[Nghiên cứu] Chế độ ăn Keto – lợi và hại

Chế độ ăn keto không có gì là mới mẻ, nó đã được sử dụng như một phương pháp điều trị động kinh ở trẻ em từ năm 1920s vì nó có thể làm giảm tần suất động kinh ở trẻ em. Người lớn bị động kinh có thể dùng chế độ ăn Atkins. Ngoài ra ăn keto còn có thể có lợi cho người bệnh tiểu đường type 2, kháng insuline, một số bệnh rối loạn về chuyển hóa.

Vài năm gần đây trào lưu ăn keto được đẩy mạnh với lời quảng cáo trị đủ thứ bệnh, tuy nhiên phổ biến nhất là dùng để giảm cân nhanh trong thời gian ngắn.

Ăn keto là chế độ ăn rất ít đường bao gồm tinh bột, nhiều mỡ và đạm. Chế độ ăn keto điển hình là chế độ ăn ít hơn 50 gram glucose mỗi ngày (<5%), khoảng 70-80% calories từ mỡ và 20% từ đạm. Tỷ lệ mỡ và đạm có thể thay đổi tuy nhiên điểm chính yếu là rất ít đường, 50 gram đường chỉ cần một lát bánh mì là đủ.

TẠI SAO GỌI LÀ ĂN KETO?

Tên này là do mục đích chính của chế độ ăn này là thúc ép cơ thể chuyển sang trạng thái ketosis, là một trạng thái chuyển hóa cung cấp năng lượng bằng ketones thay vì đường glucose. Đường glucose là nguồn năng lượng ưa thích mà cơ thể sử dụng, đặc biệt là cơ bắp và não bộ, và cơ thể không có khả năng dự trữ đường. Khi chúng ta cắt đứt nguồn cung cấp năng lượng chính là đường, chiếc xe không đổ xăng thì không chạy, tuy nhiên cơ thể chúng ta tinh vi hơn, nên lúc đó sẽ chuyển qua sử dụng mỡ để cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động. Quá trình chuyển hóa mỡ sẽ tạo ra ketones cho cơ thể sử dụng, nên được gọi là ketosis. Từ quá trình này, lượng mỡ sẽ giảm rất nhanh và giúp chúng ta giảm cân nhanh trong thời gian ngắn.

Những trẻ đói ăn kéo dài sẽ có tình trạng ketosis trong máu. Những bệnh nhân tiểu đường type 1 khi đường huyết tăng cao và cơ thể không sử dụng được đường trong máu, lượng ketones sẽ tăng rất cao làm máu trở nên toan hóa cao, mất nước, rối loạn điện giải gây hôn mê và tử vong. Đây là một cấp cứu nguy hiểm trong y khoa. Tuy nhiên chuyện này khó xảy ra ở người ăn keto trừ khi có bệnh nền sẵn có.

Lợi ích giảm cân đã có, tuy nhiên phàm chuyện gì cũng có hai mặt lợi và hại, pp điều trị nào cũng có tác dụng phụ.

TÁC DỤNG PHỤ CỦA ĂN KETO.

1- Mất khối cơ

Những người ăn keto sẽ mất cơ bắp nhiều hơn cho dù được tập luyện, đó là do quá trình xây dựng cơ bắp kém hiệu quả hơn nếu thiếu vắng glucose trong quá trình vận động, nghiên cứu cho thấy người ăn keto mất cơ bắp ở chân nhiều hơn. Mất cơ trở nên nguy hiểm đối với người lớn tuổi do tăng nguy cơ té ngã

2- Ảnh hưởng đến thận

Chế độ ăn keto sẽ làm nước tiểu trở nên có tính acid, tăng lượng Ca và acid uric trong nước tiểu (do ăn nhiều đạm động vật hơn). Điều này làm tăng nguy cơ sỏi thận và bệnh gout. Một nghiên cứu ở trẻ em động kinh ăn keto cho thấy tỷ lệ sỏi thận khá cao (13/195), và nếu được dùng Kali citrate thì tỷ lệ này giảm đi.

Những ngươi có bệnh thận nên tư vấn với bs trước khi bắt đầu chế độ ăn keto.

3- Cơn hạ đường huyết

Ăn keto có thể giúp kiểm soát HbA1c tốt hơn tuy nhiên kèm theo nguy cơ cơn hạ đường huyết rất nguy hiểm. Người có bệnh tiểu đường nên tư vấn bs trước khi bắt đầu ăn keto.

