Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Khi đột quỵ xảy ra, một phần não hay dây thần kinh bị tổn thương, dẫn đến khả năng truyền tải tín hiệu đến cơ bắp hay vùng da bị ảnh hưởng, khiến cho bệnh nhân bị liệt, yếu đi, hoặc mất cảm giác một bên hay một phần cơ thể.
Sau khi chữa trị đột quỵ, tập trị liệu phục hồi nắm vai trò cực kỳ quan trọng trong việc hồi phục lại khả năng vận động cảm giác trước khi đột quỵ. Bài viết này chỉ ra những điểm cơ bản và các bài tập cơ bản để giúp bệnh nhân mau phục hồi.
# Tập phục hồi ngay sau khi đột quỵ ổn định
– Các nghiên cứu chỉ ra càng tập phục hồi sớm sau khi chữa trị đột quỵ ổn định, thậm chí là 24 giờ thì kết quả phục hồi chức năng càng nhanh. Vì vậy, nhiều bệnh viện có phòng phục hồi chức năng (inpatient rehab) cho bệnh nhân để bắt đầu tập ngay khi đột quỵ được chữa, kéo dài vài ngày đến vài tuần, và sau đó tiếp tục tập trị liệu ngoại trú (outpatient) và dần dần chuyển về tập tại nhà. Nhiều bệnh nhân chọn tập trị liệu tại nhà vì dễ tập và có môi trường quen thuộc để đi đứng ăn uống.
– Tại Mỹ, BS gia đình hay BS chuyên khoa sẽ chỉ định (kê toa) tập phục hồi trị liệu ngay sau khi bệnh nhân ổn định và có thể tiếp tục giới thiệu đến chuyên viên trị liệu trong nhiều tháng sau khi xuất viện.
# Chọn đúng chuyên viên trị liệu (vật lý, chức năng, và ngữ âm) để nhanh chóng phục hồi chức năng sau đột quỵ
– Ngành trị liệu y khoa đã phát triển rất mạnh những năm gần đây, nhất là về vật lý lý trị liệu phục hồi sau đột quỵ. Các chuyên viên vật lý trị liệu (physical therapist) hiện nay đa số đều học ở bậc Doctorate (DPT) so với Master trước kia. Ngành chức năng trị liệu (Occupational therapy) cũng quan trọng không kém trong việc giúp bệnh nhân đột quỵ nhanh chóng phục hồi các chức năng hàng ngày như đánh răng, rửa mặt, cạo râu, thay đồ. Ngành ngữ âm trị liệu (Speech Therapy) cũng phát triển song song để tập bệnh nhân lấy lại khả năng giao tiếp và ăn uống.
– Cả 3 ngành trên đều mới bắt đầu phát triển tại Việt Nam. Hy vọng trong tương lai, VietMD và tôi sẽ có cơ hội hợp tác để phát triển những mảng này.
# Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong phục hồi sau đột quỵ
– Ăn uống cân bằng, đầy đủ chất, có đủ rau xanh, trái cây, kèm theo ngũ cốc
– Ăn ít, chia thành nhiều bữa trong ngày
– Khi ăn và uống ngồi thẳng nuốt chậm từ từ để tránh thức ăn và nước đi vào phổi, tránh tình trạng viêm phổi do nuốt (aspiration pneumonia)
– Kiểm soát các bệnh mạn tính như tiểu đường hay cao huyết áp qua chế độ ăn uống giảm mặn, ít đường, và tập thể dục.
# Các nguyên tắc chung khi tập phục hồi sau khi đột quỵ
– Mỗi người có một bài tập riêng, một lịch tập riêng, và tốc độ hồi phục khác nhau. Quý vị không nên so sánh mình với người khác và kiên nhân.
– Quý vị nhớ hỏi BS hay chuyên viên của mình trước khi tự tập
– Dùng tay/chân khỏe để tập và hỗ trợ tay chân yếu
Advertisement
– Tập từ từ trong khả năng của mình và liên tục mỗi ngày
– Bắt đầu từ những bài đơn giản nhất, dễ áp dụng nhất như tập di chuyển từ xe lăn lên giường bệnh, tập di chuyển từ xe lăn/giường vào bàn ăn
– Tập trị liệu cơ thể kết hợp tập trị liệu tinh thần như đọc sách báo, nghe nhạc, nghe bài nói chuyện năng lượng tốt, quý vị nên hạn chế đọc tin giả, tin thời sự, và tin đồn
# Các bài tập cơ bản cho bị liệt một bên (phải), quý vị nhớ tư vấn với BS trước khi tập, các hướng dẫn này chỉ là gợi yếu để quý vị hiểu rõ thêm về cách tập (xem video trên kênh youtube của tôi)
– Ngồi trên xe lăn, dùng phần thân trái khởi động bằng cách cử động cổ, hông, bụng, và vai,
– Tập tăng khoảng vận động bị động (passive ROM) ở cổ bàn chân, đầu gối, và hông
– Tập tăng khoảng vận động cánh tay, khuỷu tay, cổ tay
BS Wynn Tran, Los Angeles, Hoa Kỳ
