Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
=======
Nhiều quý vị hỏi tôi về con em mình có an toàn không trong mùa Covid-19? Vaccine cho trẻ em dưới 12 tuổi khi nào sẽ có? Cách nào bảo vệ con em mình trong mùa Covid-19. Bài viết này tổng hợp các nghiên cứu để trả lời các câu hỏi trên của quý vị.
# Trẻ em có hệ miễn dịch tốt với Sars-cov-2 và ít rủi ro bệnh Covid-19 nặng- Thống kê từ tháng 3/2020 đến đầu tháng 8/2021 trên toàn nước Mỹ cho thấy chưa đến 2% bệnh nhân nhập viện do Covid-19 la dưới 18 tuổi (1). Cụ thể hơn, có 3469 trẻ em nhập viện và 420 trẻ em tử vong do Covid-19. Tuy nhiên, từ tháng 8 đến nay, tỉ lệ phần trăm bệnh nhân nhập viện do Covid-19 là trẻ em tăng nhanh, gần gấp đôi, đến 4%, theo thống kê gần đây của viện hàn lâm Nhi Khoa Hoa Kỳ (2).
– Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra lý do vì sao trẻ em hầu như không bị bệnh Covid-19 nặng là do hệ miễn dịch trẻ em đối phó với virus Sars-Cov-2 tốt hơn người lớn, cụ thể là hệ miễn dịch tự nhiên của trẻ em hoạt động tốt hơn ở người lớn.
# Có sự khác biệt lớn về phản ứng miễn dịch ở trẻ em và người lớn.
– Để hiểu hơn về trẻ em và Covid-19, tôi nhắc lại chút xíu về hệ miễn dịch. Chúng ta có 2 loại miễn dịch: miễn dịch tự nhiên (innate immunity, có sẵn trong cơ thể) và miễn dịch thu được (adaptive immunity, cơ thể tạo thêm kháng thể và tế bào miễn dịch học qua quá trình tương tác với virus, vi khuẩn, từ đó cơ thể học cách nhớ mặc các bệnh này). Hệ miễn dịch tự nhiên là miễn dịch phản ứng tại chỗ, nhanh, nhưng không cụ thể, không rõ ràng (kiểu như thiên lôi chỉ đâu đánh đó), không có sự lựa chọn hay trí nhớ miễn dịch trong khi đó miễn dịch thu được là phản ứng chậm hơn, có lựa chọn, và có trí nhớ miễn dịch thông qua tương tác kháng thể với các tế bào khác. Cả người lớn và trẻ em đều có 2 loại miễn dịch này nhưng cách phản ứng của hai loại miễn dịch có thể có kết quả khác nhau với virus Sars-cov-2 (3).
– Ở trẻ em, bảo vệ cơ thể ban đầu chủ yếu là hệ miễn dịch tự nhiên (lực lượng địa phương), gồm làn da, các dung dịch, tế bào đại thực bào, tế bào bạch cầu. Hệ miễn dịch thu được gồm tế bào T, tế bào B, Natural Killer T cell, có khả năng nhận biết virus, nhớ virus vi khuẩn, nhớ bệnh, và có thể gọi là lực lượng tinh nhuệ trung ương. Khi virus vào cơ thể trẻ em, nơi hệ miễn dịch tự nhiên lập tức phản ứng nhanh, nhiều và mạnh, có thể lập tức đánh bại virus ngay lúc virus vừa vào, khi virus chưa có nhân bản nhiều trong lúc đợi miễn dịch thu được phát triển. Trong một bài khác, tôi phân tích xông hơi trị cảm cũng là một cách kích thích hệ miễn dịch tự nhiên khi làm nhiệt độ cơ thể tăng cao, làm chậm quá trình nhân bản của virus .
– Biến thể Delta có thể gây khó khăn cho hệ miễn dịch trẻ em do tính lây lan cao và khả năng nhân bản cao. Tuy nhiên, cho đến giờ, trẻ em vẫn ít bị nhiễm hơn người lớn ở biến thể Delta.
# Nghiên cứu cho thấy vaccine Covid-19 có hiệu quả bảo vệ cao ở trẻ em
– Hiện nay, có hai nghiên cứu vaccine ở trẻ em trên 12 tuổi và cả hai nghiên cứu này đều có những kết quả tốt. Nghiên cứu nhóm đối chứng ngẫu nhiên của Pfizer trên 2260 trẻ em (12-15 tuổi) (4), đang trên NJEM tháng 5/2021 cho thấy vaccine Pfizer hiệu quả đến 100% (95% CI khoảng tin cậy 75-100). Cụ thể, không có (0 ca ) ở nhóm chích vaccine so với 16 ca nhiễm ở nhóm không chích. Nghiên cứu nhóm đối chứng ngẫu nhiên của Moderna thử nghiệm trên 3732 trẻ em (từ 12-17 tuổi) (5) cho thấy hiệu quả 100% với số ca nhiễm là 0 ở nhóm chích vaccine và 4 ca ở nhóm không chích vaccine.
