Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
MỘT SỐ SỰ THẬT VỀ EM BÉ SƠ SINH
BS. Nguyễn Đình Cường
—————————————————————————————————
Trẻ sơ sinh là 1 tờ giấy trắng, chỉ có nhu cầu ăn, mút mát, ngủ, đái, ị, không có nhu cầu rung lắc, hát ru à ơi hay bế rong. Tất cả đều do người lớn tự suy diễn và tập thành thói quen cho trẻ.
Trẻ sơ sinh sinh ra sẽ có tuần trăng mật (2-4 tuần đầu). Đúng như tên gọi trăng mật, trong thời gian này bé chỉ ăn và ngủ, hầu như không có thời gian thức, mẹ cứ nghĩ em ngoan lắm cho đến khi hết trăng mật. Nhiều bé sẽ hết trăng mật ở tuần thứ 3 hoặc thứ 4, bị lẫn lộn ngày đêm (ngày ngủ li bì, đêm ngủ 15-20p dậy 1 lần), sau đó sẽ gặp wonder week (tuần khủng hoảng, phát triển và hoàn thiện kĩ năng) ở tuần thứ 5 mà các bà hay bảo là ra tháng nó hư đấy:))
Trẻ sơ sinh hoàn toàn có khả năng tự ngủ mà không cần bế rong trên tay hằng tiếng đồng hồ. Chỉ cần mẹ biết cách chọn đúng phương pháp phù hợp với bé.
Trẻ trên 6kg có thể tự tích luỹ năng lượng để ngủ xuyên đêm mà không cần ăn. Giấc ngủ đêm dài rất quan trọng với phát triển trí não và chiều cao của trẻ, chứ chỉ ăn thôi thì chưa đủ. Nhu cầu ngủ đêm của trẻ sơ sinh là 11-12 tiếng.
Trẻ sơ sinh có rất nhiều tiếng khóc: khóc đói, khóc cần mẹ vỗ về, khóc nóng/lạnh, khóc buồn ngủ, khóc bỉm bẩn, … mỗi tiếng khóc đều có tone và cường độ khác nhau nên không phải cứ khóc là auto bú auto đói như truyền thuyết các bà để lại, chỉ cần bình tĩnh hoặc cho con theo 1 lịch sinh hoạt cố định là phân biệt được rất dễ dàng.
Lúc trẻ cần vỗ về trấn an chỉ cần mút mát, không cần bú. Đó là lí do sinh ra cái ti giả. Có 1 cái ti giả luôn thường trực trên cơ thể bé, chính là ngón tay. Chính vì thế đừng bao giờ cản bé mút tay mà hãy vệ sinh sạch sẽ ngón tay của bé thường xuyên.
Ông bà không cho bế đứng, sợ trụn lưng trẻ, nhưng lại luôn mặc định cho trẻ nằm võng – thứ gây ảnh hưởng rất lớn đến cột sống của bé sau này, kể cả có cái nôi tre hay lót khăn đều có hại
Gù Lưng -> Cổ Và Dáng Đi Không Thẳng Khi Lớn Lên.
Thứ trẻ cần là 1 chiếc giường không rung lắc và 1 tấm nệm ép vừa đủ cứng để nằm. Trẻ dưới 4 tháng chỉ cần sữa mẹ/sữa công thức là đủ.
Trẻ sinh ra sẽ có phản xạ moro và chưa tự làm chủ được tay chân của mình nên thường bị giật mình và đập tay vào mặt, sau đó sẽ khóc. Gối chặn nhỏ trẻ có cảm giác được ôm chặt và đang gần Mẹ bé sẽ hạn chế được việc giật mình đập tay vào mặt lúc ngủ nên trẻ ngủ được sâu và ngon giấc hơn. Phản xạ moro sẽ dần biến mất khi trẻ lớn, thường thì từ 3-4 tháng tuổi, nên 4 tháng là thời điểm thích hợp để cai các công cụ hỗ trợ như quấn, ti giả, white noise. Một số bé sẽ cai sớm hơn và 1 số bé sẽ có nhu cầu cai muộn hơn.
Chu kỳ giấc ngủ của trẻ sơ sinh ngắn hơn so với người lớn, trẻ sơ sinh ngủ nhiều ở tình trạng chuyển động mắt nhanh (REM) – điều cần thiết cho sự phát triển đặc biệt của bộ não bé.
