Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
[Mayoclinic] Viêm tụy
Tổng quan:
Viêm tụy là sự viêm của tuyến tụy. Tụy là một tuyến dài, phẳng mà nằm phía sau dạ dày ở vùng thượng vị. Tụy sản xuất các enzyme giúp cho sự tiêu hóa và các hormone giúp điều hòa glucose máu.
Viêm tụy có thể xảy ra như là viêm tụy cấp – nghĩa là nó xuất hiện đột ngột và kéo dài nhiều ngày . Một vài bệnh nhân tiến triển thành viêm tụy mạn,khi tình trạng viêm tụy kéo dài qua nhiều năm.
Các trường hợp viêm tụy nhẹ cải thiện với điều trị, nhưng các trường hợp nghiêm trọng khác có thể gây các biến chứng đe dọa tính mạng.
Triệu chứng
Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm tụy rất khác nhau, phụ thuộc vào kiểu viêm mà bạn gặp phải.
Dấu hiệu và triệu chứng của viêm tụy cấp gồm:
- Đau thượng vị
- Đau bụng lan sau lưng
- Ấn đau
- Sốt
- Mạch nhanh
- Buồn nôn
- Nôn
Dấu hiệu và triệu chứng của viêm tụy mạn bao gồm;
- Đau bụng thượng vị
- Đau bụng tăng lên sau khi ăn
- Sụt cân không do chủ ý
- Phân váng mỡ, nặng mùi
Khi nào bạn nên đến khám bác sĩ
Lên lịch hẹn với bác sĩ của bạn nếu bạn có đau bụng khởi phát cấp tính hay kéo dài dai dẳng.Tìm kiếm hỗ trợ y tế ngay lập tức nếu đau bụng nghiêm trọng đến mức bạn không thể ngồi yên hoặc tìm ra tư thế giảm đau .
Các nguyên nhân
Viêm tụy xảy ra khi các enzyme tiêu hóa được hoạt hóa trong khi vẫn đang ở trong tuyến tụy, làm kích thích các tế bào tuỵ và gây ra viêm tuỵ.Với các đợt viêm tụy cấp tái diễn, tụy có thể bị tổn thương và tiến triển thành viêm tụy mạn. Các mô sẹo có thể bị tạo thành trong tuyến tụy, làm mất chức năng tuỵ. Suy giảm chức năng tuyến tụy có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa và đái tháo đường.
Các tình trạng có thể dẫn đến viêm tụy cấp bao gồm:
- Sỏi mật
- Nghiện rượu
- Một số loại thuốc
- Nồng độ triglycerid trong máu cao
- Nồng độ calci trong máu cao, có lẽ nguyên nhân do tuyến cận giáp tăng hoạt động quá mức (cường tuyến cận giáp)
- Ung thư tụy
- Phẫu thuật vùng bụng
- Xơ nang
- Nhiễm trùng
- Chấn thương bụng
- Béo phì
- Chấn thương
- Nội soi tụy mật ngược dòng (ERCP), là một phương pháp giúp điều trị sỏi mật cũng có thể gây viêm tụy
- Đôi lúc, nguyên nhân gây viêm tụy có thể không tìm thầy, được biến đến như là viêm tụy vô căn.
Các yếu tố nguy cơ
Các yếu tố làm tăng nguy cơ viêm tụy bao gồm:
Tiêu thụ quá nhiều rượu: nghiên cứu cho thấy người uống rượu nhiều ( uống 4-5 đơn vị một ngày) làm tăng nguy cơ viêm tụy
Hút thuốc lá: Những người hút thuốc lá có khả năng tiến triển thành viêm tụy mạn cao hơn gấp 3 lần so với người không hút thuốc. Tin tốt là bỏ thuốc lá sẽ làm giảm nguy cơ của bạn xuống khoảng một nửa.
Béo phì:bạn có khả năng mắc viêm tụy nhiều hơn nếu béo phì
Đái tháo đường: Mắc đái tháo đường tăng nguy cơ viêm tụy
Tiền sử gia đình bị viêm tụy: Vai trò các gen đang được nhận ra nhiều trong viêm tụy mãn. Nếu các thành viên trong gia đình bạn có viêm tụy, tỉ lệ mắc phải của bạn tăng lên- đặt biệt khi kết hợp với những yếu tố nguy cơ khác
Các biến chứng
Viêm tụy có thể gây nhiều biến chứng nghiêm trong, bao gồm:
Suy thận: viêm tụy cấp có lẽ gây suy thận, nó có thể điều trị bằng lọc máu nếu suy thận nghiêm trọng và dai dẳng
Các vấn đề hô hấp: Viêm tụy cấp có thể gây các thay đổi hóa học trong cơ thể mà ảnh hưởng đến chức năng phổi của bạn, làm cho nồng độ Oxy máu giảm thấp đến mức nguy hiểm.
Nhiễm trùng: viêm tuỵ cấp có thể làm cho tuyến tụy của bạn dễ bị tấn công bởi vi khuẩn và nhiễm trùng. Các nhiễm trùng tụy là nghiêm trọng và yêu cầu phải được điều trị can thiệp như phẫu thuật để loại bỏ mô nhiễm trùng.
Nang giả tụy: VTC có thể làm tích tụ dịch và các mảnh vỡ trong các nang túi trong tụy. Một nang giả tụy lớn vỡ có thể gây các biến chứng như xuất huyết nội và nhiễm trùng.
Suy dinh dưỡng: Cả viêm tụy cấp và mạn đều có thể làm cho tụy sản xuất ít hơn các enzym cần thiết cho phân giải và tạo ra các chất dinh dưỡng từ thức ăn ăn vào. Điều đó có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, tiêu chảy và sụt cân, dù cho bạn ăn cùng loại thức ăn hoặc cùng lượng thức ăn.
Đái tháo đường: tổn thương các tế bào tiết insulin trong tuyến tụy trong viêm tụy mãn có thể dẫn đến đái tháo đường, một bệnh lý ảnh hưởng đến cách cơ thể sử dụng đường trong máu.
Ung thư tụy: Viêm tụy kéo dài do viêm tụy mãn là một yếu tố nguy cơ cho ung thư tụy phát triển.
Nguồn: [https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pancreatitis/symptoms-causes/syc-20360227]
Người dịch: Vạn Việt Trường Trần Gia Tân
Người hiệu đính : BS Huỳnh Lê Thái Bão
Bài viết được biên tập và dịch thuật bới ykhoa.org – vui lòng không reup khi chưa được sự cho phép!
