Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Mọi người đều có sức khỏe tâm thần, nhưng không phải ai cũng được chẩn đoán mắc bệnh tâm thần. Sức khỏe tâm thần bao gồm toàn bộ hạnh phúc của bạn. Bệnh tâm thần là tình trạng sức khỏe tâm thần có thể chẩn đoán được.
Định nghĩa về sức khỏe tâm thần và bệnh tâm thần rất khác nhau, phụ thuộc vào từng cá nhân mà bạn hỏi. Ngay cả trong y học, các thuật ngữ này vẫn chưa có định nghĩa chính xác.
Nhiều người cho rằng bệnh tâm thần là một nhánh nhỏ của sức khỏe tâm thần nhưng 2 thuật ngữ này không thể thay thế cho nhau.
Sức khỏe tâm thần của bạn không tốt không có nghĩa là bạn mắc bệnh tâm thần. Và khi bạn bị bệnh tâm thần cũng không có nghĩa sức khỏe tâm thần của bạn trong tình trạng tồi tệ.
Bệnh tâm thần là gì?
Bệnh tâm thần – còn gọi là rối loạn sức khỏe tâm thần hay rối loạn tâm thần – là những rối loạn có thể chẩn đoán được. Chúng thường liên quan đến sự thay đổi đáng lo ngại trong suy nghĩ, cảm xúc hoặc hành vi và có thể ảnh hưởng đến cách bạn thực hiện một số hoạt động thường ngày.
Để nhận được chẩn đoán liên quan đến bất kì tình trạng rối loạn sức khỏe tâm thần, chuyên gia sức khỏe tâm thần sẽ phỏng vấn bạn để tìm hiểu về:
- Các triệu chứng bạn đang gặp phải.
- Chúng đã xảy ra bao lâu rồi.
- Tình trạng nghiêm trọng như thế nào.
- Nguyên nhân tiềm ẩn của các triệu chứng.
Có rất nhiều người mắc bệnh tâm thần. Khoảng hơn 50% người dân Hoa Kỳ sẽ nhận được chẩn đoán liên quan đến rối loạn sức khỏe tâm thần.
Vào năm 2019, cứ 8 người trên thế giới sẽ có 1 người bị rối loạn về sức khỏe tâm thần. Trầm cảm và lo lắng là những rối loạn phổ biến nhất. Các rối loạn sức khỏe tâm thần phổ biến khác bao gồm:
- Rối loạn lưỡng cực.
- Rối loạn sử dụng chất gây nghiện.
- Tâm thần phân liệt.
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
- Rối loạn ăn uống.
- Rối loạn căng thẳng sau chấn thương.
- Rối loạn phát triển thần kinh như rối loạn tăng động giảm chú ý và rối loạn phổ tự kỷ.
- Rối loạn nhân cách.
Sức khỏe tâm thần là gì?
Theo trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh, sức khỏe tâm thần bao gồm yếu tố xã hội, cảm xúc và tâm lý của bạn. Đó không đơn thuần chỉ liên quan đến bệnh tâm thần.
Theo tổ chức y tế thế giới mô tả sức khỏe tâm thần “tốt” là một người có khả năng:
- Đối phó với căng thẳng
- Học tập và làm việc tốt
- Đóng góp cho cộng đồng của họ
Tuy vậy, sức khỏe tâm thần vẫn còn rất phức tạp, và nó sẽ là độc nhất đối với bạn. Những biểu hiện trong trạng thái sức khỏe tâm thần tốt ở mỗi người không giống nhau. Hãy nhớ, bạn có thể có một sức khỏe tâm thần tốt trong khi đang bị một rối loạn về sức khỏe tâm thần.
Hãy nhớ rằng sức khỏe tâm thần cũng là sức khỏe. Nó quan trọng như sức khỏe thể chất của bạn và là một phần quan trọng của toàn bộ hạnh phúc của bạn.
Các câu hỏi thường gặp
Bạn có thể có sức khỏe tâm thần kém mà không mắc bệnh tâm thần không?
Đáp án là có. Sức khỏe tâm thần kém không có nghĩa bạn có rối loạn sức khỏe tâm thần. Bạn có thể trải qua một tâm trạng tồi tệ với sự buồn rầu hoặc lo lắng mà không bị rối loạn lo âu.
