Ước định tuổi thai với thông tin lâm sàng

1. Tuổi thai là gì?

🤰Tuổi thai là tuổi của thai kì. Đơn vị tính tuổi thai là tuần.

 

🧏‍♀️Tại một thời điểm cụ thể được xem xét, tuổi thai là khoảng thời gian đã qua, kể từ “điểm mốc zero qui ước” để tính tuổi thai cho đến thời điểm đang được xét.

 

💁‍♀️Theo qui ước, “điểm mốc zero” để tính tuổi thai là ngày thứ nhất của lần hành kinh bình thường cuối cùng của thai phụ. Mốc này được gọi là “ngày kinh cuối”.

 

🗓“Ngày kinh cuối” là một thỏa ước có điều kiện. Điều kiện phải thỏa để có thể lấy ngày kinh cuối làm mốc tính tuổi thai là thai phụ có các chu kì kinh 28 ngày, đều. Điều kiện này cho phép giả định rằng thai phụ đã có các chu kì buồng trứng có phóng noãn, đồng thời mặc định rằng bà ta có thai qua một phóng noãn xảy ra ở ngày thứ 14 của chu kì.

 

🗒Cũng bởi qui ước, ở thời điểm vừa xảy ra hiện tượng phóng noãn và vừa có thụ tinh, thì tuổi thai đã được tính là 2 tuần. [1]

 

📆Tuổi thai được định nghĩa là số tuần tính từ ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối (LMP), biểu thị dưới dạng “tuần tuổi + ngày” [2,3]. Phương pháp truyền thống nhất là dựa vào LMP, nhưng độ chính xác hạn chế vì thời điểm rụng trứng thay đổi giữa các cá thể và chu kỳ.

 

📅Tuổi thai ước lượng theo quy tắc Naegele: cộng 280 ngày hoặc 40 tuần từ ngày đầu kỳ kinh cuối. Sai số có thể dao động –27 đến +9 ngày (95% CI) [2].

 

🧾Ở mọi lần khám, tuổi thai là căn cứ để:

🖋Xác định lịch khám và nội dung của khám thai định kì.

🖋Đánh giá đúng tăng trưởng và các vấn đề sức khỏe thai.

🖋Chọn can thiệp phù hợp khi thai kì có vấn đề bất thường.

👩‍⚕️Để đạt được các mục tiêu này, người thực hành phải:

🖊Chọn thời điểm hợp lí nhất để thực hiện định tuổi thai

🖊Hoàn tất định tuổi thai trước khi chấm dứt tam cá nguyệt 1

🖊Đảm bảo rằng tuổi thai đã được xác định một cách tin cậy.

 

💼Như vậy, điều này có nghĩa là phải chọn thời điểm hợp lí để thực hiện các hành động cho định tuổi thai.

💼Các hành động này gồm:

📎Hỏi tiền sử, bệnh sử

📎Thực hiện siêu âm định tuổi thai

 

2. Ước định tuổi thai với thông tin lâm sàng

🪄Hỏi bệnh sử định tuổi thai là hành động bắt buộc phải thực hiện từ lần khám đầu tiên.

🪄Hỏi tiền sử, bệnh sử nhằm xác định “ngày kinh cuối” và tính tin cậy của “ngày kinh cuối” cho việc định tuổi thai.

 

👩‍🏫Nếu ngày kinh cuối là đáng tin cậy, thỏa điều kiện qui ước:

✏️Nếu ngày kinh cuối là đáng tin cậy, và thỏa các điều kiện của qui ước tính tuổi thai, thì nó có thể được dùng để tạm tính tuổi thai cho đến khi được tái khẳng định bằng một thông tin khác.

✏️Nếu thai kì diễn ra bình thường, không có các sự kiện đặc biệt thì có thể chờ đến cuối tam cá nguyệt 1 để kết hợp siêu âm hình thái với việc kiểm chứng tuổi thai đã được định trước đó bằng ngày kinh cuối.

✏️Trong đa phần các trường hợp thai kì bình thường, sẽ không có sai biệt đáng kể giữa hai thông tin.

