[Siêu âm] Siêu âm trong chẩn đoán y khoa và chữa trị bệnh khớp

Rate this post
# Siêu âm là gì?
– Siêu âm là chẩn đoán hình ảnh BS thường hay chỉ định cho quý vị để xem cấu trúc bên trong cơ thể. Máy siêu âm gửi ra các sóng siêu âm dò tìm, khi gặp vật thể sẽ phản xạ lại. Tuỳ vào loại chất liệu vật thể như nước, xương, mạch máu, hay mô mềm mà sóng phản xạ lại sẽ nhanh hay chậm. Máy tính sẽ dựa vào phản xạ của sóng âm để tạo ra hình ảnh. Đây cũng là cách tàu ngầm dò đường trong đại dương.
– Siêu âm không phải là bức xạ, không có tác dụng phụ như tia X-ray hay chụp CT nên thường được dùng nhiều trong chẩn đoán.
– Tuy nhiên, siêu âm hình ảnh có những điểm yếu như sóng âm không phản xạ tốt trong không khí hay cấu trúc xương, nên khi BS muốn xem hình ảnh có không gian, xương, thì chụp CT và MRI có thể tốt hơn.
# Siêu âm dùng để làm gì?
Siêu âm ngày nay được dùng hầu như tất cả các chuyên khoa. Dưới đây là một vài chỉ định làm siêu âm mà BS gia đình của quý vị thường hay gửi đi và BS chuyên khoa sẽ theo dõi:
– Xem hình ảnh cấu trúc tử cung, buồng trứng, theo dõi thai nhi (sản phụ khoa)
– Xem túi mật và các bệnh về sạn mật, gan, và các cơ quan vùng bụng (nội khoa)
– Xem dòng chảy, tốc độ, và đánh giá thành tĩnh mạch, động mạch, xem có bị nghẽn hay không (tim mạch)
– Xem các khối u ở vú (nội khoa, sản khoa)
– Xem khối u, hình ảnh của tuyến giáp (nội tiết)
– Thăm dò và xem hình ảnh tuyến tiền liệt (nam khoa, tiết niệu)
– Đánh giá viêm sụn, cấu trúc xương, và tràn dịch (cơ xương khớp)
– Khối u dưới da và độ dày của da (da liễu)
– Hình ảnh tim, độ bóp, và các bệnh lý của tim (tim mạch)- Tai nạn, chấn thương xem xuất huyết nội tạng (FAST study) (cấp cứu và hồi sức)
– và nhiều chỉ định khác
# Quý vị nên chuẩn gì bị trước khi đi siêu âm ?
– Đa số các xét nghiệm siêu âm không cần phải chuẩn bị gì cả. Quý vị chỉ cần ăn mặc thoải mái, rộng rãi, và đừng mang đồ nữ trang vàng bạc đá quý (như đeo cổ, trên người). Quý vị cũng đừng mang những đồ có giá trị khi đi siêu âm.
– Tuy nhiên, có một vài xét nghiệm siêu âm mà quý vị cần kiêng khem và chuẩn bị trước như
+ Siêu âm túi mật, gan, lá lách, hay tụy. BS của quý vị sẽ yêu cầu quý vị không nên ăn hay uống nhiều đồ mỡ trước 12 tiếng.
+ Siêu âm thận hay vùng chậu, BS có thể sẽ dặn quý vị uống 4-6 ly nước 1 giờ trước khi làm siêu âm để bọng đái được đầy nước. BS cũng có thể yêu cầu quý vị nhịn ăn 12 giờ trước khi làm siêu âm để hạn chế gas trong ruột quý vị (có thể làm ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh)
+ Siêu âm động mạch chính (aorta) quý vị có thể nhịn ăn 12 giờ trước khi làm.
+ Siêu âm cho trẻ em có thể có những hướng dẫn khác. Quý vị nhớ hỏi BS trước khi dẫn con em đi làm siêu âm.
# Trong lúc siêu âm
– Kỹ thuật viên siêu âm hay BS sẻ dùng gel (chất keo) để lên chỗ cần siêu âm. Chất keo này che không khí, giúp sóng siêu âm chuyển từ đầu dò siêu âm qua cơ thể tốt hơn, và tạo ra hình ảnh rõ ràng. Chất gel này thường không gây ra dị ứng gì cả. Sau khi quý vị làm siêu âm xong thì chỉ việc dùng khăn lau sạch.
