Biên dịch: Bác sĩ Trần Thanh Liêm

Nguồn: sách MILADY – Skin care and cosmetic ingredients Dictionary – 4th Edtion

Hiểu được lớp thượng bì là vô cùng quan trọng để thảo luận về khả năng thâm nhập của sản phẩm, mỹ phẩm so với dược phẩm theo quy định của FDA và hiệu quả của sản phẩm. Lớp thượng bì mang lại cho làn da vẻ tươi sáng, trẻ trung, kết cấu và vẻ ngoài đẹp đẽ. Nó chịu trách nhiệm về sức khỏe của da, bảo vệ da khỏi bị mất độ ẩm và sự xâm nhập của vi khuẩn. Tia UV, tình trạng mụn trứng cá, bệnh da rõ rệt, khói thuốc lá, ô nhiễm và ung thư da đều ảnh hưởng đến lớp này.

Thượng bì là một mô hoạt động trao đổi chất tổng hợp lipid và chứa tất cả các thành phần riêng lẻ cần thiết để tạo thành lớp hàng rào bảo vệ. Vì lớp thượng bì đại diện cho lớp ngoài cùng của da, nó hoạt động như hàng rào ban đầu chống lại sự tấn công của chất oxy hóa. Lớp thượng bì có khả năng bảo vệ và chống oxy hóa cao hơn lớp bì vì nó chứa các chất loại bỏ gốc tự do thiết yếu như vitamin E, C và superoxide dismutase. Lớp này cũng chứa một lượng lớn glycosaminoglycans và ceramides.

Lớp thượng bì được chia thành năm lớp tế bào con, tất cả đều đóng vai trò tích cực trong việc duy trì làn da khỏe mạnh. Từ bề mặt da xuống đến lớp bì, năm lớp này như sau:

1. Lớp sừng

2. Lớp bóng (lòng bàn tay, bàn chân)

3. Lớp hạt

4. Lớp gai

5. Lớp đáy

Tế bào sừng được hình thành trong lớp đáy và di chuyển lên trên về phía lớp sừng. Trong quá trình di chuyển lên trên, các tế bào sừng trải qua một số biến đổi hóa học, biến đổi từ các tế bào nguyên sinh chất mềm thành các “vảy” bề mặt phẳng làm bằng keratin liên tục cọ xát.

Lớp thượng bì giữ một lượng lớn nước. Lớp có hàm lượng nước cao nhất là lớp đáy, chiếm khoảng 80 phần trăm. Mỗi lớp tiếp theo có ít nước hơn theo tỷ lệ phần trăm của tổng thành phần hóa học của nó, với lớp sừng chỉ chứa 10 đến 15 phần trăm nước. Nước được giữ trong gel tế bào chất của tế bào và trong các kênh gian bào (khoảng trống giữa các tế bào). Cơ thể càng trẻ, lượng nước trong da càng nhiều. Khả năng giữ nước của da giảm dần theo tuổi tác, khiến da dễ bị mất nước và xuất hiện nếp nhăn.

Thượng bì cũng là hàng rào đầu tiên chống lại các tác nhân gây miễn dịch, nhờ các tế bào Langerhans. Các tế bào đuôi gai này được hình thành trong tủy xương và di chuyển đến các lớp thượng bì và bì của da. Khi chúng hoàn thành quá trình di cư, tế bào Langerhans thường được tìm thấy ở các lớp dưới của thượng bì, chiếm khoảng 5% tổng số tế bào thượng bì. Các tế bào này nhấn chìm các vật thể lạ, mang theo những kẻ xâm lược đến hệ thống bạch huyết để xử lý và đào thải. Tế bào Langerhans nhạy cảm với bức xạ UV, và dễ bị tổn thương bởi tia UV. Ngay cả khi tiếp xúc với tia cực tím nhỏ cũng sẽ làm hỏng các tế bào Langerhans đủ để làm giảm khả năng miễn dịch của da. Theo tuổi tác, các tế bào này cũng giảm số lượng. Đây là một lý do khiến khả năng mắc bệnh ngoài da tăng lên theo độ tuổi.

Ở một người trẻ, mất khoảng 28 ngày để một tế bào di chuyển từ lớp đáy đến lớp sừng. Với tuổi tác, tốc độ của quá trình này giảm xuống đáng kể. Người ta ước tính rằng sau tuổi 50, mất khoảng 37 ngày để hoàn thành quá trình tương tự.

Về mặt lão hóa da, điều này chỉ ra rằng việc kích thích các chức năng của da, bằng tay thông qua massage mặt hoặc thông qua hoạt động của sản phẩm mỹ phẩm, sẽ cải thiện sự trao đổi chất của tế bào. Khoảng thời gian 28 và 37 ngày cũng rất quan trọng khi nói đến độ nhạy cảm của da và việc lạm dụng tẩy tế bào chết trên khuôn mặt. Nếu phải mất 28 ngày hoặc hơn để một tế bào tiếp cận bề mặt da, thì chúng ta đang tẩy tế bào chết một lớp một cách tự nhiên mỗi ngày. Tùy thuộc vào độ khắc nghiệt của nguyên liệu, việc sử dụng tẩy tế bào chết có thể loại bỏ nhiều lớp tế bào chết trên bề mặt hơn mức thích hợp, có khả năng làm tăng độ nhạy cảm của da. Hơn nữa, việc lạm dụng tẩy tế bào chết có thể làm trầm trọng thêm hoạt động của tuyến dầu, do đó làm tăng sản xuất dầu, ngược lại với những gì mà người ta thường mong muốn đạt được.

#bsliem #da liễu