✏️Trong các trường hợp có yêu cầu “ngoại lệ”, cần kiểm chứng lại tuổi thai sớm hơn, thì siêu âm kiểm chứng cần được thực hiện sau thời điểm tuổi thai 8 tuần 0/7 2. Trong trường hợp này, thông tin thu được từ siêu âm sẽ được dùng để đối sánh với thông tin từ ngày kinh cuối, và để lí giải các bất thường trên lâm sàng.

✏️Tùy theo bệnh cảnh và các đặc điểm hình ảnh, mà các thông tin từ siêu âm có thể được xem xét để dùng hoặc không được phép dùng để hiệu chỉnh tuổi thai tính theo kinh cuối.

🙎‍♀️Nếu ngày kinh cuối là kém tin cậy, không khả dụng:

⛓️‍💥Trong trường hợp thai phụ không cung cấp được thông tin tin cậy về ngày kinh cuối, hay thông tin có được không thỏa được các điều kiện của qui ước tính tuổi thai, thì không được dùng thông tin đó để tính tuổi thai.

⛓️‍💥Do là một thỏa ước có điều kiện, nên trong rất nhiều trường hợp người thực hành không thể sử dụng trực tiếp thông tin ngày kinh cuối để tính tuổi thai: Người quên ngày kinh hoặc chỉ cho thông tin mơ hồ, người đã từng có chu kì kinh dài ≥ 31 ngày, người có các chu kì kinh không đều, lần “hành kinh” cuối có tính chất “khác lạ”, người đã từng có các chu kì không phóng noãn, người có dùng hormones trong chu kì có thai (các gonadotropins ngoại sinh, các steroids sinh dục ngoại sinh)

⛓️‍💥Khi đó cần các bước trung gian trước khi định tuổi thai:

🪝Khi gặp các trường hợp nêu trên, người thực hành phải tìm, chọn các thông tin tin cậy nhằm chọn được một điểm mốc “mới” có giá trị tương đương với điểm mốc “0” qui ước. Điểm mốc “0” “mới” được gọi là “ngày kinh cuối lí thuyếť”.

🪝Trong đa phần các trường hợp, thông tin được chọn là thông tin từ siêu âm định tuổi thai. Siêu âm được chọn phải thỏa các điều kiện để định tuổi thai.

⛓️‍💥Nếu có thai nhờ kĩ thuật thụ tinh trong ống nghiệm:

🧪Ở một số trường hợp, hỏi bệnh sử nhằm xác định ngày thực hiện chuyển phôi thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).

🧪Nếu thai phụ có thai bằng chuyển phôi IVF, thì tuổi thai có thể được khẳng định ngay bằng cách dựa vào thời điểm chuyển phôi IVF và tuổi phôi khi được đặt vào buồng tử cung. Trong các thai kì có được nhờ chuyển phôi IVF, tuổi thai đã được khẳng định, và không được phép thay đổi tuổi thai bằng cách dựa trên bất cứ kiểu thông tin nào khác.

🧪Nếu có sự mâu thuẫn giữa thông tin khác với ngày chuyển phôi, thì phải đi đến kết luận là thai phát triển bất thường, chứ không hiệu chỉnh lại tuổi thai.

 

🧫Nếu có thai nhờ canh ngày phóng noãn: Khi biết có thai nhờ canh ngày phóng noãn thành công, thì trường hợp này sẽ được qui về trường hợp “có ngày kinh cuối tin cậy”, với ngày phóng noãn là điểm mốc “2 tuần tuổi thai”, từ đó tạm tính tuổi thai.

 

Tài liệu tham khảo:

[1] Âu Nhựt Luân. (2023). TBL Sản Khoa

[2] Medscape. (2024). Gestational age: Overview and clinical methods. eMedicine. https://emedicine.medscape.com/article/259269-overview

[3] Wikipedia. (n.d.-a). Gestational age. In Wikipedia. Retrieved August 28, 2025, from https://en.wikipedia.org/wiki/Gestational_age