Tìm hiểu về bệnh Parkinson: Các dấu hiệu, nguyên nhân và phương pháp chữa trị

1. Triệu chứng của bệnh Parkinson

Các triệu chứng của bệnh Parkinson thường phát triển dần dần và có thể khác nhau ở mỗi người. Các triệu chứng chính bao gồm:

• Rung tay (tremor): Là triệu chứng điển hình, thường bắt đầu ở một tay khi nghỉ ngơi. Rung tay có thể giảm khi người bệnh thực hiện các động tác [1].
• Chậm vận động (bradykinesia): Người bệnh có thể cảm thấy cơ thể trở nên cứng nhắc, khó khăn trong việc di chuyển và thực hiện các động tác bình thường [2].
• Cứng cơ (rigidity): Các cơ bắp trở nên cứng và khó di chuyển, có thể gây đau đớn [2].
• Mất thăng bằng và khó đi lại: Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc duy trì thăng bằng và có thể bị ngã [3].
• Thay đổi trong cách nói và viết: Giọng nói có thể trở nên nhẹ và chậm. Chữ viết có thể nhỏ lại và khó đọc (micrographia) [3].
• Rối loạn giấc ngủ và khó khăn trong nuốt: Các vấn đề về giấc ngủ và nuốt thức ăn cũng là triệu chứng thường gặp [4].

2. Nguyên nhân của bệnh Parkinson

Nguyên nhân chính xác của bệnh Parkinson chưa hoàn toàn rõ ràng, nhưng có một số yếu tố có thể góp phần gây bệnh:

• Sự suy giảm dopamine: Bệnh Parkinson là kết quả của sự suy giảm dần dần của các tế bào thần kinh sản xuất dopamine trong não, đặc biệt là trong khu vực gọi là chất đen (substantia nigra). Dopamine là một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng cho các chuyển động cơ thể [2].
• Yếu tố di truyền: Một số trường hợp bệnh Parkinson có yếu tố di truyền, đặc biệt nếu trong gia đình có người mắc bệnh [5].
• Yếu tố môi trường: Tiếp xúc với một số hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu hoặc chất gây ô nhiễm có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh Parkinson [6].

3. Các phương pháp chẩn đoán và gợi ý các phương pháp điều trị

3.1. Các phương pháp chẩn đoán

• Khám lâm sàng: Chẩn đoán bệnh Parkinson chủ yếu dựa vào các triệu chứng lâm sàng và tiền sử bệnh của bệnh nhân. Bác sĩ sẽ kiểm tra các dấu hiệu như rung tay, cứng cơ, và chậm vận động [1].
• Chẩn đoán hình ảnh: Một số xét nghiệm hình ảnh như cộng hưởng từ não (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT scan) có thể được sử dụng để loại trừ các nguyên nhân khác của các triệu chứng [2].
• SPECT: Xét nghiệm hình ảnh sử dụng SPECT (Single Photon Emission Computed Tomography) có thể giúp đánh giá sự suy giảm dopamine trong não [2].
• Xét nghiệm mẫu da tuyến bã nhờn: Một phương pháp mới trong việc chẩn đoán bệnh Parkinson là xét nghiệm mẫu da từ tuyến bã nhờn. Nghiên cứu cho thấy rằng việc kiểm tra sự hiện diện của các sợi thần kinh bất thường (alpha-synuclein) trong các tế bào da có thể giúp phát hiện bệnh Parkinson ở giai đoạn sớm. Phương pháp này có thể cung cấp một dấu hiệu sinh học rõ ràng cho bệnh, giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán sớm hơn. Xét nghiệm này đang được thử nghiệm và phát triển trong các nghiên cứu lâm sàng để đánh giá độ chính xác và tính khả thi trong chẩn đoán sớm Parkinson [7].
• Test đáp ứng thuốc: Bệnh nhân có thể được cho dùng thuốc điều trị Parkinson (như levodopa), nếu triệu chứng cải thiện rõ rệt sau khi sử dụng, đó là dấu hiệu bệnh Parkinson [1].

