Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Thế nào là một làn da đẹp?
Như thế nào để được gọi là có một làn da đẹp? Da căng mịn màng không tì vết hay một là da trắng như tuyết nhung? Thật khó để trả lời một cách thoả đáng về câu hỏi này vì thiếu những tiêu chí đánh giá rõ ràng về quan điểm thế nào được gọi là đẹp!
Đã từng có một thời gian khái niệm về một làn da đẹp bị bỏ quên bởi các bác sĩ da liễu – những người được coi là chuyên gia về hiểu biết về làn da nhất trong số các bác sĩ y khoa. Kể cả trước đây trong chương trình đào tạo y khoa về da liễu truyền thống, các vấn đề về da thường chỉ tập trung về các vấn đề về bệnh lý, các quan điểm về điều trị chủ yếu dừng lại ở mức độ tạm hài lòng về hết bệnh chứ ít khi nào đào sâu hơn về vấn để cải thiện tốt hơn nữa về sức khoẻ làn da. Thế nên khi bàn tới khái niệm về một làn da đẹp thì có vẻ như nhiều bác sĩ da liễu trước đây cảm thấy mơ hồ và một số ít người không có quan điểm ủng hộ về việc cải thiện thêm để làn da đẹp, mà chỉ dừng lại ở mức độ khỏi bệnh lý trên da mà thôi! Nhưng nếu bác sĩ da liễu chỉ hướng sự tập trung vào điều trị bệnh da và không đề cập gì đến sức khỏe da tổng thể thì một số câu hỏi phát sinh về liên quan về làn da chúng ta sẽ phải trả lời như thế nào đây? Ví dụ như:
1) Nếu một người hiện tại không có bệnh về da, thì liệu da của họ có khỏe không?
2) Da thật sự đã phục hồi khi bệnh da đã được điều trị và khỏi hay không?
3) Chờ bệnh da xuất hiện rồi can thiệp điều trị hay can thiệp để ngăn ngừa sự xuất hiện của bệnh?
4) Duy trì sự toàn vẹn và chức năng của da liệu có quan trọng bằng việc điều trị bệnh lý hay thực hiện các thủ thuật để cải thiện da?
Thật sự những câu trả lời trên đã bộc lộ ra những nhưng khiếm khuyết trong quan điểm hiện nay đối với sức khỏe làn da, nếu chúng ta chỉ chăm chăm vào giải quyết mỗi vấn đề về bệnh học.
Quay lại câu hỏi thế nào là một làn da đẹp? Theo quan điểm của tác giả Obagi – bác sĩ da liễu đã có kinh nghiệm hơn 30 năm trong việc điều trị về da. Ông đưa ra các khái niệm về sức khoẻ làn da và định nghĩa một làn da đẹp trước tiên phải là một làn da khoẻ. Do vậy cũng giống như cơ thể của chúc ta, sức khoẻ của làn da cũng cần được quan tâm và là yếu tố quan trọng nhất góp phần làm nên một làn da đẹp. Nếu nhìn nhận các góc độ của làn da được công nhận là khoẻ đẹp, thì tiêu chí nào được công nhận? Da đẹp mịn màng không tì vết, da bóng loáng, trắng sáng và trẻ trung? Thật sự những thuật ngữ này không phản ánh chính xác được tính chất của một làn da, cũng như mang tính chủ quan về khả năng định lượng cụ thể.
Để có thể xác định một làn da khỏe mạnh cần phải cung cấp các thông tin về đặc điểm sinh lý, mô học và biểu hiện lâm sàng của một làn da. Và để cụ thể hóa hơn về điều này chúng ta cần đặc ra các tiêu chí cụ thể để có thể đo lường được, và phản ảnh chúng dưới góc độ mô học và sinh lý học làn da. Cụ thể, chúng ta cần liệt kê các đặc điểm phổ biến có thể lượng giá được bao gồm: da mịn màng, đều màu, săn chắc và đàn hồi, đủ độ ẩm và mềm mại, da không bị nhạy cảm, và không có bệnh lý. Tương ứng với mỗi tính chất trên, chúng ta sẽ khảo sát dưới góc nhìn của sinh lý và mô học từng yếu tố, và từ đó có thể đề ra phương pháp cải thiện tương ứng cho phù hợp. Điều này giúp cải thiện khả năng của bác sĩ da liễu trong việc giám sát tiến trình sử dụng thuốc thoa, các phương pháp can thiệp cũng như đánh giá kết quả điều trị và mức độ thành công của chúng.
