[Dự phòng] Chích ngừa viêm phổi vaccine nào? (Prevnar13 hay Pneumovax 23).

# Vaccine Prevnar13 và Pneumovax23 la gì?

– là những loại vaccine dùng một phần của vỏ bọc bên ngoài (polysaccharide) của vi khuẩn phế cầu (Pneumococcus) đưa vào cơ thể chúng ta, tập cho hệ miễn dịch nhận ra và tạo ra các kháng thể để đeo bám và trung hoà vi khuẩn phế cầu này nếu chúng vào được cơ thể chúng ta sau này. Đây không phải là live-vaccine nên không có rủi ro gây bệnh viêm phổi hay nhiễm trùng.

– Các vaccine này giúp ngăn ngừa các bệnh viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng tai, và các nhiễm trùng nguy hiểm khác do vi khuẩn phế cầu gây ra.

# Chích ngừa PCV13 và PPSV23 ngăn ngừa viêm phổi và các bệnh nhiễm trùng khác, và cứu mạng hàng trăm ngàn người

– Các thống kê cho thấy chích ngừa các vaccine này giúp ngăn ngừa nhiễm trùng và tử vong hàng trăm ngàn người do vi khuẩn phế cầu (pneumococcus) gây ra. Tổ chức Gavi ước tính đã có khoảng 500,000 trẻ em toàn cầu được cứu nhờ chích vaccine (1). Thống kê khác từ Hiệp Hội Phổi Hoa Kỳ và CDC cho thấy vaccine viêm phổi có thể ngăn ngừa bệnh viêm phổi, có thể cứu chục ngàn người Mỹ mỗi năm (2)(3).

– Cả 2 loại vacxin này (PCV13/PSSV23) đều có thể giảm rủi ro viêm phổi. Điểm khác biệt là chúng nhắm vào các chủng vi khuẩn khác nhau của họ vi khuẩn phế cầu.

– Pneumovax 23 bảo vệ khỏi 23 chủng vi khuẩn phế cầu ( chủng 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19F, 19A, 20, 22F, 23F, and 33F) trong khi Prevnar 13 chỉ bảo vệ khoảng 13 chủng loại vi khuẩn phế cầu ( chủng 1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F and 23F). Loại PVC 13 chủ yếu dành cho trẻ em trong khi loại PSSV23 chủ yếu dành cho người lớn tuổi.

– Trong nhiều trường hợp, bệnh nhân lớn tuổi và có nhiều rủi ro cao cần phải chích cả 2 loại vaccine để tăng hiệu quả bảo vệ. Việc chọn lựa chích ngừa vaccine loại nào cho quý vị bắt đầu từ tuổi và nhóm bệnh nhân nào

# Với người trên 65 tuổi:

– Chưa bao giờ chích ngừa viêm phổi thì chích PCV13 trước, sau đó một năm sau chích PPSV23

– Với người chưa bao giờ chích viêm phổi nhưng có các bệnh suy giảm hệ miễn dịch (HIV, chạy thận nhân tạo) thì chích PCV13 trước, sau đó chích PPSV23 8 tuần sau đó, và sau đó 5 năm (sau lần chích PPSV23) thì chích thêm 1 lần PPSV23 nữa

– Đã có chích PPSV23 trước năm 65 tuổi thì chích lại bằng PCV13, sau đó 1 năm sau chích PPSV23 lần nữa

– Đã có chích PPSV23 trước năm 65 tuổi thì chích lại bằng PCV13, sau đó 8 tuần sau chích PPSV23 lần nữa cho các bệnh nhân suy giảm hệ miễn dịch (HIV, chạy thận nhân tạo, và sau đó 5 năm (sau lần chích PPSV23) thì chích thêm 1 lần PPSV23 nữa

– Đã chích PPSV23 lúc 65 tuổi hoặc trễ hơn thì chích thêm PCV13 1 năm sau

# Với người 19-64 tuổi

– Chích PPSV 23 với bệnh nhân có rủi ro cao với các bệnh mãn tính (nhóm A) như hút thuốc, bệnh tim mạch, bệnh suyễn, tiểu đường, bệnh gan, và bệnh nghiện rượu

