Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
COVID kéo dài tiếp diễn trở thành một mục tiêu động – liên tục phát triển và vẫn gây bất ngờ cho các bác sĩ và bệnh nhân, những người đôi khi không có khả năng xảy ra các triệu chứng kéo dài
Rất ít rối loạn dường như có thể dự đoán được ở thời điểm hiện tại. Ví dụ, người bệnh có thể bị COVID kéo dài sau khi mắc COVID không triệu chứng, nhẹ, hoặc nặng. Và khi một người bị COVID kéo dài – còn được gọi là “long-haul COVID” các triệu chứng có thể khác xa nhau.
Để giải quyết tất cả những vấn đề không chắc chắn, Bộ Y Tế bang New York đã tập hợp những chuyên gia chăm sóc sức khoẻ hàng đầu, khoa nhi, vật lý y học, phục hồi chức năng và khoa hô hấp để trả lời một số câu hỏi cấp thiết.
New York năm 2020 là trung tâm đại dịch đầu tiên tại Mỹ, khiến nó cũng trở thành trung tâm của dịch COVID kéo dài, MD, giám đốc Bộ phận Dịch tễ học tại Bộ Y tế bang New York cho biết.
Bạn sẽ làm gì khi gặp một bệnh nhân bị COVID kéo dài lần đầu tiên?
Sự thăm khám ban đầu là khác nhau vì có rất nhiều cách khác nhau để COVID kéo dài xuất hiện, Benjamin Abramoff, MD, một chuyên gia y học vật lý và phục hồi chức năng tại Penn Medicine ở Philadelphia cho biết.
Đánh giá sự chăm sóc trước đây và hiện tại của họ cũng có thể giúp hướng đến sự điều trị kế tiếp, Zijian Chen, MD, giám đốc y tế của Trung tâm Chăm sóc hậu COVID tại Hệ thống Y tế Mount Sinai ở thành phố New York cho biết.
Tiêm chủng có thể giúp ích cho những người mắc COVID kéo dài không?
Bất cứ điều gì chúng ta có thể làm để ngăn chặn mọi người bị bệnh nặng hoặc nhập viện vì COVID-19 đều giúp phòng ngừa COVID kéo dài, Abramoff, người cũng là giám đốc phòng khám COVID kéo dài tại Đại học Pennsylvania nói.
“Đó là điều tôi luôn thảo luận với bệnh nhân. Trong một số nghiên cứu, một vài bệnh nhân cảm thấy tốt hơn sau khi được tiêm vaccine,” ông cho biết.
Phương pháp điều trị nào bạn thấy hữu ích cho bệnh nhân của mình?
Phục hồi chức năng là điểm mấu chốt trong quá trình bình phục COVID kéo dài, Abramoff nói. “Việc cực kỳ quan trọng là phải làm điều này cụ thể cho cho từng bệnh nhân.”
“Chúng tôi có những bệnh nhân đang điều trị. Một số trường hợp đã đến phòng tập thể dục nhưng không có cảm giác là họ có cùng thể lực,” ông nói. “Và sau đó chúng tôi có những bệnh nhân đi khập khiễng vì mệt mỏi đến nỗi họ không thể rời giường.”
Một chương trình tập thể dục có thể giúp những người mắc COVID kéo dài.
“Dịch vụ trị liệu đóng một vai trò to lớn trong sự phục hồi của những bệnh nhân này,” John Baratta, MD, thuộc Khoa Y học vật lý và Phục hồi chức năng tại Đại học Bắc Carolina cho biết.
Nhưng sự giới hạn số lượng các phòng khám COVID kéo dài có nghĩa là có một số người không thể đến gặp các nhà trị liệu để được hướng dẫn những điều cần thiết dành cho bệnh nhân có các triệu chứng COVID kéo dài. Giáo dục cộng đồng về trị liệu vật lý và nghề nghiệp là một giải pháp.
Mất bao lâu để một người mắc COVID kéo dài hồi phục, và hồi phục 100% nếu có thể?
Hiện tại chưa có những con số cụ thể, Baratta nói.
“Nhưng tôi không thể nói với bạn rằng xu hướng chung mà tôi quan sát thấy là rất nhiều bệnh nhân có sự cải thiện dần các triệu chứng. Sự cải thiện chậm nhưng ổn định theo thời gian có thể là quá trình tự chữa lành tự nhiên của cơ thể, một kết quả can thiệp y tế, hoặc cả hai.”