ĐỘ MỊN MÀNG CỦA LÀN DA
Làn da gọi là đẹp thì sẽ không thể bỏ qua yếu tố mịn màng được. Da được coi là mịn màng khi chạm vào da chúng ta cảm nhận được độ mềm mại, bề mặt trơn láng bằng phẳng. Điều này đạt được khi cấu trúc bề mặt da, cụ thế là lớp tế bào sừng mềm, chặt và ít cấu trúc đan lưới vào nhau (về mô học). Theo chúng ta được biết thì bề mặt da sẽ tồn tại cấu trúc các phiến tế bào sừng hóa và có hiện tượng bong tróc tự nhiên để thay da mới. Một chu kỳ của da được coi là chu kỳ trưởng thành của tế bào sừng, là khoảng thời gian cần thiết để tế bào da trưởng thành hoàn toàn từ lớp tế bào đáy đến khi bong tróc khỏi bề mặt da để kết thúc chu kỳ. Lớp tế bào đáy sẽ phân chia tế bào để hình thành nên các tế bào sừng, từ đó tế bào sừng trưởng thành và sau đó thoái biến dần thành các tế bào sừng chết (nhân tế bào thoái biến), bong tróc ra khỏi da. Thời gian trung bình của quá trình này khoảng 40 ngày. Tuy nhiên quá trình này bị ngắn lại ở một số bệnh lý da như bệnh vảy nến, mụn cóc, ung thư da,… Hoặc có thể bị kéo dài ra do quá trình lão hóa da nội sinh, lão hóa da ngoại sinh do nắng, do tác động thuốc thoa như corticoid,… Do vậy, việc các lớp tế bào sừng bị tích tụ, khó bong tróc, xếp chồng lấn lên nhau làm mất phản xạ ánh sáng của làn da, đồng thời tạo lớp bề mặt da trở nên sần sùi và thô ráp.
DA ĐẸP PHẢI LUÔN ĐỀU MÀU
Nhiều người cho rằng tiêu chuẩn của một làn da đẹp là phải trắng, và càng trắng thì càng đẹp! Thật sự điều này không phải như vậy. Tùy theo quan điểm của mỗi chủng tộc, quốc gia mà có những tiêu chí về màu sắc da khác nhau. Có những quốc gia cho rằng làn da trắng nỏn nà mới là đẹp, nhưng cũng có những nước cho rằng làn da đen rám nắng màu mật ong mới là đẹp và khỏe khoắn. Nhưng tóm lại một điểm chung dễ dàng nhận thấy là làn da đẹp cần phải có sự đồng đều về màu sắc ở mức độ tương đối. Một làn da không bị những đốm sắc tố, không có những vùng lỗ chỗ, không bị tàn nhang, sạm nám, quầng thâm,… là những làn da đẹp về màu sắc. Màu sắc đồng đều là biểu hiện của một làn da trẻ trung và khỏe mạnh. Các nghiên cứu cho thấy rằng, làn da đều màu thực chất là một yếu tố quan trọng mang lại sự cuốn hút và nổi bật hơn hẳn việc bạn sở hữu một làn da trắng hay nâu.
Chứng rối loạn sắc tố da có thể phát sinh do nhiều nguyên nhân, nhưng chung quy là do sự tăng sản xuất melanin từ các tế bào hắc tố hoạt động quá mức và do sự phân bố không đồng đều melanin đến các tế bào sừng xung quanh, dẫn đến việc tập trung những vùng sắc tố không đồng đều về lượng melanin.