Một giấc ngủ của trẻ sơ sinh kéo dài khoảng 50 phút. Một giấc ngủ dài bao gồm nhiều chu kì ngắn, mỗi chu kì được bắt đầu bằng giấc ngủ nông (ngủ và mơ cùng lúc) và tiếp tục đi vào giấc ngủ sâu. Vì thế trẻ thường thức dậy sau 45-50p đi ngủ, nếu không có sự can thiệp của người lớn (bế ra khỏi môi trường ngủ vì tưởng trẻ đã thức) thì bé sẽ tự ngủ lại, một số bé phải khóc tự trấn an mới ngủ lại được. Đây là lý do sinh ra nút chờ.
Giấc ngủ nông thường trông giống như trẻ đang thức: trẻ có những cử động trên gương mặt, và cơ thể. Đó là dấu hiệu não của trẻ đang hoạt động, hệ thần kinh đang kết nối với nhau, trẻ đang học các biểu hiện và truyền đạt cảm xúc. Chúng ta có thể lầm tưởng rằng trẻ đang thức, nhưng hoàn toàn không phải, giấc ngủ này cần được tôn trọng tuyệt đối.
Trẻ sẽ trải qua các thời kỳ khủng hoảng, phát triển và hoàn thiện kỹ năng, gọi là wonder weeks (ww), mỗi mốc ww qua đi trẻ sẽ học được nhiều cái mới mẻ hơn, nhưng trước đó là 1 khoảng thời gian biếng ăn sinh lý, cáu kỉnh, khó ngủ, đeo bám, mè nheo. Càng lớn bão ww sẽ càng mãnh liệt. Việc mẹ cần làm trong khoảng thời gian này là tôn trọng con, không ép con bú/ăn, và kiên nhẫn với con.
Trẻ sinh ra đã có gen tóc mặc định, nên không phải cứ cắt tóc máu thì tóc sau sẽ tốt hơn. Cái tốt hơn mà ng lớn lầm tưởng ở đây chính là sự đồng đều khi mọc lại tóc nên ng lớn nghĩ sau khi cắt trông tóc có vẻ đen hơn và dày hơn. Sai lầm.
“Trẻ Con Đứa Nào Không Ốm Bịnh Vài Lần’’. Quan trọng là cách người lớn phòng bệnh và xử lý
Thân nhiệt của trẻ sơ sinh luôn dao động 36-37 độ C. Các mẹ luôn chuẩn bị sẵn 2 nhiệt kế để đo độ cho bé. 37,5 độ C là sốt nhẹ. Nếu lên tới 38 độ C là phải can thiệp hạ sốt liền theo sự hướng dẫn trước đó của Bác Sĩ. Vì diễn biến bệnh của trẻ sơ sinh là rất nhanh … ví dụ như sốt cao quá mà ba mẹ không để ý sẽ dẫn tới những biến chứng nguy hiểm khác, thậm chí ảnh hưởng tới não bộ của bé.
VÌ VẬY: Ngoài các kiến thức đã tìm hiểu trước đó. Các mom nên lưu sẵn 2 số ddiện thoại của 2 Bác Sĩ nhi khoa để có những tình huống khẩn cấp sẽ có người hướng dẫn sơ cứu kịp thời.
Về nhiệt độ phòng máy lạnh lý tưởng để trẻ ngủ ngon là 24 -25 độ. Lưu ý nhiệt độ phòng không phải là nhiệt độ hiển thị ở trên điều khiển điều hoà.
Trẻ ốm là do vi rút, vi khuẩn, cái điều hoà không có tội nên đừng đổ lỗi do điều hoà. Nếu có lỗi do điều hoà thì chính là người lớn không chịu vệ sinh điều hoà
Em bé & thậm chí là người lớn sẽ ngủ rất nhanh hoặc bình tĩnh hơn nếu có white noise (tiếng ồn trắng). Tuỳ vào sở thích của mỗi bé mà có bé thích tiếng mưa, có bé thích tiếng nhiễu tivi, có bé thích tiếng vỗ của biển hoặc tiếng nước chảy, tiếng máy sấy, tiếng tim đập. Nếu nằm phòng quạt thì phòng ngủ của bé cũng nên thông thoáng sạch sẽ yên tĩnh.
