[ Bệnh học tim mạch 22 ] – Cấu trúc hệ thống dẫn truyền của tim

Cấu trúc của hệ thống điện thế của tim

Tế bào cơ tim là tế bào cơ vân tương tự như cơ xương. Chúng khác với các tế bào khác ở chỗ chúng
có một nhân duy nhất và nhiều ty thể hơn. Các tế bào tạo nên các thành tâm nhĩ và tâm thất. Chúng sử
dụng liên kết điện hóa với các tế bào lân cận bằng các “gap junction” và đĩa răng lược. Các kênh cho
phép ion như natri, kali, canxi chảy giữa các tế bào tim và cho phép tim hoạt động đồng bộ. Ngược lại,
các tế bào cơ xương không có đĩa răng lược và hoạt động riêng rẽ.
Tế bào tạo nhịp là tế bào cơ tim “cải tiến”. Có rất nhiều nhóm tế bào tạo nhịp trong toàn bộ quả tim. Họ
có khả năng tự phát một điện thế động, được gọi là tính tự động.
Các xung điện thế được tạo ra trong nút xoang nhĩ (SA), máy tạo nhịp tự nhiên của tim. Các xung sau
đó di chuyển sang nhĩ phải và nhĩ trái qua các tế bào cơ tim và bó Bachmann và tâm thất phải và tâm
thất trái qua nút nhĩ thất và sợi His-Purkinje. Xung điện này kích thích các tế bào cơ tim co bóp.

Máy tạo nhịp của trái tim

Nút xoang nhĩ (SA)

Nút xoang nhĩ nằm ở thành tâm nhĩ phải và bao gồm các tế bào hoạt động bằng điện. Việc cấp máu cho
nút SA xuất phát từ động mạch vành phải ngay khoảng 60% dân số và động mạch vành trái trong
khoảng 40% dân số. tắc động mạch vành có thể gây thiệt hại cho nút xoang. Nút xoang nhĩ khử cực một
cách tự phát, khoảng 100 lần mỗi phút. Sợi hệ thần kinh tự chủ được kết nối với nút xoang. Kích thích
giao cảm (epinephrine, norepinephrine) tăng tốc độ khử cực trong khi ức chế phó giao cảm (acetylcholin) làm giảm nó. Sự ức chế đối giao cảm là mạnh hơn, kết quả là một nhịp tim trung bình từ 60-100 lần/phút.

Nút nhĩ thất (AV)

Nút AV nằm ở vách liên nhĩ. Các xung phát ra từ nút xoang nhĩ tạm dừng cho một lúc do tốc độ dẫn
truyền chậm hơn. Điều này cho phép tâm thất có thời gian để làm đầy trước khi co. Động mạch vành
phải cấp máu cho nút nhĩ thất trong 80% dân số. Hệ thần kinh tự chủ quy định tốc độ dẫn truyền qua nút
nhĩ thất. Nó tự khử cực 40-60 lần mỗi phút, nhưng xung này thường bị lấn át bởi các xung điện phát ra
từ nút xoang nhĩ. Nếu người giữ nhịp chính (nút SA) bị lỗi hoặc hư hỏng, nút nhĩ thất trở thành máy tạo
nhịp. Các xung từ nút AV đi đến bó His-sợi Purkinje.

Hệ thống dẫn truyền

Bó His-sợi Purkinje

Tâm nhĩ và tâm thất độc lập nhau do các vòng xơ. Bó His là con đường dẫn truyền điện thế duy nhất nối
liền các phần trên và dưới của trái tim. Bó His đi xuống phần vách liên thất. Nó tách thành bó nhánh trái
và phải nằm trong thành tâm thất trái và phải tương ứng. Nguồn cấp máu của nó xuất phát từ động
mạch xuống trước trái. Các xung sau đó di chuyển đến nhánh tận của hệ thống dẫn truyền, các sợi
Purkinje. Nhánh trái khử cực đầu tiên, dẫn đến co tâm thất trái, tiếp theo là sự co tâm thất phải. Bó His
khử cực tự phát với tốc độ 30-40 lần mỗi phút, nhưng xung điện bình thường từ nút xoang nhĩ thường
lấn át tín hiệu này.

Tài liệu tham khảo:

1. Lecturio (2019) Cardiovascular Pathology

2. Bệnh học tim mạch. Bản dịch của Trần Khánh Luân (Đại học Y Dược Huế) và Phan Nguyên Hiếu (Đại học quốc gia TP. Hồ Chí Minh)

Mời các bạn đọc tất cả ” Bệnh học lâm sàng ” tại: https://ykhoa.org/category/khoa-hoc/benh-hoc-tim-mach/