Xem mạch

Khí của năm tạng, sáu phủ đều thông với huyết mạch. Huyết mạch chở khí huyết đi khắp người. Mỗi khi cơ thể bị bênh thì ảnh hưởng ngay đến sự vận hành của hí huyết và phản ánh ra ở mạch. Vì thế, xem sự thay đổi của mạch có thể đoán biết tình hình âm dương thịnh suy, tà chính mạnh yếu.

Bộ vị của mạch

Bộ vị mạch chủ yếu có 3 loại: Thượng, trung hạ, mỗi bộ có 3 hậu Thiên, Địa, Nhân nên được gọi là tam bộ cửu hậu.

Tam bộ của hậu ( ba bộ chín chỗ xem mạch)

Bộ Thượng

Hậu Thiên của bộ Thượng là chỗ động mạch ở hai bên trán ( huyệt Dồng tử liêu) để xem khí ở gõ đầu. Hâu Địa của bộ Thượng là chỗ động mạch ở hai bên cằm ( huyệt Đại nghinh) để xem khí ở miệng răng. Hậu Nhân của bộ Thượng là chỗ động mạch ở trước tai ( huyệt Hòa liêu) để xem khí ở tai, mắt. Ba hậu trên đây đều xem ở đầu mặt nên gọi chung là bộ thượng.

Bộ Trung

Hậu Thiên của bộ Trung là chủ khí của đường kinh chủ Thái âm Phế đi qua ( huyệt Kinh cự ) cho nên để xem Phế. Hậu Địa của bộ Trung là chủ kí của đường kinh Thủ dương minh Đại trường đi qua (huyệt Hợp cốc) cho nên để xem khí trong lồng ngực. Hậu nhân của bộ trung là ở chỗ khí của đường kinh Thủ thiếu âm Tâm đi qua ( huyệt Thần môn) cho nên để xem Tâm. Ba hậu tren đây đều xem ở tay nên gọi chung là bộ trung ( phần giữa).

Bộ Hạ

Hậu thiên của bộ hạ là chỗ khí đường kinh Túc quyết âm Can đi qua ( huyệt Ngũ lý, ở phụ nữ thì kaays huyệt Thái xung ) cho nên để xem can. Hậu địa của bộ hạ là ở chỗ khí của đường kinh Túc thiếu âm Thận đi qua ( huyệt Thái khê) cho nên để xem thận. Hậu nhân của bộ hạ là chỗ khí của đường kinh Túc thái âm Tỳ đi qua ( huyệt Cơ môn, cũng có thể đổi lấy huyệt Xung dương ) cho nên để xem khí của Tỳ vị. Ba hậu trên đây đều xem ở dưới chân nên gọi chung là bộ hạ (phần dưới).