[Case lâm sàng 130] Trật khớp hông ra sau

Một kế toán nam 37 tuổi được vợ đón tại công sở. Anh ta bước vào ghế hành khách của ô tô và quay sang bên phải để thắt dây an toàn trong khi vợ bắt đầu rời bãi đậu xe. Ngay lúc đó, một chiếc xe khác đi vào chỗ đậu và đụng vào đầu xe của họ, làm cho anh ta bị đẩy về phía trước theo quán tính bởi sự giảm tốc độ đột ngột. Đầu gối trái đập mạnh vào bảng điều khiển tạo ra tiếng “pop” ở vùng hông trái và anh bắt đầu cảm thấy đau. Sau khi đến khoa cấp cứu, bệnh nhân cho biết vùng hông trái đang rất đau. Chân trái của bệnh nhân ngắn hơn chân phải và trong tư thế khép và xoay trong. Có một khối ấn đau ở vùng mông ngoài.                         Chẩn đoán có khả năng nhất?

• Cấu trúc nào nhiều khả năng đã bị tổn thương?
• Những cấu trúc quan trọng nào đang có nguy cơ tiềm ẩn?

LỜI GIẢI ĐÁP:

Trật khớp hông ra sau

Tóm tắt: Một hành khách nam 37 tuổi đang quay sang bên phải (để thắt dây an toàn) thì bị một chiêc khác đụng vào đầu xe, khiến đầu gối trái của bệnh nhân đập vào bảng điều khiển. Ngay lập tức bệnh nhân nghe thấy tiếng “pop” vùng hông trái và bắt đầu đau. Hiện tại, bệnh nhân rất đau vùng hông trái, chân trái ngắn lại trong tư thế khép và xoay trong. Có một khối ấn đau ở vùng mông ngoài.

• Chẩn đoán có khả năng nhất: trật khớp hông ra sau, có hoặc không có gãy ổ cối
• Cấu trúc bị ảnh hưởng: khớp hông, bao gồm đầu xương đùi, bao khớp và dây chằng, và ổ cối
• Cấu trúc có nguy cơ: thần kinh ngồi

TƯƠNG QUAN LÂM SÀNG

Bệnh nhân nam này đã trải qua một chấn thương do giảm tốc đột ngột, trong đó đầu gối trái đập mạnh vào bảng điều khiển của xe, đẩy đầu xương đùi ra phía sau vượt qua viền ổ cối. Khi bệnh nhân quay lưng lại để với dây an toàn, khớp hông sẽ trong tư thế gấp (vì đang ở tư thế ngồi), khép và xoay trong, đây là vị trí kinh điển của hông trong kiểu chấn thương này. Tiếng “pop” được tạo ra là do đầu xương đùi xé rách qua các dây chằng và bao khớp phía sau. Khối ấn đau ở mặt ngoài mông chính là đầu xương đùi trên mặt ngoài xương cánh chậu, và chính vì vậy sẽ làm chân này ngắn hơn. Bước đầu tiên sẽ là chụp X quang để xác định trật khớp đơn thuần hay kèm theo gãy xương. Sau đó, là các thủ thuật khẩn cấp để làm giảm sự dịch chuyển của các mặt khớp để giảm nguy cơ hoại tử vô mạch chỏm xương đùi và các biến chứng khác như viêm khớp sau chấn thương. Nếu có gãy xương, sẽ được điều trị muộn hơn.

TIẾP CẬN:

Khớp hông

MỤC TIÊU

• Mô tả được giải phẫu của khớp hông, bao gồm đầu xương đùi, dây chằng và bao khớp, và ổ cối
• Mô tả được nguyên ủy của dây thần kinh ngồi và liên quan của nó với khớp hông.

ĐỊNH NGHĨA

• XƯƠNG HÔNG: hay xương chậu, là một xương dẹt không đều được tạo nên bởi sự hợp nhất của 3 xương: xương cánh chậu, xương mu và xương ngồi
• KHỚP HÔNG: khớp giữa chỏm xương đùi và ổ cối xương chậu
• THẦN KINH NGỒI: dây thần kinh lớn nhất của cơ thể, hình thành từ đám rối cùng bởi rễ trước của L4 đến S3, về mặt giải phẫu là do sự hợp nhất của thần kinh chày và thần kinh mác chung

