Xông hơi có thể giúp bệnh nhân Covid-19?

BS. HUYNH WYNN TRAN
==========
Hôm qua trong chương trình livestream có một quý vị hỏi “xông hơi có thể chữa trị bệnh nhân Covid-19” do nghe nói có người tự chữa bằng cách này. Tôi trả lời vắn tắt là xông hơi có thể tạm thời cải thiện hệ miễn dịch bẩm sinh (innate immunity) thông qua cơ thế tăng nhiệt độ làm kích thích tế bào. Tuy nhiên, quý vị không nên tự chữa Covid-19 bằng xông hơi (hay bất kỳ cách nào) mà phải tham khảo với BS cách chẩn đoán và chữa trị Covid-19.

Hôm nay tôi viết kỹ hơn phần miễn dịch bẩm sinh trong cuộc chiến Covid-19, và giải thích vì sao xông hơi có thể giúp chữa các bệnh cảm thường và có thể giúp bệnh nhân Covid-19 ở dạng bệnh nhẹ.

Các nghiên cứu cho thấy phần lớn (hơn 80%) bệnh nhân khi mắc Covid-19 là có triệu chứng nhẹ và đều có thể tự khỏi (1)(2). Số bệnh nhân còn lại (20%) khi mắc Covid-19 cần phải nhập viện chữa trị, với 15% chữa trị nội trú và 5 % trong số này cần chữa trị chăm sóc đặc biệt (ICU).

Một hệ miễn dịch tốt và chính xác là chìa khoá để tấn công virus và bảo vệ người bệnh trong đại dịch Covid-19. Vì lý do này, trẻ em và người trẻ tuổi có khả năng hồi phục tốt hơn và có tỉ lệ tử vong thấp hơn. Thống kê cho thấy 13.4% người trên 80 tuổi sẽ tử vong khi mắc Covid-19, so với 1.25% tử vong khi 50 tuổi, và 0.3% khi 40 tuổi (3).

Câu hỏi là làm sao cải thiện hệ miễn dịch và phần nào trong hệ miễn dịch chúng ta có thể cải thiện?

Hệ miễn dịch của cơ thể có hàng trăm loại tế bào với chức năng khác nhau, có khả năng tấn công khác nhau, như là một quân đội của một quốc gia với hải, lục, không quân, và các cơ quan tình báo theo dõi. Có thể chia các tế bào hệ miễn dịch ra thành 2 loại chính là miễn dịch bẩm sinh (innate immunity) gồm đại thực bào, bạch cầu trung tính, các tế bào nhiều nhánh và miễn dịch thu được (adaptive immunity) gồm tế bào lympho và các kháng thể antibodies. Miễn dịch bẩm sinh là các tế bào miễn dịch có sẵn, như lục quân, không quân, mỗi khi thấy quân thù xâm lăng thì sẽ có mặt tấn công phản vệ ngay. Miễn dịch thu được là loại tế bào sau khi virus hay vi khuẩn vào cơ thể rồi thì các tế bào này sẽ tìm hiểu, tiết ra các kháng thể đặc hiệu, dạng như tình báo quân đội. Hai loại tế bào miễn dịch này hoạt động chung với nhau để cùng nhau tấn công virus và vi khuẩn.

Một nghiên cứu từ Thái Lan cho thấy tầm quan trọng của hệ miễn dịch bẩm sinh trong chiến đấu với virus. Nghiên cứu này gợi ý virus Sars-Cov-2 ức chế hệ miễn dịch bẩm sinh trong những ngày đầu (4) và khiến bệnh nhân thường không có triệu chứng như sốt, cảm, hay đau nhức. Đây là những triệu chứng phản vệ của cơ thể khi có vật lạ xâm lăng. Điểm này cực kỳ quan trọng vì so với các với các loại virus khác (như cảm mùa hay cảm cúm) người bệnh thường có triệu chứng 1-2 ngày sau khi bị nhiễm. Trong lúc trông chờ vào hệ miễn dịch thu được tìm hiểu và học hỏi cách tấn công virus thì con virus Sars-Cov-2 đã âm thầm lặng lẽ nhân đôi và lan lỏi vào nhiều tế bào, dẫn đến phản ứng thái quá (cytokine storms) sau này nếu bệnh nhân mắc viêm phổi hay suy hô hấp cấp tính.

