Y khoa Diễn đàn Y khoa, y tế sức khoẻ, kiến thức lâm sàng, chẩn đoán và điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Trong hành trình ăn uống lành mạnh và kiểm soát cân nặng, dầu ăn không calo dạng xịt thường được xem là “giải pháp vàng” để giảm lượng chất béo mà không ảnh hưởng đến hương vị món ăn. Tuy nhiên, liệu loại dầu này có thực sự “không calo”? Và có nên thay thế hoàn toàn dầu ăn truyền thống bằng dầu xịt?
1. Dầu Xịt Không Calo: Có Thật Là Không?
Theo quy định của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), sản phẩm có dưới 5 calo mỗi khẩu phần được phép ghi là “0 calo” trên nhãn [1]. Một lần xịt khoảng 1/3 giây chứa khoảng 2.5 calo, nhưng nếu bạn xịt trong 3–4 giây để phủ đều mặt chảo, lượng calo có thể lên tới 20–30 calo—tương đương với một lượng dầu nhỏ thông thường.
Điều này cho thấy: dầu xịt không phải là “không calo”, mà là “rất ít calo nếu dùng đúng cách”.
2. Thành Phần và Cơ Chế Hoạt Động
Dầu xịt thường chứa:
- Dầu thực vật như canola, đậu nành hoặc olive
- Chất nhũ hóa như lecithin giúp dầu phân tán đều
- Chất đẩy như propane hoặc butane (không chứa calo) giúp tạo dạng sương [2]
Những thành phần này giúp kiểm soát lượng dầu sử dụng, đặc biệt hữu ích trong các món ăn cần chống dính hoặc nướng.
3. So Sánh Với Dầu Ăn Truyền Thống
Dầu ăn truyền thống như olive, dừa hoặc bơ là chất béo nguyên chất, giàu dinh dưỡng. Ví dụ, một muỗng canh dầu olive chứa khoảng 119 calo và nhiều chất béo không bão hòa đơn có lợi cho tim mạch [3].
Theo Harvard T.H. Chan School of Public Health, chất béo không bão hòa đơn và đa có thể giúp giảm cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL), hỗ trợ sức khỏe tim mạch [5].
Tuy nhiên, nếu dùng quá tay, lượng calo sẽ tăng nhanh chóng, ảnh hưởng đến mục tiêu kiểm soát cân nặng.
4. Những Điều Cần Lưu Ý
- Không nên lạm dụng dầu xịt: Nếu xịt quá lâu, bạn vẫn đang tiêu thụ dầu như bình thường.
- Một số loại dầu xịt chứa phụ gia như dimethyl silicone (chống tạo bọt) và chất đẩy hóa học. Dù được FDA chấp nhận là an toàn, người tiêu dùng nên đọc kỹ nhãn để tránh các thành phần không mong muốn [2].
- Dầu xịt không phù hợp với các món cần nhiều dầu như chiên ngập dầu hoặc các món truyền thống đậm đà.
5. Lời Khuyên
Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) khuyến nghị sử dụng các loại dầu không chứa chất béo chuyển hóa và ít chất béo bão hòa như dầu olive, bơ, canola và hạt nho—cũng là thành phần phổ biến trong dầu xịt [4].
Nếu không dùng dầu xịt, bạn có thể:
- Dùng dầu nguyên chất với lượng kiểm soát
- Đầu tư vào chảo chống dính chất lượng cao
- Dùng nước dùng hoặc nước luộc rau để xào thay dầu
6. Kết Luận
Dầu ăn không calo thực chất không hoàn toàn không calo—nó chỉ “ít calo” nếu dùng đúng cách. Dầu xịt là công cụ hữu ích để kiểm soát lượng dầu, nhưng không thể thay thế hoàn toàn giá trị dinh dưỡng của dầu ăn truyền thống. Sử dụng kết hợp cả hai, tùy theo mục đích nấu ăn và sức khỏe, là cách tiếp cận khoa học và bền vững nhất.
Tài liệu tham khảo
- U.S. Food and Drug Administration. (2020). Guidance for Industry: A Food Labeling Guide (Chapter IV: Nutrition Labeling). Retrieved from https://www.fda.gov/media/81606/download
- U.S. Food and Drug Administration. (2022). Food Additives & Ingredients. Retrieved from https://www.fda.gov/food/food-ingredients-packaging/overview-food-ingredients-additives-colors
- U.S. Department of Agriculture. (2021). FoodData Central: Olive Oil. Retrieved from https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/169736/nutrients
- American Heart Association. (2023). Healthy Cooking Oils. Retrieved from https://www.heart.org/en/healthy-living/healthy-eating/eat-smart/fats/healthy-cooking-oils
- Harvard T.H. Chan School of Public Health. (n.d.). Types of Fat. Retrieved from https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/what-should-you-eat/fats-and-cholesterol/types-of-fat/