Sức khỏe tâm thần kém có thể xảy ra do:
- Kiệt quệ
- Kiệt sức về tinh thần hoặc mệt mỏi về thể chất
- Buồn bã
- Tình trạng sức khỏe thể chất
- Căng thẳng
Bạn có thể gặp nhiều rắc rối trong cảm xúc, giấc ngủ, sự thèm ăn hoặc việc thực hiện các hoạt động hằng ngày vì nhiều lý do. Điều đó không có nghĩa là bạn đáp ứng các tiêu chí của rối loạn sức khỏe tâm thần.
Bạn có thể bị bệnh tâm thần với một sức khỏe tâm thần tốt?
Đúng vậy. Điều này có vẻ khó hiểu vì hầu hết các triệu chứng của rối loạn sức khỏe tâm thần đều liên quan đến sự đau khổ, điều này có thể ảnh hướng đến việc thực hiện một số hoạt động thường ngày.
Nhưng nhiều người bị bệnh tâm thần có thể thuyên giảm hoặc ổn định tình trạng bằng thuốc, liệu pháp hoặc các công cụ tự chăm sóc bản thân. Sức khỏe tâm thần của họ đang ở một trạng thái tốt, nhưng điều đó không có nghĩa là họ không bị các rối loạn sức khỏe tâm thần.
Bạn có thể ngăn ngừa bệnh tâm thần?
Không có cách nào đáng tin cậy để có thể ngăn ngừa bệnh tâm thần diễn ra. Nhưng một nghiên cứu vào năm 2022 cho thấy rằng một số kỹ năng nhất định có thể làm giảm cơ hội phát triển của nhiều rối loạn nhất định, như học tập các kỹ năng đối phó hiệu quả với các khó khăn tâm lí khi còn nhỏ.
Khái niệm phòng ngừa rất phức tạp vì nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển tình trạng sức khỏe tâm thần của một số người ngay từ đầu.
Bệnh tâm thần phát triển do sự kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm:
- Di truyền học.
- Chất hóa học trong não
- Yếu tố môi trường
- Các yếu tố xã hội quyết định sức khỏe
- Các trải nghiệm thời thơ ấu như chấn thương hoặc lạm dụng
- Đặc điểm tính cách
- Các rối loạn sức khỏe kèm theo
- Lạm dụng thuốc
Nếu tôi không hạnh phúc thì sức khỏe tâm thần của tôi có kém không?
Đôi khi, sức khỏe tâm thần được định nghĩa bằng nhiều mô tả tích cực, được hiểu như một người có một sức khỏe tâm thần “tốt” đối phó được với các tác nhân gây căng thẳng và luôn luôn cảm thấy vui vẻ hoặc lạc quan.
Nhưng các nhà nghiên cứu năm 2015 đã chỉ ra người có sức khỏe tâm thần tốt cũng có thể buồn bã, phiền muộn và tức giận. Những cảm xúc này chỉ đơn giản là một phần của con người.
Bạn có thể buồn mà không có sức khỏe tâm thần yếu, và bạn cũng có thể buồn mà không bị bệnh tâm thần.
Lời khuyên để hỗ trợ sức khỏe tâm thần và hạnh phúc của bạn
Sức khỏe thể chất của bạn sẽ thay đổi theo thời gian và sức khỏe tinh thần cũng thế. Những thứ có thể giúp bạn đối phó với căng thẳng và chăm sóc bản thân sẽ thay đổi – và điều đó không sao cả.
Nhiều người phải đối mặt với khoảng thời gian khó khăn, dẫn đến ảnh hưởng sức khỏe tinh thần của họ. Thời kỳ sức khỏe tinh thần tốt sẽ xuất hiện ngay sau khi vượt qua giai đoạn này. Bước đầu tiên tốt cho sự hỗ trợ sức khỏe tinh thần liên quan đến việc khám phá ra các kỹ năng đối phó phù hợp với bạn. Chúng có thể bao gồm:
- Viết nhật ký.
- Thực hành thiền hoặc chánh niệm.
- Sử dụng các kỹ thuật liệu pháp nhận thức hành vi như chỉnh khung nhận thức.
- Tập hít thở sâu.
- Di chuyển cơ thể theo nhiều cách (vươn vai, đi dạo…).