BÀN LUẬN

• Khớp hông được hình thành bởi chỏm xương đùi và xương hông, là khớp chỏm cầu duy nhất trong cơ thể kết hợp được sự ổn định (để phục vụ cho việc truyền trọng lượng thân mình xuống chi dưới, cho phép đứng thẳng) và một tầm vận động rộng. Phần chỏm (cầu) của khớp chính là chỏm xương đùi và tạo với thân xương đùi một góc hướng lên trên vào trong thông qua cổ. Mấu chuyển lớn và mấu chuyển bé với kích thước lớn, nằm kề nhau, là nơi bám tận của các cơ vận động khớp hông. Ổ cối hình cốc nằm trên mặt ngoài xương hông là mặt khớp thứ 2 cho chỏm xương đùi khớp vào. Xương hông được tạo nên bởi xương chậu, xương mu, và xương ngồi, cả 3 xương đều tham gia vào việc tạo nên ổ cối. Độ sâu của ổ cối được tăng lên bởi một vành sụn sợi hình chữ C được gọi là sụn viền ổ cối. Phần dưới không kín của sụn viền gọi là khuyết ổ cối, được làm kín bởi dây chằng ngang ở cối, và một dây chằng trong khớp khá yếu đi từ chỏm xương đùi đến bám vào ổ cối gần khuyết ổ cối. Toàn bộ chỏm xương đùi và ổ cối được bao phủ bởi sụn khớp.
• Khớp hông được bao quanh bởi một bao khớp, được lót bằng màng hoạt dịch, và được tăng cường bởi 3 dây chằng khỏe và dày, được đặt tên theo chỗ bám đầu gần của chúng. Bao khớp được củng cố ở phía trước và phía trên bởi một dây chằng khỏe là dây chằng chậu đùi hình chữ Y ngược. Chỗ dày lên ở phía dưới và phía sau của bao khớp lần lượt là dây chằng mu đùi và dây chằng ngồi đùi. Cấp máu cho khớp hông bắt nguồn từ các động mạch mũ đùi trong và mũ đùi ngoài, thường là nhánh của động mạch đùi sâu; trong đó động mạch mũ đùi trong là quan trọng nhất. Những mạch máu này đi tới chỏm xương đùi dọc theo cổ, đây là nơi chúng có nguy cơ bị đứt khi gãy cổ xương đùi. Một động mạch nhỏ của chỏm (một nhánh của động mạch bịt) chạy trong dây chằng chỏm đùi.
• Ngoài việc tạo ra cử động ở khớp hông, các cơ đi ngang qua khớp hông cũng góp phần rất lớn vào sự ổn định của khớp trong tư thế đứng thẳng. Các động tác ở khớp hông và các cơ (với thần kinh chi phối) tạo ra những động tác này được liệt kê trong Bảng 6-1.

• Thần kinh hông to (Hình 6-1) thoát ra khỏi chậu hông thông qua lỗ ngồi lớn và đi vào vùng sâu của mông ngay dưới cơ hình lê. Thần kinh hông to là sự hợp nhất của thần kinh mác chung (phần ngoài) và thần kinh chày (phần trong). Thần kinh mác chung chi phối cho các cơ khoang ngoài (nhánh mác nông) và khoang trước cẳng chân (nhánh mác sâu). Thần kinh chày chi phối cho các cơ khoang sau đùi, khoang sau cẳng chân và các cơ ở gan bàn chân. Thần kinh hông to nằm ở phía sau khớp hông.

Tài liệu tham khảo:

Eugene C. Toy, MD

Vice Chair of Academic Affairs and Program Director Houston Methodist Hospital Obstetrics and Gynecology Residency Program Houston, Texas

Clinical Professor and Clerkship Director Department of Obstetrics and Gynecology University of Texas Medical School at Houston Houston, Texas

John S. Dunn Senior Academic Chair St. Joseph Medical Center Houston, Texas

Lawrence M. Ross, MD, PhD

Adjunct Professor Department of Neurobiology and Anatomy University of Texas Medical School at Houston, Texas

Han Zhang, MD

Associate Professor, Research Department of Neurobiology and Anatomy University of Texas Medical School at Houston, Texas

Cristo Papasakelariou, MD, FACOG

Clinical Professor, Department of Obstetrics and Gynecology University of Texas Medical Branch Galveston, Texas Clinical Director of Gynecologic Surgery St.Joseph Medical Center  Houston, Texas

Tham khảo bản dịch của nhóm “Chia sẻ ca lâm sàng”

Xem tất cả case lâm sàng tại:

https://ykhoa.org/category/khoa-hoc/ca-lam-sang/