[Cơ chế triệu chứng số 148] Rối loạn vận ngôn

MÔ TẢ

Rối loạn vận ngôn là một rối loạn về khả năng phát âm. Sự nhận thức và nội dung lời nói không bị ảnh hưởng. Có nhiều loại rối loạn vận ngôn khác nhau về tốc độ, âm lượng, nhịp điệu và âm thanh lời nói của bệnh nhân. (xem Bảng 5.9)

GIẢI PHẪU THẦN KINH LIÊN QUAN VÀ ĐỊNH KHU

• Tiểu não
• Nơ ron vận động trên
• Nơ ron vận động dưới

NGUYÊN NHÂN

Hay gặp

• Lạm dụng rượu
• Nhồi máu tiểu não
• Xuất huyết tiểu não
• Thuốc – benzodiazepine, lithium

Ít gặp

• Thoái hóa tiểu não di truyền (VD

thất điều Freidreich)

• Khối u vùng đầu cổ
• Thoái hóa tiểu não cận u

CƠ CHẾ

RL vận ngôn gây ra bởi các rối loạn:

1 tiểu não

2 khoang miệng và hầu họng

3 nơ ron vận động trung ương

4 nơ ron vận động ngoại vi

Các rối loạn của tiểu não

Rối loạn chức năng tiểu não phá vỡ sự phối hợp của các cơ phát âm, dẫn đến nói ngọng, nói bật hơi hoặc ngắt các âm tiết một cách đáng chú ý (nghĩa là nói ngắt âm hoặc nói dằn từng tiếng). Nguyên nhân thường gặp gồm làm dụng rượu, nhồi máu tiểu não, xuất huyết tiểu não, đa xơ cứng và thoái hóa tiểu não di truyền.

Các rối loạn khoang miệng và vùng hầu họng

Rối loạn tại chỗ của khoang miệng và hầu họng phá vỡ sự truyền âm thông qua khoang miệng, dẫn đến nói ngọng. Tốc độ và nhịp điệu không bị ảnh hưởng. Nguyên nhân thường gặp gồm chấn thương, u vùng cổ và các nguyên nhân do khám và điều trị (VD gây tê tại chỗ).

Các rối loạn của nơ ron vận động

Trên RL vận ngôn do bệnh của nơ ron thần kinh trên không hay gặp, nhưng có thể xuất hiện trong bệnh nơ ron thần kinh trung ương hai bên lan tỏa. Sự co cứng các cơ phát âm phá vỡ tính chất cơ học của các cấu trúc hầu họng trong khi nói. Các nguyên nhân bao gồm các bệnh lý thoái hóa vỏ não tiến triển (VD bệnh Alzheimer, sa sút trí tuệ mạch máu), bệnh lý chất trắng dưới vỏ lan tỏa (VD nhồi máu ổ khuyết), đa xơ cứng và bại não.

Các rối loạn của nơ ron vận động ngoại vi

Rối loạn chức năng nơ ron vận động ngoại vi dẫn tới giảm trương lực cơ và yếu các cơ phát âm. Hay gặp liệt thần kinh mặt.

GIÁ TRỊ

Rối loạn vận ngôn là một triệu chứng của rối loạn chức năng tiểu não, song cũng có thể gặp trong nhiều trường hợp khác. Trong số 444 bệnh nhân có tổn thương tiểu não một bên, rối loạn vận ngôn gặp trong khoảng 10-25% các trường hợp

Nguồn: Mechanisms of clinical signs. 1st Edition. Mark Dennis Wiliam Bowen Lucy Cho

Tham khảo bản dịch của nhóm “Chia sẻ ca lâm sàng”

Xem tất cả cơ chế triệu chứng tại: https://ykhoa.org/khoa-hoc/co-che-trieu-chung/