sinh dục, chẳng hạn như yếu sinh lý. Đây là loại tổn thương đốt sống rất hay gặp ở người lớn tuổi do ngồi sai tư thế, thiếu tập thể dục, hay bị loãng xương do góc lệch giữa L5 và S1 khá cao khi so với L4-L5 hay S1-S2.
Ví dụ khác là bệnh giời leo (Herpes Zoster/Shingles) ở vùng da có thể gợi ý nhánh dây thần kinh bị tổn thương. Ví dụ như nổi trên ngực có thể chỉ ra vùng dây thần kinh T4 bị tổn thương.
Lưu ý là bản đồ này chỉ là gợi ý vì đa số mỗi vùng da mỗi người đều có 2 nhánh dây thần kinh chồng chéo lên nhau nên khó có một đường ranh giới chính xác, ví dụ như giữa T9 và T10, mà thường có sự chồng chéo giữa các tế bào cảm giác của dây thần kinh T9 và T10 chồng lên nhau.
Advertisement
Một bệnh nhân hỏi BS vì sau khớp gối của bà mất cảm giác trong khi chụp MRI đầu gối thì mọi thứ bình thường. Khi chụp MRI vùng lưng thì mới phát hiện là đốt sống L4-L5 bị thoát vị đĩa đệm, ép lên dây thần kinh khiến vùng cảm giác ở đầu gối bị mất đi, mặc dù đầu gối bình thường.
Vì vậy, quý vị nhớ khám BS thường xuyên, mặc dù chỉ có một triệu chứng đơn giản như đau lưng hay đau cổ ví có khi những cơn đau này có thể làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống quý vị.
Bs Wynn Tran, Los Angeles, Hoa Kỳ