Một nghiên cứu khác đăng trên tạp chí Nature trên bệnh nhân Covid-19 có các triệu chứng nhẹ cho thấy các tế bào hệ miễn dịch bẩm sinh bị giảm trong lúc bị nhiễm (5) trong lúc các tế bào miễn dịch thu được (T cells) tăng, nhất là kể từ ngày thứ 7 trở đi khi bị nhiễm virus Sars-Cov-2).

Như vậy, có cách nào để tăng hệ miễn dịch bẩm sinh?

Từ lâu, sốt (hay làm tăng nhiệt độ cơ thể trong mức chịu đựng như xông hơi) là một cách tự nhiên để kích hoạt hệ miễn dịch (6)(7)(8)(9). Khi chúng ta sốt, cơ thể báo động, sản xuất ra nhiều tế bào miễn dịch bẩm sinh như thực bào (đại thực bào, bạch cầu trung tính, các tế bào nhiều nhánh). Các nghiên cứu chỉ ra khi tặng nhiệt độ cơ thể ở mức vừa phải, chúng ta có thể có hệ miễn dịch bẩm sinh tốt hơn.

Vì những lý do này, xông hơi (một cách tăng nhiệt độ cơ thể một cách nhân tạo) có thể là một cách tạm thời để tăng hệ miễn dịch bẩm sinh, và có thể giúp ích trong việc chữa trị Covid-19 có triệu chứng nhẹ. Xông hơi cũng là cách mà dân gian chữa trị cảm cúm hàng trăm năm nay.

Lưu ý là hiện nay chưa có cách chữa trị thực chứng hữu hiệu nào cho bệnh nhân Covid-19, kể cả xông hơi. Chẩn đoán Covid-19 phải do BS chẩn đoán. Quý vị không nên tự chẩn đoán Covid-19 và dùng các biện pháp chữa trị trên mạng nếu chưa tư vấn với BS. Bệnh nhân Covid-19 có triệu chứng nặng (20%) cần phải được theo dõi và chữa trị tại bệnh viện. Phần lớn bệnh nhân Covid-19 (80%) sẽ tự theo dõi và chữa trị ở nhà.

Advertisement

Tôi cũng khuyến cáo quý vị không nên vì một hoặc vài người tự chữa hết Covid-19 mà nghe theo lời họ cách tự chữa vì phần lớn bệnh nhân Covid-19 không làm gì cũng tự hết bệnh. Quý vị nên hỏi BS về cách chữa trị Covid-19 cho mình, kể cả xông hơi hay bất kỳ cách nào.

Tóm lại:
– Virus Sars-Cov-2 có thể ức chế hệ miễn dịch bẩm sinh trong thời gian đầu nhiễm virus, dẫn đến ít triệu chứng hoặc không triệu chứng
– Hệ miễn dịch bẩm sinh là hệ thống phản vệ đầu tiên khi cơ thể bị tấn công
– Sốt là cách cơ thể phản xạ để tăng hệ miễn dịch bẩm sinh
– Quý vị không nên tự ý xông hơi hay dùng bất kỳ thứ gì để chữa bệnh Covid-19. Quý vị cần hỏi ý kiến BS về cách chẩn đoán và chữa trị Covid-19.

Tham khảo:
1. https://www.cdc.gov/…/healthcare-facilit…/guidance-hcf.html…
2. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2762130
3. https://www.thelancet.com/…/PIIS1473-3099(20)30243…/fulltext
4. http://apjai-journal.org/wp-content/uploads/2020/03/1.pdf
5. https://www.nature.com/articles/s41591-020-0819-2
6. https://www.sciencedirect.com/…/arti…/pii/S0079612306620086…
7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12060966
8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1866550
9. https://oncotherm.com/…/Old_and_new_facts_about_hyperthermi…