Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Hôm qua, Cục dược phẩm Hoa Kỳ FDA ra khuyến cáo tạm ngưng chích vaccine Covid-19 1 liều Johnson & Johnson (JJ) do những quan ngại liên quan đến bệnh máu đông ở xoang tĩnh mạch não (Cerebral Venous Sinus Thrombosis, CVST) xảy ra ở 6 người phụ nữ sau khi chích vaccine.
Bài viết chỉ ra bệnh CVST là gì và vaccine JJ có thể liên quan thế nào?
# Bệnh CVST là bệnh hiếm, thường xảy ra ở phụ nữ
– Bệnh CVST là bệnh rất hiếm thường xảy ra 5 ca trên 1 triệu người. Bệnh xảy ra do cục máu đông hình thành tại các xoang tĩnh mạch não (xem hình). Các xoang mạch máu não là các tĩnh mạch quan trọng để máu lưu thông về tim phổi lấy oxy. Khi có các cục máu xuất hiện thì một vùng máu trong não không lưu thông, dấn thiếu oxygen (như đột quỵ) hay vỡ mạch máu. Tùy vào vị trí cục máu đông mà bệnh nhân có những triệu chứng khác nhau như thay đổi thị lực (do ảnh hưởng vùng thị giác trên não), nhức đầu, chóng mặt, mệt mỏi, cho đến yếu hay liệt một bên tay chân.
– Bệnh CVST thường xảy ra ở những bệnh nhân có rủi ro hay bệnh lý nền ví dụ như đang mang thai, có bệnh sử đông máu (thrombophilia), bệnh tự miễn, dùng thuốc ngừa thai, viêm màng não, hay phẫu thuật vùng não.
– Chữa trị CVST chủ yếu là dùng thuốc kháng đông máu, kết hợp với phẫu thuật can thiệp lấy cục máu hay giảm áp vùng não.
# Vaccine JJ là gì và có thể liên quan thế nào đến bệnh CVST?
– Vaccine JJ là vaccine vector, nghĩa là dùng virus Adenovirus (loại virus cảm thường) để mang một đoạn mã gen cầu gai (Spike Protein) của virus Sars-Cov-2 (gây bệnh Covid-19) vào bên trong cơ thể. Tại đây, các tế bào dựa vào đoạn mã gene sẽ tạo ra các cầu gai (spike protein) giống như trên bề mặt của virus Sars-Cov-2, tạo ra các kháng thể đặc hiệu chứng chống virus này.
– Khi cơ thể tạo ra các kháng thể đặc hiệu, đôi khi, cũng có thể ảnh hưởng đến chuỗi các protein máu đông và chống máu đông. Sự mất cân bằng này có thể dẫn đến rủi ro tao ra các cục máu đông như bệnh CVST.
– Trong số 6 bệnh nhân bị cục máu đông, có một bệnh nhân tử vong. Lưu ý là số người chích vaccine JJ đã hơn 7 triệu người và con số ca CVST có thể xảy ra ở 7 triệu bệnh nhân là 35 người.
– Điểm khó khăn của bệnh nhân CVST có cục máu đông sau khi chích vaccine JJ là tiểu cầu của họ cũng thấp, khiến cho cách trị liệu thông thường của bệnh máu đông là thuốc kháng máu đông không thể dùng do tăng rủi ro xuất huyết bên trong cơ thể.
– Đây có thể là lý do tại sao FDA ra khuyến cáo tạm dừng chích vaccine JJ do chưa có cách chữa trị hữu hiệu với bệnh CVST xảy ra sau khi chích vaccine.
Advertisement
# Bệnh nhân đã chích vaccine thì theo dõi triệu chứng gì?
– Bệnh nhân mắc bệnh máu đông thường có những triệu chứng nhức đầu (hay gặp nhất) đau bụng, đau nhức sưng chân, mệt mỏi và khó thở.
– Các triệu chứng này, nếu có, thường xuất hiện trong vòng 2 tuần sau vaccine. Quý vị nên gọi BS ngay nếu có những triệu chứng trên.
– Với những bệnh nhân đã chích vaccine JJ hơn 1 tháng thì nhiều khả năng họ sẽ không sao cả vì 2-3 tuần đầu là thời điểm cơ thể tạo ra các kháng thể đặc hiệu và phản ứng của hệ miễn dịch lên vaccine.
# Livestream chiều thứ Sáu Covid-19
– Tôi sẽ cập nhật những diễn biến mới nhất về vaccine JJ và covid-19 cuối tuần này, trong chương trình livestream Covid-19 lúc 5h30 chiều California.
BS Wynn Tran, Los Angeles, Hoa Kỳ
