Tác giả:
BS Quách Minh Lộc
Đầu tiên, nhắc sơ về lactate-một chất hầu hết được mọi người coi là có hại cho cơ thể. Vậy Lactate là gì? và vì nó có hại nên ở điều kiện bình thường Lactate nên bằng 0?
Lactate là một thành phần gốc kiềm trong cấu tạo của acid lactic (hình bên dưới). DO ĐÓ LACTATE KHÔNG PHẢI ACID, LACTATE CÓ TÍNH KIỀM. Lactate là một sản phẩm cuối của chuyển hóa đường ở tế bào thông qua con đường yếm khí, thông thường Lactate thường sản sinh ở hồng cầu (do HC không có ty thể) và tế bào cơ hoặc sinh ra từ hoạt động của các neutrophil.
Thông thường Glucose thông qua quá trình glycosis sẽ tạo ra được 2 pyruvate và đây là nguyên liệu đầu vào của quá trình hô hấp tế bào ở ty thể hay chu trình Krebs. Tuy nhiên, bằng lý do nào đó khi quá trình này vắng mặt Oxy, pyruvate sẽ thực hiện phản ứng khử với NADH để tạo thành NAD+ và sinh ra Lactate do tác động của men Lactate Dehydrogenase (LDH). NAD+ là một cơ chất quan trọng trong quá trình hô hấp tế bào nên dù ở điều kiện bình thường ( đủ Oxy) thì quá trình chuyển hóa theo con đường yếm khí vẫn diễn ra đều đặn đâu đó trong cơ thể. Điều này lý giải tại sao mức Lactate bình thường không phải bằng 0.
Thứ hai, Lactate là một nguồn cung cấp năng lượng cho cơ thể.
Tương tự với Glucose, lactate có thể thông qua gan chuyển hóa thành pyruvate là đưa vào chu trình Krebs để sinh ATP. Xét về hiệu quả, 1 g Lactate sinh 3,62KCal vốn không hề thua kém Glucose với 3,74KCal/g.
Vì Lactate là ion âm nên tăng Lactate máu sẽ không gây toan máu? Điều này hoàn toàn không đúng. Việc tăng Lactate làm thay đổi SID, ở mức sinh lý SID khoảng 40mEq với việc gia tăng nồng độ Lactate máu làm giảm SID điều này sẽ làm toan hóa máu. Cơ thể sẽ điều chỉnh bằng cách dùng H+ để đệm và loại bỏ bớt một anion khác đó là HCO3- điều này sẽ làm cơ thể bị toan chuyển hóa.
Vậy Lactate gây toan máu là điều không bàn cãi và trong điều kiện thiếu Oxy cơ thể sẽ chuyển hóa theo con đường yếm khí và sinh nhiều Lactate hơn. Gần đây, các hướng dẫn về sốc nhiễm trùng đưa Lactate vào như là một công cụ trong chẩn đoán ( Lactate >4). Tuy nhiên, có một sự thật rằng bệnh nhân nhiễm trùng huyết/sốc nhiễm trùng cơ chế sản sinh Lactate không phải do thiếu cung cấp Oxy, bằng chứng là khi đã đảm bảo nguồn cung cấp Oxy thì Lactate vẫn tiếp tục được sinh ra. Trong sepsis, nội độc tố vi khuẩn hoặc các thành phần khác trên vách tế bào vi khuẩn làm bất hoạt Pyruvate dehydrogenase tham gia vào quá trình chuyển đổi pyruvate
thành acetyl-CoA bằng phản ứng pyruvate decarboxyl mà Acetyl-CoA được sử dụng trong chu trình Krebs. Trong thành phần men Pyruvate Dehydrogenase có chứa TPP (thiamine pyrophosphate) – Đây là cơ sở cho một số nghiên cứu gần đây về việc sử dụng Thiamine trên bệnh nhân Sepsis cho thấy kết quả có lợi trong việc giảm Lactate máu.
Advertisement
-Tạm hết-
Bài hơi dài và có vẻ khô khan. Cám ơn các bạn đã đọc
Viết dông dài là làm tiền đề cho Bài 2 (Lactate Ringer) mình post sau, và mình vẫn đang bàn luận về chủ đề dịch truyền nha.
Rất mong các ý kiến thảo luận