– Có nhiều loại đầu dò siêu âm mà kỹ thuật viên hay BS sẽ dùng. Tuỳ vào loại bệnh hay cơ quan mà BS muốn xem thì sẽ dùng các đầu đò khác nhau. Thường thì đầu dò hình chữ nhật có tần sóng cao nhất, thích hợp với các cấu trúc gần da như xương khớp. Đầu dò hình vuông nhỏ gọn thường dùng trong tim mạch. Đầu dò rẻ quạt to tần sóng thấp dùng để tìm các hình ảnh sâu bên trong cơ thể như gan, mật, hay tuỵ.
– Một số siêu âm đặc biệt dưa đầu dò vào bên trong cơ thể ví dụ như siêu âm tim thông qua thực quản hay siêu âm tuyến tiền liệt thông qua đường ruột. Siêu âm tử cung đôi khi dùng đầu dò đút vào âm đạo để thấy rõ hơn tử cung và niêm mạc. Những siêu âm này đôi khi sẽ tạo cảm giác khó chịu nên bệnh nhân thường được dùng thuốc hỗ trợ (trường hợp tim) hay BS giải thích cặn kẽ.
– Thời gian mỗi cuộc siêu âm tuỳ theo loại siêu âm và chỉ định khám. Thường mỗi cuộc siêu âm sẽ mất khoảng 30 phút từ lúc chuẩn bị cho đến lúc kết thúc.
# Theo dõi với kết quả siêu âm
– BS chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh (radiologist) sẽ đọc hình ảnh siêu âm và cho kết quả chẩn đoán. Quý vị nên trở lại gặp BS đã đặt chỉ định siêu âm để thảo luận kết quả chẩn đoán. Ví dụ như BS sản khoa chỉ định siêu âm vùng chậu thì quý vị nên quay lại gặp BS sản khoa. Quý vị cũng có thể gặp BS gia đình để được giải thích kết quả.
Advertisement
# Siêu âm trong chữa trị và can thiệp khớp
– Siêu âm ngày càng quan trọng trong chẩn đoán và chữa trị bệnh về khớp. Đa số các xét nghiệm và chẩn đoán về bệnh khớp ngày nay đều cần kỹ thuật siêu âm. Máy siêu âm và đầu đò cũng trở nên gọn nhẹ hơn, cho phép siêu âm các khớp nhỏ như ngón tay hoặc ngón chân với độ chính xác cao.
– Dùng siêu âm để hỗ trợ sinh thiết sụn (ultrasound guided synovial biopsy) là một kỹ thuật mới đang được áp dụng tại Hoa Kỳ và nhiều hơn trên thế giới. Kỹ thuật này cho phép BS lấy mẫu sinh thiết của sụn khớp gối hay khớp cổ tay, từ đó phân tích sụn để tìm ra chính xác bệnh, phân tích gene, và tìm thuốc thích hợp cho trị liệu
– Dùng siêu âm để hỗ trợ can thiệp như chích thuốc hay hút dịch đã trở nên phổ biến vì độ chính xác cao và làm thủ tục nhanh chóng. Các thủ thuật chích vào xương ngày nay đa số đều có sự hỗ trợ của siêu âm, đặc biệt tại các khớp khó như khớp cổ chân, khớp háng, khớp vai, hay lưng.
– Các BS chuyên khoa xương khớp đều được đào tạo qua siêu âm. Hội BS thấp khớp và tự miễn Hoa Kỳ (American College of Rheumatology) có chương trình đào tạo chuyên sâu siêu âm chuyên sâu về xương khớp cấp chứng chỉ sau khi thi đậu.
Nguồn: BS Wynn Tran

Giới thiệu Thủy Tiên

Họ và tên: Hà Thuỷ Tiên Ngày sinh: 05/12/2000 Trường: sinh viên đại học tây nguyên Biệt danh khác: Azura

Check Also

[Cheat sheet] Bàn chân đái tháo đường

“Cheat sheet” là hình thức hệ thống bài học vào vài trang A4 với những …