Tại sao chúng ta phải “sợ” Ma Túy?

– Phá hoại hệ thần kinh của cơ thể.

– Gây nên hiện tượng nghiện ngập (có cảm giác không thể bỏ).

Để hiểu vấn đề này, chúng ta nên hiểu rõ hơn về cơ chế của các chất trong nhóm ma túy tác động như thế nào đến cơ thể chúng ta. Trong khoa học người ta thường gọi chung những chất này thuộc nhóm “Opioids” (tạm phiên âm là: Ô pi ô ít). Từ “Opioid” bắt nguồn từ tên của một loại hoa tên là “opium poppy” mà từ đó người ta tách chiết được hợp chất tên là “Morphine”, một trong những “thuốc giảm đau” lâu đời nhất mà người ta sử dụng. Dựa vào những chất có nguồn gốc tự nhiên (Natural) như Morphine, người ta còn tạo ra những chất tổng hợp bán tự nhiên (Semi-synthetic) như Diamorphine (còn gọi là “heroin”), Dihydromorphone, Buprenorphine,… hoặc những chất tổng hợp nhân tạo (Synthetic) như Fentanyl, Methadone, Alfentanil, v.v…

Để có tác dụng giảm đau mạnh những chất này tương tác trực tiếp vào tế bào thần kinh (neuron) trong não bộ của chúng ta. Với cấu trúc hóa học tương tự với các chất dẫn truyền thần kinh, các chất ma túy có thể thay thế “công việc” của các chất dẫn truyền thần kinh tự nhiên trong cơ thể chúng ta để điều khiển việc “truyền tín hiệu thông tin” giữa các tế bào thần kinh. Tuy nhiên, dưới sự điều khiển một cách “độc tài” của các chất ma túy (khi lạm dụng) thì các tế bào thần kinh này sẽ trở nên “bất thường” và “sai lệch”. Cụ thể, chúng tác động lên các vùng trong não như:

– Vùng hạch nền (basal ganglia): làm rối loạn “cơ chế phần thưởng”, một cơ chế quan trọng tạo những cảm giác hưng phấn khi chúng ta có những hoạt động tích cực như ăn uống, giao tiếp xã hội, v.v… Khi sử dụng ma túy, cơ chế này bị “tham nhũng”, lúc này cảm giác hưng phấn được tạo ra từ việc các chất ma túy kích thích trực tiếp hệ thần kinh, chứ không phải các chất dẫn truyền thần kinh tự nhiên, chỉ có khi cơ thể có những hoạt động tích cực. Nói một cách dễ hiểu là ma túy “dạy” cơ thể rằng “không làm mà vẫn có ăn”! Từ đó sẽ dẫn đến “tha hóa” cơ chế phần thưởng của não bộ nói riêng và cơ thể nói chung. Sự “đòi hỏi” hưng phấn cũng tăng dần khiến con nghiện càng có xu hướng phải sử dụng thuốc liều cao hơn để thỏa mãn.

– Vùng vỏ não trước trán (prefrontal cortex): khiến cho giảm khả năng suy nghĩ, lập kế hoạch, giải quyết vấn đề, đưa ra quyết định và khó kiểm soát các cơn bốc đồng.

– Vùng hạch hạnh nhân (extended amygdale): làm nhạy cảm hơn với những cảm giác lo lắng, nóng giận, cáu kỉnh, khó chịu khi cảm giác hưng phấn do ma túy mất đi, thúc đẩy con nghiện tiếp tục đi tìm thuốc và tăng sự nghiện.

Việc lạm dụng ma túy còn cho thấy các tác dụng tiêu cực khác lên sự trưởng thành của thanh thiếu niên qua việc ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ. Một số nghiên cứu khác còn cho thấy rằng việc sử dụng ma túy ở bà mẹ mang thai còn có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não của trẻ sơ sinh.

Ngoài ra, việc sử dụng ma túy còn ảnh hưởng đến tim mạch, đột quỵ, ung thư, tăng nguy cơ lây nhiễm HIV, viêm gan B, viêm gan C, rối loại thần kinh, v.v…

Do vậy, việc sử dụng các chất có nguồn gốc ma túy luôn cần được “kiểm soát” chặt chẽ, chỉ sử dụng trong những trường hợp thật cần thiết và có chỉ định của chuyên gia y tế. Việc sản xuất, vận chuyển, buôn bán “bất hợp pháp” ma túy luôn được xem là tội phạm hình sự ở hầu hết các nơi trên thế giới.

Tuy hình phạt cho những tội phạm này thường rất nặng nhưng “lợi nhuận” cho việc buôn lậu ma túy vẫn rất cao! Do vậy, nhiều người dù hiểu rõ nhưng vẫn làm liều, bất chấp sự an toàn bản thân cũng như sinh mạng của biết bao người khác.

TS. Nguyễn Hồng Vũ,
Viện nghiên cứu City of Hope, California, USA
Cố vấn khoa học Ruy Băng Tím