Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Một cô gái 18 tuổi đến gặp bạn vì mọc nhiều lông trên mặt và ngực, giọng nói trầm hơn và xuất hiện nhiều mụn trứng cá trong năm qua. Tiền sử bệnh nhân không có gì đặc biệt. Khi thăm khám, bệnh nhân nhiều mụn trứng cá, hói đầu dạng nam bất thường và âm vật to. Khám tiểu khung là bình thường bao gồm cả buồng trứng. Kết quả xét nghiệm máu có nồng độ testosterone huyết thanh bình thường nhưng nồng độ dihydroepiandrostenedione sulfate (một androgen thượng thận) tăng rõ.
- Chẩn đoán có khả năng nhất?
LỜI GIẢI ĐÁP:
Khối u tuyến thượng thận
Tóm tắt: Bệnh nhân nữ 18 tuổi với chứng rậm lông, giọng trầm hơn, và mọc nhiều mụn trứng cá trong năm qua. Tiền sử khỏe mạnh. Thăm khám thấy, mụn trứng cá, rậm lông, hói thái dương và âm vật to. Khám tiểu khung, bao gồm cả buồng trứng bình thường. Nồng độ testosterone bình thường nhưng nồng độ dihydroepiandrostenedione sulfate tăng rõ.
- Chẩn đoán có khả năng nhất: u tuyến thượng thận
TƯƠNG QUAN LÂM SÀNG
Người phụ nữ trẻ này có chứng rậm lông (hirsutism), tức là lông mọc nhiều hơn bình thường. Bệnh nhân cũng có hiện tượng nam hóa (virilism), hay chính là các ảnh hưởng của các androgen trên da, giọng nói, và âm vật. Tình trạng tăng androgen này dường như khởi phát cấp tính, phù hợp với một khối u sản xuất androgen. Có 2 khả năng có thể xảy ra, thứ nhất là một khối u buồng trứng, thường là khối u tế bào Sertoli-Leydig, hoặc là khối u tuyến thượng thận. Bởi vì khám tiểu khung và testosterone là bình thường, nên nguyên nhân buồng trứng ít có khả năng hơn. Hơn nữa, tăng nồng độ dihydroepiandrostenedione sulfate gần như đã khẳng định nguyên nhân là từ tuyến thượng thận. Bước tiếp theo sẽ là chụp CT hoặc MRI tuyến thượng thận để xác định vị trí chính xác của khối u. Thường thì phẫu thuật được chỉ định. Một nguyên nhân khác gây ra chứng rậm lông là hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), hội chứng này đặc trưng bởi rậm lông, béo phì, không rụng rứng, và kinh nguyệt không đều. Hội chứng Cushing hoặc bệnh Cushing biểu hiện các tác động mạnh của cortisol, chẳng hạn như gáy cổ trâu (buffalo hump), rạn da vùng bụng, dễ bị bầm tím và béo trung tâm.
TIẾP CẬN:
Tuyến thượng thận
MỤC TIÊU
- Mô tả được giải phẫu của tuyến thượng thận
- Mô tả được mô hình chung của dẫn lưu bạch huyết bụng
ĐỊNH NGHĨA
NAM HÓA (VIRILISM): sự hiện diện của các đặc tính sinh dục thứ phát của nam giới ở một người phụ nữ hay ở một nam giới trước dậy thì
TO ÂM VẬT (CLITOROMEGALY): tăng kích thước âm vật
DIHYDROEPIANDROSTENEDIONE (DHEA): một hormon sinh dục nam được tiết ra bởi tinh hoàn, buồng trứng và vỏ thượng thận
BÀN LUẬN
Cặp tuyến thượng thận là những tuyến nội tiết nằm sau phúc mạc, cấu tạo gồm phần vỏ ở ngoài tiết ra các corticosteroid và androgen và phần tủy ở trong (nguồn gốc từ tế bào mào thần kinh – neural crest) tiết ra các catecholamine gồm epinephrine và norepinephrine. Mỗi tuyến nằm trên cực trên của mỗi thận, được bao bọc trong mạc thận, và, do đó, được vùi vào lớp mỡ quanh thận. Tuyến thượng thận phải có hình tam giác và liên quan chặt chẽ với IVC, gan, và cơ hoành. Tuyến thượng thận trái có hình dấu phẩy và liên quan với lách, tụy, dạ dày, và cơ hoành. Các tuyến thượng thận nhận cấp máu từ nhiều nhánh nhỏ phát sinh từ động mạch hoành dưới, động mạch chủ và động mạch thận. Mỗi tuyến được dẫn lưu tĩnh mạch bởi một tĩnh mạch thượng thận duy nhất sau đó đổ vào IVC ở bên phải và tĩnh mạch thận trái ở bên trái.
Dẫn lưu bạch huyết cho bụng được tóm lược trong sơ đồ Hình 26-1. Nhìn chung, dẫn lưu bạch huyết cho bụng ngược lại với cấp máu động mạch. Do đó, các cơ quan được cấp máu bởi SMA cuối cùng sẽ dẫn lưu bạch huyết về các hạch mạc treo tràng trên thông qua các mạch và các nhóm hạch khác nằm dọc theo các nhánh của SMA. Nếu đặt tên cho một “con đường chung cuối cùng” dẫn lưu bạch huyết ở bụng, thì nó sẽ là hạch bạch huyết thắt lưng (hạch động mạch chủ), và bạch huyết từ các hạch này sẽ dẫn lưu về bể dưỡng chấp và ống ngực. Bạch huyết từ tuyến thượng thận dẫn lưu về các hạch thắt lưng. Hình 26-1 cho thấy bạch huyết từ các tuyến sinh dục cũng dẫn lưu về các hạch thắt lưng trên nằm ở chỗ bắt nguồn của các mạch sinh dục ở vùng bụng trên (phản ánh vị trí phôi thai của chúng). Cũng lưu ý rằng đường lược trong hậu môn
Tài liệu tham khảo:
Eugene C. Toy, MD
Vice Chair of Academic Affairs and Program Director Houston Methodist Hospital Obstetrics and Gynecology Residency Program Houston, Texas
Clinical Professor and Clerkship Director Department of Obstetrics and Gynecology University of Texas Medical School at Houston Houston, Texas
John S. Dunn Senior Academic Chair St. Joseph Medical Center Houston, Texas
Lawrence M. Ross, MD, PhD
Adjunct Professor Department of Neurobiology and Anatomy University of Texas Medical School at Houston, Texas
Han Zhang, MD
Associate Professor, Research Department of Neurobiology and Anatomy University of Texas Medical School at Houston, Texas
Cristo Papasakelariou, MD, FACOG
Clinical Professor, Department of Obstetrics and Gynecology University of Texas Medical Branch Galveston, Texas Clinical Director of Gynecologic Surgery St.Joseph Medical Center Houston, Texas
Tham khảo bản dịch của nhóm “Chia sẻ ca lâm sàng”
Xem tất cả case lâm sàng tại:
https://ykhoa.org/category/khoa-hoc/ca-lam-sang/
