Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Hôm qua tới giờ mình thấy trên mạng rần rần cái vụ vaccine cho virus corona được tạo ra trong 3 giờ. Nhiều tờ báo ở Việt Nam còn giật tít đại loại như “Chỉ trong 3 giờ, Mỹ phát triển thành công vaccine phòng virus corona”… Vậy chúng ta nên hiểu vấn đề này như thế nào cho đúng?
Hiểu đúng vấn đề ở đây phải là “chưa có vaccine nào được chế tạo để phòng ngừa virus Covid-19 thành công cả”! Những gì mà họ nói trên chỉ là đưa ra các “ứng cử viên” cho vaccine trong tương lai, nói cách khác là chưa có gì chắc chắn để các ứng cử viên này có thể sẽ sử dụng được trên con người cả. Chữ “thành công” trong việc chế tạo vaccine cần được hiểu là nó phải chứng minh được tính “an toàn” và “hiệu quả” trên con người.
Vậy họ đã làm gì trong 3 giờ đó? Trong 3 giờ sau khi các nhà khoa học Trung Quốc công bố trình tự giải mã bộ gene của virus Covid-19 thì dựa trên đó các nhà khoa học có thể biết được virus này có những gene nào. Từ đó họ có thể suy ra những protein nào virus này có thể tạo ra được (các bạn nên xem video thứ 2 của mình từ phút 2:50 để biết mối quan hệ của các vật chất di truyền DNA-RNA-Protein như thế nào, https://www.youtube.com/watch?v=Bfn0FfJEbAE). Những hiểu biết cơ bản về bộ gene virus cũng như các protein mà virus tạo ra là tiền đề cơ bản để phát triển được vaccine phòng ngừa chúng. Và trong 3 giờ đó, dựa trên các thông tin trên họ đã “dự đoán” các thành phần “có thể” dùng để làm vaccine.
Các bạn nên nhớ, điểm cơ bản của vaccine đó là “làm sao dạy cho tế bào miễn dịch” của cơ thể con người biết được tác nhân xâm nhập có hình thù như thế nào để chuẩn bị chiến đấu mà không bỡ ngỡ (Các bạn nên xem video clip thứ 3 của mình từ phút (1:40) để hiểu về hệ miễn dịch cấu tạo, nhận dạng và tấn công virus như thế nào, https://www.youtube.com/watch?v=m6m8VzGYlfA). Do vậy, vaccine thường sẽ được tạo ra với thành phần chính là các bộ phận nhỏ của virus hoặc thậm chí cả con virus đã bị chết mà từ đó hệ miễn dịch có thể dựa vào đó học cách nhận ra được virus thật sự. Sự thành công của vaccine phụ thuộc vào việc “chọn lựa bộ phận nào của virus” và “cách dạy thế nào” để cho hệ miễn dịch hiểu và nhớ đối tượng nguy hiểm này. Ngoài ra, vaccine còn phải đảm bảo độ “an toàn” của nó cho người sử dụng, không gây các tác dụng phụ nguy hiểm đáng kể.