- Nghe nhạc.
- Đối xử tốt với bản thân hơn sau khi đã vượt qua thách thức.
- Tham gia các hoạt động mà bạn cảm thấy có ý nghĩa và thú vị, như tình nguyện hoặc làm vườn.
- Dành thời gian với bạn bè và những người thân yêu.
Sau khi thử các cách đối phó khác nhau, bạn có thể chuyển sang thử một cách khác nếu cách trước không hiệu quả.
Các cách khác để hỗ trợ sức khỏe tinh thần của bạn bao gồm:
- Nghỉ giải lao và thư giãn: đảm bảo tránh bị kiệt sức bằng cách nghỉ giải lao, nghỉ làm và tìm khoảng thời gian để thư giãn và giảm căng thẳng.
- Duy trì sức khỏe thể chất tốt: rèn luyện một thói quen dinh dưỡng tốt, tập thể dục và ngủ có thể giúp bạn cảm thấy tốt hơn cả về tinh thần và thể chất. Ăn và ngủ tốt có thể rất hữu ích vào những ngày bạn thấy cảm xúc của mình hạ thấp.
- Hướng ra thế giới bên ngoài: có rất nhiều lợi ích về cả vật chất và tinh thần khi dành nhiều thời gian cho thiên nhiên. Ngay cả một cuộc đi bộ ngắn bên ngoài cũng có thể nâng cao sức khỏe của bạn. Nếu thời tiết không tốt, bạn có thể thử ngồi bên cửa sổ và ngắm nhìn thế giới bên ngoài một chút.
- Tìm hệ thống hỗ trợ bạn: Cho dù hệ thống hỗ trợ của bạn là gia đình, bạn bè, cộng đồng, thú cưng hay sự hợp nhất của của tất cả mọi người và hơn thế nữa, việc biết ai là hệ thống hỗ trợ cho bạn và liên hệ với họ là điều quan trọng. Cô lập xã hội có thể làm trầm trọng thêm sức khỏe tinh thần và khiến bạn cảm thấy cô đơn.
- Trị liệu: Một số người nghĩ rằng trị liệu chỉ dành cho người có rối loạn sức khỏe tâm thần hoặc khi họ bắt đầu trị liệu, họ sẽ phải nói chuyện với nhà trị liệu cho đến hết đời. Bạn có thể nói chuyện với nhà trị liệu bao lâu tùy thích. Liệu pháp mang lại lợi ích cho bất kỳ ai.
- Liên hệ với chuyên gia: Nếu bạn có các triệu chứng của rối loạn sức khỏe tâm thần, chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể giúp đỡ. Họ có thể sàng lọc tình trạng của bạn, giới thiệu bạn đến một chuyên gia sức khỏe tâm thần và đề xuất các lựa chọn điều trị như dùng thuốc, tâm lý trị liệu, …
Điểm mấu chốt
Sức khỏe tâm thần không phải là bệnh tâm thần. Sức khỏe tâm thần là sức khỏe và hạnh phúc của bạn. Nó có thể tốt, xấu hoặc trung bình.
Nhiều người trải qua những thăng trầm trong sức khỏe tinh thần, nhưng điều đó không có nghĩa là họ mắc bệnh tâm thần.
Bệnh tâm thần là một rối loạn sức khỏe. Mỗi rối loạn sức khỏe tâm thần đều có các tiêu chí để đạt được chẩn đoán.
Nếu bạn tin rằng mình bị một rối loạn sức khỏe tâm thần, hoặc sức khỏe tinh thần của bạn dường như thay đổi, thì bạn không đơn độc. Bạn có thể tìm sự hỗ trợ trong việc học các kỹ năng đối phó hàng ngày, chăm sóc sức khỏe thể chất của mình và liên hệ với chuyên gia để được hỗ trợ hoặc điều trị.
Nguồn: [https://www.healthline.com/health/mental-health/mental-health-vs-mental-illness#tips-for-well-being]
Người dịch: Nguyễn Lê Như Phúc, Trần Gia Minh
Hiệu đính: Bác sĩ Đỗ Trung Kiên
Bài viết được dịch thuật và biên tập bởi ykhoa.org – Vui lòng không reup khi chưa được cho phép!