– Chích PCV13 với cho các bệnh nhân suy giảm hệ miễn dịch nhóm B (HIV, chạy thận nhân tạo), sau đó 8 tuần chích PPSV23 và sau đó 5 năm (sau lần chích PPSV23) thì chích thêm 1 lần PPSV23 nữa

– Chích PCV13 cho các bệnh nhân có bệnh về dịch não tuỷ (CSF) hay cấy tai trong (cochlear implant)

– Bệnh nhân 19-64 tuổi không thuộc 3 nhóm bệnh trên thì không chích

# Với trẻ em 2-18 tuổi

– Chích vaccine PCV13 từ 1 đến 3 liều tuỳ theo thể trạng, tình trạng sức khoẻ và hệ miễn dịch. Quý vị nhớ kiểm tra với BS nhi khoa để có biết thích xác lịch chích ngừa

# Với em bé dưới 2 tuổi

– Chích 4 mũi vaccine PCV13 ( lúc 2 tháng, 4 tháng, 6 tháng, và mũi tăng cường giữa tháng 12 và 15)

# Tác dụng phụ của vaccine viêm phổi

– Đa số quý vị khi chích vaccine đều không sao cả. Một số ít có thể có những triệu chứng sau khi chích

+ sốt nhẹ (từ 98.6 đến 100.4 độ F, 37 đến 38 độ C)

+ ngứa, nổi mẩn, sưng, hay đau nhẹ.

+ Khó ngủ hay chóng mặt

+ khó chịu và nóng nảy trong người

– Đôi khi, một số rất rất ít quý vị có thêm các phản ứng mạnh hơn như

+ Sốt cao 101 F (38.3 độ C)

+ So giật hay động kinh với sốt cao (trẻ em)

+ Ngứa và nổi mẩn toàn thân (trẻ em)

+ Đau nhức khắp người

– Với vài trường hợp rất hiểm, một số quý vị có thể gặp phản ứng mạnh hơn khi chích vaccine gọi là sốc phản vệ. Trong trường hợp này, cổ họng và môi sưng lên, ảnh hưởng lên đường thở và làm khó thở. Chữa trị bằng chích Epi-Pen vào vai hay đùi, bảo vệ đường thở, gọi 911 hay BS ngay lập tức.

– Sốc phản vệ, mặc dù rất hiếm khi xảy ra, là tình trạng gặp ngay sau bệnh nhân chích vaccine vài phút. Đây là lý do vì sau bệnh nhân chích ngừa vaccine nên được theo dõi một chút trước khi cho về nhà.

# Ai không nên chích vaccine PCV13 hay PPSV23

– Nếu quý vị hay con em quý vị có phản ứng với vaccine DTap (ho gà, uốn ván, và bạch hầu) hay có phản ứng với vaccine loại cũ PCV7 Prevnar (chống lại 7 chủng vi khuẩn phế cầu)

– Bất kỳ phản ứng nào khi chích vaccine viêm phổi trước kia

– Bị dị ứng với các thành phần trong vaccine

– Bệnh rất nặng

# Hiệu quả của vaccine viem phổi?

– Các nghiên cứu cho thấy hiệu quả của hai vaccine ở mức khoảng 60-70% (4). Với các quý vị lớn tuổi và có nhiều bệnh mãn tính thì tỉ lệ có thể thấp hơn.

# Quý vị chích ngừa vaccine viem phổi ở đâu?

– Tại Hoa Kỳ, quý vị có thể chích ngừa viem phổi tại phòng khám BS gia đình hay các tiệm thuốc CVS/Walmart. Đa số các hãng bảo hiểm đều trả tiền chích ngừa vaccine. Quý vị nhớ đi chích ngừa nhé.

Nguồn hình CXR BS Mikael Haggstrom

BS Wynn Tran, Los Angeles, Hoa Kỳ

Tham khảo:

1. https://borgenproject.org/pneumonia-vaccine-saving-half…/

2. https://www.lung.org/…/pneumonia/preventing-pneumonia

3. https://www.cdc.gov/dotw/pneumonia/index.html

4. https://www.cdc.gov/vac…/vpd/pneumo/hcp/about-vaccine.html

Nguồn: BS Wynn Tran.