DA ĐẸP CẦN CÓ ĐỘ SĂN CHẮC VÀ ĐÀN HỒI NHẤT ĐỊNH
Dễ nhìn nhận nhất ở một làn da có độ săn chắc và đàn hồi tốt là ở làn da của trẻ nhỏ. Lúc này, làn da của đứa trẻ sẽ thể hiện rõ tính chất của một sức khỏe làn da tối ưu, trong đó có bao gồm sự sắc chắc và đàn hồi tốt. Khi chúng lớn lên, các yếu tố môi trường (ngoại sinh) và yếu tố lão hóa da (nội sinh) sẽ làm biến đổi tính chất làn da theo thời gian, làm cho chất lượng làn da bị suy giảm. Có thể da chúng ta không bị bệnh, nhưng quá trình lão hóa da diễn ra đã gây ra những biến đổi về cấu trúc sinh lý và biểu hiện ra bên ngoài, dẫn đến sự xuất hiện nếp nhăn, chảy xệ, kết cấu da lỏng lẻo, chùng nhão. Mặc dù những biểu hiện này có thể không phát hiện được trên lâm sàng ở giai đoạn đầu, nhưng chúng vẫn đang diễn ra và sẽ phát hiện được ở độ tuổi muộn hơn.
Xét về mặt vi thể dưới da, điều này liên quan đến kết cấu các bó sợi collagen và elastin dưới da. Mật độ cũng như sự sắp xếp các bó sợi collagen và eslatin có sự tương quan chặt chẽ đến mức độ đàn hồi và săn chắc của làn da. Ở mức độ càng cào thì độ săn chắc và đàn hồi của da cũng ở mức cao. Nhưng khi có sự suy giảm collagen và elastin về cả số lượng và chất lượng bởi bất kỳ lý do nào khác thì ngay lập tức bộ khung của da suy yếu dần, mất khả năng chống đỡ, từ đó độ đan hồi và săn chắc của da cũng bị suy giảm theo. Đó cũng là lúc da xuất hiện các biểu hiện của nếp nhăn, sự chùng nhão và nặng hơn nữa là các nếp gấp sâu và sự chảy xệ của làn da.
DA ĐẸP CẦN ĐẢM BẢO ĐỘ ẨM CẦN THIẾT
Một làn da thiếu nước thì sẽ khô và ngược lại quá dư thừa nước thì sẽ trương phồng và nhờn rít, dễ phát sinh nhiều vấn đề liên quan. Chính vì thế, yếu tố giúp quyết định làn da đẹp chính là da phải đủ ẩm. Nước là thành phần chính của cơ thể, và là thành phần không thể thiếu đối với làn da. Khi làn da bị mất nước quá nhiều sẽ dẫn đến môi trường tế bào thiếu ẩm, dễ da bị thô ráp, khô nứt do mất sự kết cấu giữa các tế bào da vốn cần môi trường nước nhất định. Và ngược lại, một làn da quá ẩm, nhờn rít do sự tăng sản xuất bã nhờn quá mức cũng dẫn đến các vấn đề bệnh lý của da như mụn trứng cá, viêm nang lông,…
Chúng ta biết rằng da chúng ta giúp bảo vệ cơ thể chống chọi các tác nhân xâm nhập bên ngoài nhờ lớp da bảo vệ, hay còn gọi là hàng rào bảo vệ da. Chức năng hàng rào bảo vệ da này bào gồm các tế bào sừng hóa được sắp xếp thành nhiều lớp, bảo bọc xung quanh bởi ma trận của nước, lipid và protein. Hai thành phần tế bào và ma trận này cần được cân bằng và phối hợp cùng nhau để duy trì tính toàn vẹn của hàng rào bảo vệ da. Sự nhiễu loạn của bất kì thành phần nào cũng gây nên sự thương tổn của hàng rào chức năng và gây nên bệnh lý da liên quan. Dẫn đến sự mất nước qua thượng bì quá mức gây nên hình thành các kẽ nứt cũng như sự đứt gãy liên kết giữa các tế bào sừng, tạo điều kiện cho sự xâm nhập tác nhân dị ứng nguyên từ bên ngoài, cũng như sự sụp đổ về cấu trúc tế bào từ bên trong da.