3.2. Gợi ý các phương pháp điều trị

• Thuốc điều trị: Các loại thuốc chủ yếu dùng để tăng cường hoạt động của dopamine hoặc thay thế dopamine trong não. Một số loại thuốc phổ biến:
  • Levodopa: Thuốc được sử dụng để bổ sung dopamine cho não [5].
  • Agonist dopamine: Như pramipexole và ropinirole, giúp kích thích các thụ thể dopamine trong não [2].
  • Inhibitor MAO-B: Thuốc như selegiline và rasagiline giúp làm chậm quá trình phân hủy dopamine trong não [2].
  • COMT inhibitors: Thuốc này giúp tăng hiệu quả của levodopa [2].

Lưu ý: Đây chỉ là những loại thuốc tham khảo, hãy đi khám và uống thuốc theo chỉ định của bác sỹ!

• Phẫu thuật: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, khi thuốc không còn hiệu quả, phương pháp phẫu thuật như cấy ghép điện cực não (Deep Brain Stimulation – DBS) có thể được áp dụng để giúp cải thiện triệu chứng [3].
• Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng: Điều trị vật lý giúp người bệnh cải thiện khả năng vận động và duy trì thăng bằng [4].
• Chế độ ăn uống và hỗ trợ tâm lý: Một chế độ ăn lành mạnh và hỗ trợ tâm lý cũng rất quan trọng để cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân [4].

4. Tiên lượng và chăm sóc lâu dài

Bệnh Parkinson là bệnh mãn tính, không có phương pháp chữa khỏi, nhưng với việc điều trị đúng cách, người bệnh có thể duy trì cuộc sống chất lượng trong một thời gian dài. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời giúp làm chậm tiến triển của bệnh [5].

5. Kết luận

Bệnh Parkinson là một bệnh lý thần kinh mạn tính có ảnh hưởng sâu rộng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Mặc dù nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định hoàn toàn, nhưng những nghiên cứu về sự suy giảm dopamine và các yếu tố di truyền, môi trường đã mở ra những hướng đi mới trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh. Các triệu chứng của bệnh, bao gồm rung tay, chậm vận động và cứng cơ, có thể được kiểm soát nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời bằng thuốc và phương pháp hỗ trợ như vật lý trị liệu.

Bên cạnh đó, việc áp dụng các phương pháp chẩn đoán hiện đại như xét nghiệm mẫu da và chẩn đoán hình ảnh sẽ giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả hơn. Mặc dù bệnh Parkinson hiện chưa có phương pháp chữa khỏi, nhưng với sự tiến bộ trong nghiên cứu và điều trị, người bệnh hoàn toàn có thể duy trì cuộc sống chất lượng lâu dài. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng về bệnh Parkinson sẽ góp phần hỗ trợ người bệnh trong việc phát hiện và điều trị bệnh sớm hơn.

Tài liệu tham khảo

1. Jankovic, J., & Tan, E. K. (2020). Parkinson’s disease: Clinical features and diagnosis. Neurologic Clinics, 38(4), 535-550. https://doi.org/10.1016/j.ncl.2020.07.001
2. Kalia, L. V., & Lang, A. E. (2015). Parkinson’s disease. The Lancet, 386(9996), 896-912. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(14)61393-3
3. Lundin, L., & Antonini, A. (2017). New therapeutic approaches to Parkinson’s disease. European Neurological Review, 12(2), 89-94. https://www.touchneurology.com/
4. Dorsey, E. R., et al. (2018). The Parkinson’s Disease Biomarkers Program: Advances and Challenges. Movement Disorders, 33(6), 879-891. https://doi.org/10.1002/mds.27349
5. Beitz, J. M. (2014). Parkinson’s disease: A review of the clinical features, pathophysiology, and treatment. Journal of the Neurological Sciences, 343(1-2), 3-10. https://doi.org/10.1016/j.jns.2014.05.021
6. Schapira, A. H. V., & Jenner, P. (2011). Etiology and pathogenesis of Parkinson’s disease. Movement Disorders, 26(1), 13-26. https://doi.org/10.1002/mds.23411
7. Müller, T., et al. (2019). Skin biopsy for the detection of alpha-synuclein aggregates in patients with Parkinson’s disease: A review of current research. Parkinsonism & Related Disorders, 64, 14-22. https://doi.org/10.1016/j.parkreldis.2019.04.003