Vai trò của hCG và prolactin trong thai kỳ

Human chorionic gonadotropin-hCG

Cấu trúc phân loại

hCG là một loại glycoprotein, gồm 2 tiểu đơn vị, a và ẞ. Tiểu đơn vị a chứa 92 amino acid, trong khi tiểu đơn vị ẞ chứa 145 amino acid.

Thay đổi trong thai kỳ

✳️β-hCG có thể xuất hiện trong tuần hoàn của mẹ chỉ một ngày sau khi phôi làm tổ. Khi sử dụng các kỹ thuật sinh học phân tử có thể phát hiện β-hCG khi phôi ở giai đoạn 8 tế bào.

✳️Ngay từ khi vừa trễ kinh, nồng độ hCG trong huyết thanh của mẹ có thể đạt 100 IU/L. hCG đạt nồng độ cao nhất khoảng 100.000 IU/L (dao động từ 50.000-100.000 IU/L) khi thai khoảng 8-10 tuần tuổi. Đây cũng là khoảng thời chuyển tiếp chức năng giữa hoàng thể và nhau thai.

✳️Một số nghiên cứu ghi nhận nồng độ hCG trong huyết thanh, trong nước tiểu và cả dịch ối ở bà mẹ mang thai con gái sẽ cao hơn bà mẹ sắp sinh con trai.

✳️Những thai phụ có nồng độ hCG tăng ở tam cá nguyệt thứ hai không có nguyên nhân rõ ràng sẽ gia tăng nguy cơ sẩy thai, sinh non, trẻ nhẹ cân và nguy cơ tiền sản giật.

Chức năng

♻️Cho đến nay, chức năng của hCG trong thai kỳ vẫn chưa được hiểu biết đầy đủ. Một trong những chức năng được biết đến nhiều nhất của hCG là hỗ trợ và bảo vệ hoàng thể, tiếp tục vai trò của LH từ khoảng ngày thứ 8 sau phóng noãn. Khả năng duy trì hoàng thể trong 7 tuần đầu thai kỳ cũng là chức năng duy trì sự sống cho thai vì giai đoạn này, phôi tồn tại được hoàn toàn nhờ vào các steroid từ hoàng thẻ. Từ tuần thứ 7 đến tuần 10, vai trò của hoàng thể dần dần được thay thế bởi nhau thai.

♻️Ngoài ra, hCG còn được cho là có vai trò kích thích sự tân tạo steroid ở tinh hoàn thai và sản sinh androgen, biệt hóa giới tính nam. Gen hCG hiện diện cả ở thận và tuyến thượng thận của thai nhi, do đó có thể liên quan đến sự phát triển và chức năng của các cơ quan này.

♻️hCG còn có khả năng tác động lên sự biệt hóa của tế bào nuôi, điều hòa sự phát triển của bánh nhau.

♻️Với cấu trúc gần giống TSH, hCG cũng có tham gia gắn kết với màng tế bào tuyến giáp thay thế TSH trong hoạt động tuyến giáp thai kỳ.

♻️Các thụ thể của hCG còn được phát hiện trên các tế bào cơ trơn thân tử cung, do đó hCG có tham gia vào quá trình ức chế các yếu tố gây co thắt cơ và ức chế miễn dịch nhằm bảo vệ thai.

Prolactin

Thay đổi trong thai kỳ

🤰Sau khi phóng noãn, lớp màng rụng của nội mạc tử cung bắt đầu tiết renin và prolactin. Ngay cả trong chu kỳ bình thường cũng có sinh tổng hợp pro-lactin.

🤰Trong thai kỳ, prolactin được tiết ra từ tuyến yên của thai và tuyến yên của mẹ. Nồng độ prolactin trong máu mẹ bình thường từ 10-25 ng/mL. Bắt đầu từ tuần thứ 8 của thai kỳ tăng dần và đạt nồng độ đỉnh khoảng 200-400 ng/mL lúc sinh. Nồng độ prolactin gia tăng song song với nồng độ estrogen (lúc 7-8 tuần).

🤰Cơ chế tăng chế tiết prolactin được cho là do tác dụng kích thích trực tiếp của sự sao chép gen prolactin ở tuyến yên, dopamin.

Chức năng

🤱Một trong những chức năng quan trọng và rõ ràng của prolactin là phát triển tuyến vú và kích thích tiết sữa sau sinh.

🤱Sự phát triển của tuyến vú ở phụ nữ mang thai chịu tác động của nhiều yếu tố, như estrogen làm tăng kích thước và sự phân nhánh của ống dẫn sữa, progesterone giúp phát triển thùy và nang tuyến vú.

🤱Mặc dù có nhiều nội tiết tố liên quan đến sự phát triển của tuyến vú khi mang thai, nhưng chỉ có prolactin kích thích tạo sữa và tiết sữa sau sinh.

Tại sao hoàng thể lại thoái hóa vào thời điểm hCG đạt nồng độ cao nhất?

Tài liệu tham khảo: Lê Tiểu My, Nội tiết thai kỳ, Sinh lý nội tiết sinh sản, Nội tiết sinh sản, Nhà xuất bản Y Học, 66-72