DA KHÔNG BỊ NHẠY CẢM
Làn da nhạy cảm là làn da rất dễ bị các tác động bởi yếu tố tự nhiên tạo ra những biệu hiện xấu trên da như ngứa, rát, châm chích,… Một làn da khỏe sẽ cần một hàng rào bảo vệ da chắc chắn. Khi này, làn da sẽ được bảo vệ một cách toàn diện nhất, không bị ảnh hưởng tiêu cực từ môi trường sống. Đáng chú ý nhất là khói bụi và ánh nắng mặt trời không tác động quá nhiều vào làn da. Do vậy, hàng rào bảo vệ tự nhiên của da chính là một trong những tiêu chí quyết định sức khỏe của làn da.
Và như đã nói ở trên, hàng rào bảo vệ da muốn được tốt cần phải có đủ các yếu tố dưỡng ẩm tự nhiên bao gồm nước, protein và lipid. Các thành phần dưỡng ẩm protein như urea, glycosaninoglycans cần đảm đủ hàm lượng, cũng như thành phần lipid như ceramide, chuỗi acid béo tự do cân chỉnh theo một tỉ lệ hợp lý để đảm bảo tính toàn vẹn của hàng rào bảo vệ da, tránh được sự bay hơi nước quá mức qua lớp thượng bì.
ĐƯỜNG NÉT HÀI HÒA TRÊN KHUÔN MẶT TẠO NÊN MỘT KHUÔN MẶT ĐẸP
Một khuôn mặt đẹp thì dĩ nhiên là không có sẹo rỗ, sẹo lồi, các nếp nhăn cũng như độ lồi lõm không hợp lý của làn da. Muốn vậy thì cần phải có những kĩ thuật can thiệp của da liễu thẩm mỹ để điều chỉnh những khiếm khuyết đó với các công cụ/ công nghệ hiện đại như: laser trị sẹo, tiêm botulinum toxin để xóa nhăn, tiêm filler để làm đầy những chỗ lõm. Vấn đề của bác sĩ giờ đây là chúng ta có thể tác động tích cực đến diện mạo bệnh nhân theo những cách mà trước đây chưa từng làm được.
Để tạo được sự hấp dẫn trên khuôn mặt chúng ta cần chú ý đến các biểu hiện cử động và các mô liên quan đến bề mặt để tạo ra khuôn dáng đẹp, trong đó thể tích mô bị thiếu hụt là quan trọng nhất. Hay nói cách khác, thể tích là trung tâm trong trẻ hóa và cải thiện khuôn mặt ở mọi lứa tuổi, và đóng vai trò cốt lõi trong các góc nhìn khi đánh giá vẻ đẹp khuôn mặt. Ví dụ, một khuôn mặt phụ nữ đẹp khi có sự đầy đặn về thể tích thể hiện ở độ cong của gò má cao, điểm nối mi mắt – má, môi và lông mày thông qua tỉ lệ đường cong Ogee chẳng hạn.
Advertisement
Vẻ đẹp của khuôn mặt nằm trong hình dáng khuôn mặt đẹp, có sự đối xứng, đường cong mượt mà của người phụ nữ trẻ tuổi hay góc cạnh và sắc nét ở người đàn ông trẻ, tỷ lệ khuôn mặt, và sự phân bố thể tích của các bộ phận trên khuôn mặt. Lão hóa làm biến đổi thể tích, và theo sau là các dây chằng neo giữ làm khuôn mặt mất đi dáng cấu trúc ban đầu. Việc bù đắp thể tích và chỉnh lại sự neo giữ hiện tại bằng filler, chỉ tiêu đang dần trở nên phổ biến hơn trong kỹ thuật can thiệp của da liễu.
