[COVID-19] XÉT NGHIỆM CHẨN ĐOÁN nCoV – Ý NGHĨ CỦA TEST MÁU (SEROLOGICAL TEST )

Mấy hôm trước trong cộng đồng người Việt ở Mỹ có xôn xao vụ phòng khám của BS Michael Đào ở Little Saigon, Nam California có dịch vụ test nhanh Covid-19 bằng máu, chỉ tốn 49 đô và mất có 10 phút là biết kết quả. Mặc dù sở Y tế quận Cam đã có cảnh báo chống lại việc sử dụng các xét nghiệm Covid-19 chưa được FDA chấp thuận, nhưng Đào cho biết anh vẫn có kế hoạch nhập thêm hàng ngàn xét nghiệm này đến Garden Grove vào tuần tới. Vậy chúng ta cần hiểu ý nghĩa của xét nghiệm này là như thế nào, nó có vẻ dễ làm, dễ ứng dụng nhưng tại sao vẫn không thông dụng trong các tổ chức chính phủ trên thế giới hiện nay trong các chiến dịch phòng ngừa chống lây nhiễm Covid-19 trong cộng đồng?

Advertisement

Cho đến hiện nay, vì nhu cầu rất lớn về phát hiện là kiểm tra người nhiễm bệnh Covid-19 mà có nhiều cơ quan chính phủ hoặc công ty tư nhân ở khắp nơi trên thế giới tham gia vào việc nghiên cứu và sản xuất ra các kít để xét nghiệm bệnh này. Dựa trên đối tượng phát hiện của sản phẩm kít xét nghiệm, chúng được chia ra làm 2 loại:

Loại 1️⃣: Sử dụng dịch từ que quẹt mũi hoặc họng để xác định TRỰC TIẾP sự hiện diện của virus nCoV có trong người nghi nhiễm, dựa trên bộ gene RNA của chúng.

Loại 2️⃣: Sử dụng máu của người nghi nhiễm để tìm kiếm các kháng thể đặc hiệu được tạo ra trong cơ thể chống lại virus nCoV sau khi bị nhiễm. Do vậy, có thể xem đây là phương pháp xác định GIÁN TIẾP virus nCoV đã nhiễm vào người bệnh.

Các bạn nên nhớ là kháng thể của chúng ta được tạo ra từ các tế bào miễn dịch trong pha trễ của phản ứng miễn dịch có tên gọi là “miễn dịch đáp ứng” (adaptive immunity). Nói cách khác, cần thời gian ít nhất từ 7 đến 10 ngày để cơ thể con người bắt đầu tạo ra kháng thể trong máu nhằm kháng lại tác nhân xâm nhập (trong trường hợp này là virus nCoV). Các kháng thể này có thể tiếp tục được tìm thấy trong máu ngay cả khi tác nhân gây bệnh đã bị tiêu diệt, các nghiên cứu còn cho thấy chúng có thể tồn tại đến cả năm. So sánh với phương pháp 1 có thể xác định sự hiện diện của virus chỉ sau vài ngày nhiễm virus thì phương pháp 2 phải đợi 1 khoảng thời gian dài hơn để chờ kháng thể xuất hiện. Do vậy, dựa trên đặc điểm về thời gian thì phương pháp tìm kháng thể trong máu không có ý nghĩa trong việc phòng tránh bệnh Covid-19 lây lan. Ngược lại, việc sử dụng phương pháp này có thể gây kết quả âm tính giả trong 1 tuần đầu tiên nhiễm virus vì cơ thể chưa tạo được kháng thể, điều này có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng khi người mang kết quả âm tính giả này không được cảnh báo để thực hiện cách ly mà đi khắp nơi.

Vậy ý nghĩa của việc xét nghiệm dựa trên kháng thể (phương pháp 2) có ý nghĩa trong trường hợp nào? Do sự tạo ra kháng thể là hệ quả của việc nhiễm virus nCoV và phản ứng của cơ thể nên chỉ có thể giúp xác định xem trong cơ thể người bệnh (hoặc đã bệnh) có tạo được kháng thể hay không. Trong hoàn cảnh dịch bệnh nghiêm trọng và chưa có thuốc điều trị hữu hiệu thì những bệnh nhân đã hồi phục và trong máu chứa lượng kháng thể kháng virus này có thể hiến huyết thanh của họ để giúp điều trị cho những bệnh nhân nguy kịch. Ngoài ra, việc xét nghiệm này còn có thể giúp xác định những người đã miễn dịch với virus nCoV (sau khi đã nhiễm và khỏi) có thể an toàn hơn khi đảm nhận các công việc tuyến đầu trong đại dịch.

Tóm lại, xét nghiệm dựa trên vật liệu di truyền của virus nCoV (phương pháp 1) hiện nay vẫn là tiêu chuẩn vàng để xác định người nhiễm virus và đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa lây lan của bệnh dịch Covid-19. Phương pháp xét nghiệm dựa trên việc sử dụng máu để tìm kháng thể đặc hiệu vẫn chưa chứng minh được tính hữu dụng của nó để áp dụng một cách đại trà nhằm mục đích phòng dịch. Theo mình, dựa trên các dẫn chứng khoa học trên thì việc tự bỏ tiền đi kiểm tra bằng phương pháp lấy máu này là không cần thiết.

Áp lực về sự cần thiết số lượng test và thời gian test người nhiễm virus nCoV ở Mỹ hiện nay đang rất cao. Để giải tỏa vấn đề này, gần đây nhất, kít xét nghiệm mới của hãng Abbott, tên gọi ID NOW COVID-19 test, với tốc độ xét nghiệm cho kết quả dương tính trong 5 phút và kết quả âm tính trong 13 phút vừa được FDA cấp phép sử dụng trong hoàn cảnh đại dịch hiện nay. Kít này cũng dựa trên phương pháp 1 đó là dựa trên việc tìm ra vật liệu di truyền RNA của virus có trong mẫu bệnh. Test này sẽ được sử dụng vào tuần tới và họ dự định sẽ đảm bảo số lượng 50 ngàn test mỗi ngày để để đáp ứng nhu cầu khổng lồ hiện nay.

Dựa trên các số liệu minh bạch, có lẽ đã làm nhiều người sốc về tình hình dịch bệnh hiện nay ở nước Mỹ. Nhưng mình vẫn tin rằng họ đang làm hết sức có thể để kiểm soát dịch bệnh này. Hy vọng rằng mọi người hãy luôn cập nhật thông tin đúng và thực hiện tốt các cảnh báo của chính phủ là cách để giúp dịch bệnh này sớm được kiểm soát trong thời gian gần.

Bảo trọng nhe bà con,