4- Chế độ ăn Yo-Yo

Chế độ ăn keto giúp giảm cân rất nhanh, đồng thời kèm theo một phần do mất nước. Tuy nhiên khó có thể theo chế độ ăn nghiêm ngặt như vậy một thời gian dài, khi trở lại chế độ ăn bình thường, một số người sẽ dễ tăng cân trở lại, thậm chí tăng hơn. Sự giao động kiểu yo-yo này không giúp mà còn có tác dụng tai hại. Những người có kiểu ăn yo-yo kéo dài sẽ tăng nguy cơ tích mỡ bụng và bệnh tiểu đường.

5- Mất nước và điện giải.

Não bộ phải ngưng sử dụng nguồn năng lượng yêu thích mà chuyển qua dùng keto. Ăn ít đường làm cơ thể mất nước, lượng isulin giảm làm thận tăng thải điện giải và mất nước. Các chuyện này tạo nên một hội chứng sau khi bắt đầu ăn keto mà hay được gọi là cúm keto (keto flu). Người ăn sẽ có triệu chứng mệt mỏi, nhức đầu, buồn nôn, chuột rút, táo bón, bứt rứt khó chịu. May mắn là hầu hết triệu chứng này sẽ giảm dần, nếu không giảm thì nên tư vấn với bs.

6- Thiếu chất

Khi phải cắt lượng đường, người ăn keto đồng thời có thể cắt luôn nhiều nguồn dinh dưỡng khác gây thiếu chất. Điển hình là Kali gây yếu cơ, rối loạn nhịp tim. Thiếu chất xơ gây táo bón. Thiếu vitamin điển hình là vitamin B gây rụng tóc, da xấu, mệt mỏi.

7- Rối loạn tiêu hóa

Ăn keto có thể gây táo bón do mất nước, thiếu chất xơ, giảm Kali

Ăn keto cũng có thể gây tiêu chảy đầy bụng do ăn nhiều mỡ, gây tiêu chảy do kém hấp thu.

8- Hôi miệng

Người ăn keto sẽ có hơi thở có mùi acetone, giống như người bệnh gan giai đoạn cuối hay tiểu đường trong cơn ketone máu.

9- Rối loạn kinh nguyệt

Ăn ketone kéo dài sẽ gây rối loạn kinh nguyệt thậm chí mất kinh do giảm cân quá nhanh, giảm lượng nội tiết tố sinh dục như GRH, FSH, LH, estrogen, progesterone. Nếu kéo dài sẽ đưa đến nguy cơ loãng xương giống như phụ nữ mãn kinh.

10- Giảm Na máu

Giảm insulin làm giảm Na máu, mất nước, hạ huyết áp, gây ketone flu. Nếu nặng hơn nhất là khi phải vận động nặng có thể gây rối loạn não bộ gây lơ mơ, rối loạn tri giác. Trong trường hợp đặc biệt nặng có thể gây co giật, hôn mê, tử vong (theo Mayo Clinic)

11- Tăng mỡ máu

Trong quá trình ăn keto, nếu ăn không đúng cách, nhiều mỡ xấu, sẽ đưa đến nguy cơ tăng mỡ máu, tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não.

Phương pháp nào cũng có tác dụng phụ, ăn keto ngắn hạn giảm cân tốc hành theo đường tắt ngắn hạn thì được, lâu dài thì lợi bất cập hại. Xét cho cùng thì nó cũng là một chế độ ăn ngược với tự nhiên. Nếu ăn phải ăn cho phù hợp, đồng thời biết cách giảm thiểu các tác dụng phụ kể trên.

Tôi không ăn keto, tôi ăn chế độ ít đường (1 chén cơm thay vì 2 chén), ít mỡ, vừa đủ đạm, nhiều rau, uống nhiều nước, tập thể dục một tiếng mỗi ngày.

Tập thể dục và chế độ ăn đầy đủ và lành mạnh là cách giảm cân tốt nhất mà vui tươi hưởng thụ nhất. Tập thể dụng vừa tăng sức cơ, giảm cân, chống lão hóa (nhờ làm chậm thoái hóa gene) và giải độc khi đổ mồ hôi.

Ăn hay không, tùy bạn, tôi là người công tâm, phân tích lợi và hại, còn chuyện bạn ăn kiểu gì là do bạn vậy.