Y khoa Diễn đàn Y khoa, y tế sức khoẻ, kiến thức lâm sàng, chẩn đoán và điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Teo thực quản xảy ra khoảng 1/3000-1/4500 trẻ sơ sinh, 1/3 gặp ở trẻ đẻ non. Trong đó hơn 85% trường hợp có lỗ dò thực quản – khí quản và một đoạn thực quản bị teo. Hiếm gặp hơn là chỉ có teo thực quản hay dò thực quản – khí quản.
1.Định nghĩa
Teo thực quản bẩm sinh là sự gián đoạn lưu thông của thực quản, có kèm sự thông thương giữa thực quản và khí quản trong đa số trường hợp .
Teo thực quản xảy ra do rối loạn sự phát triển trong bào thai ở giai đoạn từ 4 – 6 tuần. Teo thực quản thường kết hợp với một số dị tật khác như tim, cột sống, tiết niệu, tiêu hóa.
2. Phân loại
Phân loại teo thực quản
Type A: teo thực quản đơn thuần không có đường rò
Type B: có đường rò khí quản – túi cùng trên thực quản
Type C: có đường rò khí quản – túi cùng dưới thực quản
Type D: có đường rò khí quản – 2 túi cùng trên và dưới thực quản
Type E: rò khí quản – thực quản không teo
3. Chẩn đoán
- Triệu chứng lâm sàng :
Teo thực quản được gợi ý khi:
– Mẹ đa ối.
– Nếu đặt xông dạ dày không thể vào được dạ dày.
– Nếu sau sinh trẻ tiết ra nước bọt quá nhiều.
– Nếu trẻ ngạt thở, tím tái, hoặc ho, sặc xảy ra sau khi trẻ ăn hoặc bú.
– Hút nước bọt dư thừa ở miệng thường cải thiện tình trạng tím tái nhưng rồi triệu chứng này lại nhanh chóng xuất hiện.
– Phế quản phế viêm thường xảy ra do sặc nước bọt, sữa hoặc chất tiết của dạ dày do trào ngược lên.
- Khi thăm khám:
– Loại có lỗ dò ở phần trên (D): bụng lõm lòng thuyền, gõ đục vùng thượng vị. X-quang bụng không thấy hơi ở ruột, dạ dày. Dấu hiệu sặc hay xảy ra sau ăn hay uống một cách trầm trọng vì lúc đó thức ăn hay nước uống đi đi vào phế quản. Biến chứng viêm phổi xảy ra sớm hơn.
– Loại có lỗ dò ở phần thấp (A): bụng thường đầy hơi, vùng thượng vị gõ trong. X-quang bụng thấy có hơi ở dạ dày-ruột. Viêm phổi do trào ngược chất dịch dạ dày là biến chứng trầm trọng.
– Loại có lỗ dò nhưng không có teo (C): dấu hiệu thường gặp là viêm phổi tái phát do sặc.
– Chẩn đoán có thể chậm vài ngày hay vài tháng.
4. Cận lâm sàng
- Cận lâm sàng trước sinh :
– Thực quản bình thường ở thai nhi là một cấu trúc không được thường xuyên đánh giá trên siêu âm, đánh giá thực quản chủ yếu dựa vào hình ảnh của bóng dạ dày ở mặt cắt ngang bụng chuẩn khi đánh giá chu vi bụng trong siêu âm thường quy. Nhưng thực quản có thể được quan sát thấy trên siêu âm ở tam ca nguyệt thứ 2 và 3 ở mặt cắt qua cổ, qua đoạn ngực trên mặt cắt sagittal.
– Dấu hiệu siêu âm gợi ý bất thường trước sanh bệnh lý teo hẹp thực quản:
+ Dạ dày nhỏ hoặc không thấy dạ dày trên siêu âm kèm theo đa ối ở thai nhi trên 25 tuần.
+ Trong giai đoạn tiền sản chỉ có thể nghi ngờ teo hẹp thực quản ở hai type A, B. Còn 3 type còn lại thường khó chẩn đoán trước sanh vì bóng dạ dày có thể bình thường.
+ Có thể kèm theo chậm tăng trưởng trong tử cung gặp trong khoảng 40 % thai nhi mắc bệnh.
+ “Pouch sign“ là dấu hiệu túi phình thực quản khi thai nhi nuốt.
+ Đôi khi phải kết hợp với MRI thai để chẩn đoán khi có dấu hiệu “Pouch sign“, dạ dày nhỏ kèm theo đa ối.
- Cận lâm sàng sau sinh:
Chụp túi cùng thực quản: Thuốc cản quang đọng ở túi cùng trên thực quản và không có hơi trong ổ bụng là teo thực quản không có rò, nếu có hơi trong ổ bụng là có rò thực quản-khí quản và thấy ống xông bị cuộn lại ở phần trên thực quản
5. Điều trị
– Cần được mổ cấp cứu
– Trước khi mổ bệnh nhân phải được nằm sấp để giảm nguy cơ chất dịch dạ dày trào ngược vào phổi. Hút chất dịch ở túi cùng thực quản liên tục để tránh viêm phổi do hít
– Dùng kháng sinh để chống viêm phổi.
Câu hỏi:
“Tại sao việc phát hiện sớm teo thực quản bẩm sinh trước và ngay sau sinh lại đóng vai trò quan trọng trong tiên lượng và điều trị bệnh?”
Nguồn:
- “Phác đồ điều trị ngoại nhi 2023” Bệnh viện nhi đồng 2.
- Trịnh Công Quyền, “Chẩn đoán trước sanh bệnh lý teo hẹp thực quản chẩn đoán một trường hợp.” Bệnh viện đa khoa Mỹ Phước – Bến Cát – Bình Dương”.
- “Nhi khoa 2 Nhi Hô Hấp – Nhi Tiêu Hóa – Nhi Lây” Trường Đại học Y Dược Huế