Nó có thể giúp trấn an người bệnh COVID kéo dài rằng họ sẽ không được xuất viện cho đến khi cảm thấy sức khoẻ của mình đạt tối ưu. Sharagim Kemp, DO, giám đốc y tế của Chương trình Phục hồi COVID cho Nuvance Health, một hệ thống y tế ở New York và Connecticut cho biết.
Điều quan trọng là phải xác định tiên lượng hồi phục một cách thực tế, và không phải ai cũng hồi phục 100% chức năng như trước khi mắc COVID, cô nói.
“Một khi chúng ta có thể giúp họ xác định lại tiên lượng của bản thân, gần như có một sự hồi phục nhanh chóng bởi vì họ không đặt áp lực lên mình nữa,” Kemp cho biết.
Những triệu chứng nào thường gặp nhất mà bạn thấy trên bệnh nhân COVID kéo dài?
Thật sự hữu ích khi nghĩ COVID kéo dài như một thuật ngữ rộng, Abramoff nói.
Nhắc lại điều mà rất nhiều người đã quan sát được, mệt mỏi, rối loạn chức năng nhận thức hay “sương mù não,” và thở nông hay khó thở được xem là những triệu chứng thường gặp nhất, ông cho biết.
Có một số báo cáo về các triệu chứng không rõ ràng, Kemp nói.
Người bệnh có thể đến gặp bác sĩ “mà thậm chí còn không nhận ra rằng họ đã mắc COVID. Đây là một điểm quan trọng – để có tỉ lệ nghi ngờ cao với bệnh nhân đến khám với nhiều triệu chứng,” cô cho biết.
Bởi lý do này, bệnh nhân có thể khai các triệu chứng không nhất thiết phù hợp với bất kỳ chuyên khoa nào, Sarah J. Ryan, MD, bác sĩ nội khoa tại Trung tâm Y tế Irving thuộc Đại học Columbia ở thành phố New York nói. Bệnh nhân có thể nói rằng họ “chỉ là không còn là chính bản thân mình” hay họ cảm thấy mệt mỏi sau khi hồi phục COVID-19.
Có mối liên hệ nào giữa các trường hợp COVID nặng và COVID kéo dài không?
Không hẳn là như vậy. Tôi có thể nói rằng hơn 80% bệnh nhân chúng tôi thấy mắc bệnh từ nhẹ đến trung bình không nhập viện,” Baratta cho biết.
COVID kéo dài có một chút khác biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên, Ixsy Ramirez, MD, một bác sĩ phổi nhi khoa nói. Hầu hết những bệnh nhân COVID kéo dài tại phòng khám của Đại học Michigan trước đây đều khoẻ mạnh, và không có trẻ mắc hen hay các bệnh cảnh phổi khác như mong đợi. Thực tế là có rất nhiều học sinh là vận động viên trước khi họ mắc COVID kéo dài.
Trong nhóm bệnh nhân này, khó thở là thường gặp nhất, tiếp theo là đau ngực và mệt mỏi. Không may, các triệu chứng rất nghiêm trọng cho nhiều trẻ em đến nỗi những phần thi của chúng bị hạn chế, ngay cả khi chúng có thể trở lại thi đấu.
Có tiêu chuẩn xác định nào bạn dùng để chẩn đoán COVID kéo dài không? Làm thế nào để bạn đưa ra một chẩn đoán cho ai đó?
Đó là một câu hỏi đang không ngừng phát triển, Kemp nói. Định nghĩa thường được thừa nhận là tập trung vào các triệu chứng dai dẳng hoặc mới từ 4 tuần trở lên sau khi mắc COVID ban đầu, nhưng cũng có những trường hợp ngoại lệ.
Những nghiên cứu đang được thực hiện tại phòng thí nghiệm để giúp xác định chẩn đoán. Nhưng nếu không có chỉ dấu sinh học trong máu đáng tin cậy, việc đưa ra chẩn đoán đòi hỏi “một số thăm dò kỹ lưỡng,” Ryan cho biết.
Bạn có mời những nhà cung cấp dịch vụ sức khoẻ tinh thần giúp đỡ trong điều trị không?