– Lưu ý là cả 2 nghiên cứu này đều có số lượng bệnh nhân thấp, nên số ca nhiễm khi chích vaccine là không thấy. Khi nhiều bệnh nhân hơn, khoảng 30,000 người, thì tôi nghĩ sẽ có ca nhiễm (mặc dù rất ít) khi chích vaccine. Khi đó hiệu quả không còn là 100% nữa, nhưng có thể vẫn còn cao.
– Như vậy, có thể thấy là vaccine bảo vệ hiệu quả trẻ em ở tuổi 12-15, thậm chí còn có thể cao hơn và so với người lớn. Cả hai nghiên cứu vaccine Covid-19 trên trẻ em đều không có tác dụng phụ nguy hiểm hay tử vong. Vì vậy, trẻ em trên 12 tuổi được khuyến khích chích ngừa vaccine Covid-19 như người lớn.
# Còn trẻ em dưới 12 tuổi thì sao?
– Mỹ có khoảng 48 triệu trẻ em dưới 12 tuổi và nhiều cha mẹ đang mong chờ kết quả nghiên cứu vaccine cho nhóm đối tượng này. Hiện nay, có nhiều nghiên cứu giai đoạn 3 trên trẻ em dưới 12 đang được thực hiện tại Mỹ. Nghiên cứu của Pfizer, gồm thử nghiệm vaccine ở trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi dự định sẽ công bố trong vài tuần tới (6)
– FDA gần đây ra khuyến cáo kéo dài thêm thời gian thử nghiệm và theo dõi ở trẻ em, từ 2 tháng lên 6 tháng, để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả cho vaccine. FDA cũng đề nghị Pfizer/Moderna tăng theo số lượng bệnh nhân thử nghiệm giai đoạn 3. Chúng ta sẽ chờ FDA phân tích về dữ liệu, hy vọng vaccine cho trẻ dưới 12 tuổi sẽ được chấp thuận vào tháng sau.
Advertisement
# Cách nào để bảo vệ trẻ em dưới 12, khi chưa có vaccine?
– Trong khi chúng ta chưa có vaccine cho trẻ dưới 12 tuổi thì những cách dưới đây có thể giảm rủi ro trẻ mắc và nhiễm bệnh Covid-19.
+ Xét nghiệm ngay khi trẻ em có triệu chứng để theo dõi và chữa trị. Các triệu chứng Covid-19 ở trẻ em có thể tương tự như người lớn.Tuy nhiên, phần lớn trẻ em sẽ ít bị triệu chứng nặng nên quý cha mẹ cần theo dõi kỹ nếu có bất kỳ thay đổi nào ở trẻ, ví dụ như sổ mũi hay cảm sốt, mệt mỏi, biếng ăn.
+ Trẻ em với bệnh mạn tính như suyễn, béo phì, tiểu đường sẽ dễ mắc Covid-19 hơn, vì vậy, quý cha mẹ nên theo dõi cẩn thận và chữa trị các bệnh
+ Chích ngừa cho tất cả người lớn và trẻ em trên 12 tuổi trong nhà để giảm thiểu lây lan và nhiễm bệnh đến trẻ em. Các nghiên cứu chỉ ra càng nhiều người xung quanh trẻ chích vaccine thì khả năng nhiễm bệnh và lây nhiễm của trẻ cũng giảm
+ Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người chưa chích vaccine
+ Hạn chế trẻ tiếp xúc với người có triệu chứng hô hấp hay nghi ngờ mắc Covid-19.
# Tóm lại
– Trẻ em có hệ miễn dịch tốt, có thể bảo vệ cơ thể tốt khi gặp virus Sars-cov-2. Trẻ em ít mắc bệnh Covid-19 hơn, ít nhập viện, và ít tử vong vì Covid-19 so với người lớn. Tuy nhiên, trẻ em vẫn có thể nhiễm virus, vẫn có thể là người trung gian gây lây nhiễm cho nhiều người.
– Vaccine của Pfizer/Moderna cho trẻ em trên 12 tuổi an toàn và hiệu quả. Dữ liệu vaccine cho trẻ dưới 12 tuổi sẽ được công bố sớm
– Cách tốt nhất bảo vệ trẻ em là chích ngừa cho người lớn và trẻ em trên 12 tuổi càng nhiều càng tốt.
– Với trẻ em đi học đến trường, trong khi chờ đợi vaccine, CDC khuyến cáo trẻ em đến trường nên đeo khẩu trang.
BS Wynn Tran, Los Angeles, Hoa Kỳ
Tham khảo