Lý thuyết là vậy, tuy nhiên phát triển vaccine lại là một công việc không đơn giản chút nào và đầy rủi ro thất bại vì hệ miễn dịch của chúng ta hoạt động rất phức tạp và virus trong tự nhiên thì cũng quá thông minh để biến đổi tránh né. Để dễ hình dung, mình lấy ví dụ vaccine được tạo ra để phòng ngừa bệnh flu gây ra bởi virus influenza phải chích ngừa lại mỗi năm vì virus liên tục biến đổi và hiệu quả bảo vệ sau khi chích ngừa cũng chỉ dao động dưới 50%! Một ví dụ khác gần đây nhất, trong hồi đầu tháng 2 các nhà khoa học phải thừa nhận sự thất bại của vaccine phòng ngừa HIV có tên là HVTN 702 đã thành công ở nhiều bước thử nghiệm trước đó nhưng khi đi đến thử nghiệm thực tế trên hàng trăm người ở Châu Phi thì thất bại hoàn toàn và phải dừng lại sớm dù rằng thử nghiệm này đã tiêu tốn 104 triệu đô… Nhìn lại virus corona, SARS là một virus trong cùng họ và rất gần với Covid-19 được phát hiện từ đại dịch viêm phổi năm 2003, cho đến nay cũng đã có rất nhiều nghiên cứu, phát triển và thử nghiệm vaccine nhưng chưa có cái nào đến được giai đoạn thương mại hóa…
Tóm lại, bài viết này mình không muốn làm thất vọng cho những bạn đang rất kỳ vọng vào những thông tin như trên nhưng chỉ muốn đưa các bạn về thực tế. Trong tình hình các thông tin về virus Covid-19 đang tràn ngập, việc hiểu đúng thông tin cũng quan trọng không kém. Ngoài ra, mục đích mình làm những đoạn video clip trên Youtube trong thời gian gần đây cũng là muốn trang bị cho các bạn các thông tin khoa học rất cơ bản và quan trọng như DNA, RNA, protein trong tế bào chúng ta như có mối quan hệ thế nào, tế miễn dịch đang bảo vệ chúng ta ra sao, v.v… được giải thích một cách bình dân để từ đó các bạn có thể hiểu dễ dàng hơn những vấn đề khoa học trong đời sống, để các bạn có thể đánh giá các thông tin mang tính chất “giật gân” như phía trên. Nếu có thời gian rảnh mình sẽ tiếp tục làm những video như vậy để tiếp tục trang bị cho các bạn những kiến thức cần thiết cho chính cuộc sống của các bạn.
Cho đến nay, tình hình dịch bệnh do virus Covid-19 vẫn chưa có chuyển biến tốt hơn nên việc nâng cao cảnh giác, phòng ngừa nhiễm bệnh và giữ cho hệ miễn dịch của mình khỏe mạnh là việc các bạn nên làm.
Bảo trọng nhe bà con,
Các bài viết liên quan trước đó:
Ngày 9 tháng 2 năm 2020 (Video clip – Hệ Miễn Dịch & Cuộc chiến với Virus Corona 2019-nCoV)
https://www.facebook.com/vu.nguyen.758/posts/3222592294421786
Ngày 8 tháng 2 năm 2020 (thời gian sống của Virus Corona ngoài môi trường và các dung dịch sát khuẩn)
https://www.facebook.com/vu.nguyen.758/posts/3219808308033518
Ngày 5 tháng 2 năm 2020 (Ca nhiễm virus 2019-nCoV nhỏ tuổi nhất)
https://www.facebook.com/vu.nguyen.758/posts/3213522581995424
Ngày 2 tháng 2 năm 2020 (Video clip – Phát hiện người nhiễm Virus corona 2019-nCoV)
https://www.facebook.com/vu.nguyen.758/posts/3206772559337093
Ngày 31 tháng 1 năm 2020 (Hãy mang khẩu trang để tự bảo vệ mình)
https://www.facebook.com/vu.nguyen.758/posts/3202343806446635
Ngày 30 tháng 1 năm 2020 (Video clip – Dịch VIRUS Corona 2019-nCoV và Những điều cần biết)
https://www.facebook.com/vu.nguyen.758/posts/3198344746846541
Ngày 26 tháng 1 năm 2020 (Các tin đồn liên quan đến 2019-nCoV)
https://www.facebook.com/vu.nguyen.758/posts/3191346670879682
Ngày 24 tháng 1 năm 2020 (Những điều cần biết về Corona Virus và ngăn dịch bệnh phát triển)
https://www.facebook.com/vu.nguyen.758/posts/3184877124859970
TS. Nguyễn Hồng Vũ,
Viện Nghiên cứu ung thư, City of Hope, California, USA
Cố vấn khoa học Ruy Băng Tím
Thông tin tham khảo:
Makoto Ujike, Fumihiro Taguchi, 2015. Incorporation of Spike and Membrane Glycoproteins into Coronavirus Virions. Viruses 7(4):1700-1725
https://baomoi.com/chi-trong-3-gio-my-phat-t…/c/33964315.epi
https://www.foxbusiness.com/…/california-lab-coronavirus-va…
https://www.sciencemag.org/…/another-hiv-vaccine-strategy-f…