“Chúng tôi thực sự chú tâm đến sức khoẻ tinh thần,” đồng sáng lập phòng khám phục hồi COVID tổ chức của ông nói. Ví dụ như Mount Sinai cung cấp các dịch vụ tâm lý một-một và dịch vụ nhóm.
“Cá nhân tôi thấy những bệnh nhân mà tôi không kỳ vọng có những thay đổi sức khoẻ tinh thần nghiêm trọng” bởi COVID kéo dài.
Những ví dụ gồm có trầm cảm nặng, những trường hợp rối loạn tâm thần cấp tính, ảo giác, và những vấn đề khác “mà chúng thật sự gây ngạc nhiên sau một căn bệnh virus”
Stony Brook Medicine tại New York có một phòng khám COVID kéo dài được quản lý bởi những bác sĩ chăm sóc sức khoẻ hàng đầu để thực hiện những kiểm tra và giới thiệu bệnh nhân đến các dịch vụ. Một điểm cộng cho việc cung cấp các dịch vụ tâm lý cho tất cả những bệnh nhân hậu-COVID là bác sĩ sẽ có được bức tranh toàn cảnh của mỗi người và hiểu rõ hơn những gì họ đang trải qua, Abigail Chua, một bác sĩ phổi tại Stony Brook nói.
Một số sự đồng cảm là cần thiết, Baratta cho biết. “Điều quan trọng là phải nhận ra rằng rất nhiều bệnh nhân có cảm giác đau buồn hoặc mất mát về cuộc sống trước đây của mình.”
Tương lai sẽ ra sao?
Một xét nghiệm đơn giản để chẩn đoán COVID kéo dài, kết hợp với một sự điều trị hiệu quả giúp người bệnh cảm thấy khả hơn trong vòng một tuần, sẽ là một điều lý tưởng, Abramoff cho biết.
“Điều đó thật tốt đẹp. Nhưng bạn biết đấy, chúng ta chưa đi đến thời điểm đó.”
Và sẽ rất hữu ích khi bắt đầu xác định các phân nhóm COVID kéo dài để chẩn đoán và điều trị hiệu quả hơn. Abramoff nói. Nếu không, “Sẽ rất khó khăn trong việc tiếp cận điều trị cho tất cả bệnh nhân có triệu chứng COVID kéo dài cùng chung một cách thức.”
Các thử nghiệm lâm sàng tốt cũng cần thiết để giải quyết tất cả những vấn đề phức tạp của COVID kéo dài.
Một số trung tâm COVID kéo dài đang hợp tác để nghiên cứu tìm hiểu thêm, Chen cho biết. Những hoạt động bao gồm thiết lập một ngân hàng mẫu mô từ những người mắc COVID kéo dài để những nhà nghiên cứu có thể tiếp tục tìm hiểu tình trạng này.
Chen nói, mục tiêu số một là sẽ có khả năng điều trị COVID kéo dài thay vì chỉ là những triệu chứng của nó.
COVID kéo dài nhấn mạnh sự cần thiết phải ngăn chặn mọi người mắc COVID ngay từ đầu, Ramirez cho biết. Điều này sẽ tiếp tục thiết yếu, đặc biệt khi một số người bác bỏ sự nghiêm trọng của COVID, so sánh nó với cảm lạnh khi mắc bệnh. Thái độ đó làm giảm một lượng lớn người không may mắc tiến triển các triệu chứng lâu dài, thường là suy nhược.
Nguồn:
Emily Lutterloh, MD, director, Division of Epidemiology, New York State Department of Health.
Benjamin Abramoff, MD, physical medicine and rehabilitation specialist, Penn Medicine, Philadelphia; director, long COVID clinic, University of Pennsylvania.
Zijian Chen, MD, medical director, Center for Post-COVID Care, Mount Sinai Health System, New York City.
John Baratta, MD, Department of Physical Medicine and Rehabilitation, University of North Carolina.
Sharagim Kemp, DO, medical director, COVID Recovery Program, Nuvance Health.
Sarah J. Ryan, MD, internal medicine doctor, Columbia University Irving Medical Center, New York City.
Ixsy Ramirez, MD, pediatric pulmonologist, C.S. Mott Children’s Hospital, University of Michigan.
Link bài gốc: https://www.medscape.com/viewarticle/967947
Bài viết được dịch thuật và biên tập bởi ykhoa.org – vui lòng không reup khi chưa được cho phép!
Người dịch: Lê Vy