Trẻ bú xong cần được ợ hơi thật kỹ. Hơi chính là nguyên nhân làm trẻ quấy khóc khi bú. Một số bé cần được ợ hơi cả giữa bữa chứ không chỉ sau khi kết thúc bữa. Đưa ti trẻ vẫn bú nhưng nút đc vài cái lại ưỡn người co chân khóc. Việc mẹ cần làm là dừng bú và ợ hơi cho bé, sau đó tiếp tục bữa ăn (vì sữa là thức ăn của trẻ sơ sinh nên có thể gọi bú = ăn)
Trẻ thức chơi đêm vì ngày ngủ quá nhiều, waketime chưa đủ. Điều này không có nghĩa là ngày bắt trẻ thức thật nhiều thì đêm trẻ sẽ ngủ xuyên đêm. Ở mỗi độ tuổi bé sẽ có khả năng thức khác nhau. Càng lớn khả năng thức càng dài. Nhưng không phải vì thế mà mẹ cho bé thức bao nhiêu cũng được. Bé sơ sinh không thể theo lịch sinh hoạt của người lớn. Nếu mẹ nghĩ ngày con thức càng dài để đêm con ngủ tốt hơn thì mẹ đã sai hoàn toàn và chỉ làm con bị overtired, càng khó ngủ & trằn trọc nhiều hơn thôi. Để con ngủ tốt ban đêm thì ban ngày con cần những giấc nghỉ ngơi ngắn không quá 2.5 tiếng/lần phân bố xem kẽ với khả năng thức của con. Để giúp con có lịch sinh hoạt phù hợp nhất mà không làm con quá sức thì mẹ nên tìm hiểu về EASY.
Không phải cứ cho trẻ đi ngủ càng muộn thì đêm trẻ sẽ không dậy. Nếu cho bé đi ngủ quá muộn so với nhu cầu của bé (ví du 7h tối con cần đi ngủ, nhưng người lớn nghĩ ngủ giờ này thì đêm dậy quấy nên bắt con thức đến 9-10h đêm mới cho đi ngủ) sẽ làm con overtired, gắt ngủ và khó vào giấc hơn.
Đầu là chỗ thoát nhiệt của con nên trẻ không cần đội mũ khi nhiệt độ >20*, cũng không cần ủ kín mít vì chỉ làm con đổ mồ hôi nhiều hơn, nhất là trong thời tiết nắng nóng như thế nào.
Rụng tóc vành khăn, vặn mình, trớ,… đều là hiện tượng sinh lý của trẻ. Càng lớn hiện tượng vặn mình sẽ càng giảm. Còn rụng tóc vành khăn là do chỗ tiếp xúc với đầu lúc con nằm quá lâu trong 1 tư thế. Trẻ bú mẹ, hay nằm nghiêng quay sang bú mẹ thì các mẹ nên đổi bên hàng ngày (ví dụ hôm nay nằm bên trái thì mai cho bé năm bên phải). Tất cả hiện tượng này không liên quan gì đến thiếu hay thừa calcium. Mẹ chỉ đc bổ sung duy nhất vitamin D cho con. Tuyệt đối không tự ý bổ sung calcium nếu không có đơn thuốc của bác sĩ hay mẫu xét nghiệm.
Khi cho bé ti sữa mẹ thì ti đều hai bên để sữa về đều nhé các Mom. Các mom muốn bé lớn lên có đôi chân thẳng và dáng đi đẹp thì không nên bế bé kiểu cắp nách bên hông sớm. Và Còn Điều Đặc Biệt nữa là những Mom may mắn sinh xong mà có sữa mẹ.
Bệnh Viện NHI ĐỒNG THÀNH PHỐ
——————————————————————————————-
Tác giả: BS. Nguyễn Đình Cường
Link bài viết: https://www.facebook.com/groups/diendanykhoa.vn/permalink/1598585500587402/?sfnsn=mo&ref=share&mibextid=KtfwRi
Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến BS. Nguyễn Đình Cường
đã đồng ý chia sẻ bài viết lên Diễn đàn Y khoa!