YẾU TỐ CUỐI CÙNG ĐỂ ĐÁNH GIÁ LÀN DA ĐẸP LÀ KHÔNG BỊ BỆNH LÝ VỀ DA, MÀ CỤ THỂ Ở ĐÂY MUỐN NÓI VỀ TÌNH TRẠNG VIÊM DA.
Da chúng ta là cơ quan tiếp xúc bên ngoài của cơ thể, nên dễ bị xâm nhập hoặc tổn thương bởi các yếu tố như vi khuẩn, virus, nấm, chất kích thích, nhiệt và tia cực tím (UV),.. Khi bất kỳ yếu tố nào ở trên tấn công, da sẽ khởi động một phản ứng viêm cấp tính để bảo vệ, biểu hiện bằng phản ứng sưng đỏ, tróc vẩy,… để chống lại tác nhân xâm nhập và hạn chế sự phát tán của chúng. Nếu tình trạng viêm cấp tính không được điều trị kịp thời và đầy đủ, tình trạng này sẽ trở thành mạn tính, gây phá hủy cấu trúc da và khó điều trị hơn.
Quá trình viêm này có thể diễn ra một cách âm thầm và lâu dài như do tác động của tia cực tím, quá trình glycat hóa do chế độ ăn không phù hợp (nhiều đường), viêm da tự miễn. Quá trình viêm mạn tính kéo dài có thể biểu hiện như da nhạy cảm, thô ráp bong vảy, kém lành thương, phát ban và ban đỏ,…
Mặc dù tầm quan trọng của nó, nhưng nhiều bác sĩ da liễu không nhận ra sự cần thiết phải giải quyết tình trạng viêm mạn tính này và thay vào đó chỉ tập trung vào điều trị các triệu chứng và bệnh lý cụ thể. Điều trị như vậy thường thất bại nếu các yếu tố gây ra viêm mạn tính không được xác định và loại bỏ. Ví dụ: nếu bã nhờn là một yếu tố gây ra viêm mạn tính mạnh ở mụn trứng cá, việc điều trị nếu chỉ tập trung vào kháng sinh điều trị mụn mà không có một giải pháp kiểm soát tăng tiết bã nhờn dễ dẫn đến sự thất bại hoặc chỉ giúp giảm triệu chứng mụn trong thời gian ngắn.
TÓM LẠI:
Để có một làn da đẹp thì trước tiên phải hướng đến một làn da khỏe mạnh. Và tính chất khỏe mạnh của làn da cần được cụ thể hóa bằng các tiêu chí có để đánh giá định lượng được để từ đó bác sĩ da liễu có thể lên kế hoạch can thiệp một cách khoa học cho từng tính chất cụ thể của làn da. Điều này tránh sự điều trị lan man không hiệu quả, hoặc chỉ điều trị khu trú lại một số vấn đề cụ thể trên da mà không nhìn ra vấn đề tổng quan của một làn da cụ thể nào đó.
Các quan điểm và phương pháp điều trị hiện tại của da liễu không chỉ gói gọn ở việc nhìn chẩn đoán và kê toa, mà cao cấp hơn là đánh giá các khía cạnh làn da ở mức độ mô học, sinh lý học và các biểu hiện cụ thể của từng tính chất trên lâm sàng như đã trình bày ở trên. Từ đó đưa ra một chiến lược chăm sóc da phù hợp cho từng mục tiêu điều trị bao gồm cả thuốc điều trị, các sản phẩm dưỡng da, và các phương pháp can thiệp hiện đại công nghệ cao cũng như kĩ thuật can thiệp thẩm mỹ nội khoa như filler, botulinum toxin, cấy chỉ,… để đạt được hiệu quả tối ưu nhất cho một làn da khỏe và đẹp.
Tài liệu tham khảo: The art of Skin Health Restoration and Rejuration, tác giả Zein E. Obagi
Tác giả : BS Anh Khoa
Xin gửi lời cảm ơn BS Anh Khoa đã đồng ý đăng tải bài viết lên Diễn đàn Y khoa
