[Mayoclinic] Xơ gan: triệu chứng và nguyên nhân

Tổng quan:

Xơ gan là gì? Những chuyên gia của Mayo Clinic giải thích:

Tìm hiểu thêm về xơ gan từ chuyên gia cấy ghép gan Sumera llyas, M.B.B.S.

Xơ gan là giai đoạn cuối cùng của xơ hóa gan gây ra bởi nhiều bệnh lý và tình trạng của gan, như là viêm gan và nghiện rượu mạn tính.

Mỗi lần gan của bạn bị tổn thương – như bệnh, tiêu thụ lượng lớn rượu hoặc những nguyên nhân khác –  gan cố gắng để tự hồi phục. Trong quá trình đó, các mô xơ  hình thành. Như trong quá trình xơ gan, ngày càng có nhiều mô xơ tạo thành, làm cản trở chức năng gan (Xơ gan mất bù). Xơ gan tiến triển làm đe dọa sự sống.

Sự phá hủy gan do xơ gan nói chung  không là làm gan không thể trở lại như trước. Nhưng nếu xơ gan được chẩn đoán sớm và điều trị được nguyên nhân thì các tổn thương có thể giảm bớt và thậm chí là hồi phục.

Triệu chứng

Xơ gan đôi lúc không có biểu hiện và triệu chứng cho đến khi tổn thương gan lan rộng. Khi những dấu hiệu và triệu chứng xuất hiện, chúng bao gồm:

• Mệt mỏi
• Dễ bị xuất huyết và bầm tím 
• Chán ăn
• Buồn nôn
• Phù nề ở 2 chi dưới, bàn chân hoặc cổ chân
• Sụt cân
• Ngứa da
• Vàng da và vàng mắt (bệnh vàng da)
• Tụ dịch trong ổ bụng (cổ trướng)
• Dấu sao mạch
• Bàn tay son
• Ở phụ nữ, không có hoặc mất kinh nguyệt không liên quan đến mãn kinh
• Ở nam giới, mất ham muốn tình dục, tuyến vú lớn (nữ hóa tuyến vú) hoặc teo tinh hoàn
• Lú lẫn, buồn ngủ và nói lắp (bệnh não gan)

Khi nào nên đến bác sĩ thăm khám

Đến khám nếu bạn có bất kể các dấu hiệu đã được liệt kê ra ở trên

Nguyên nhân

Có rất nhiều bệnh lý và tình trạng có thể phá hủy gan và dẫn tới xơ gan

Một vài nguyên nhân bao gồm:

• Nghiện rượu mạn tính
• Viêm gan virus mãn tính (viêm gan B,C và D)
• Tích lũy mỡ trong gan ( bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu)
• Tích tụ sắt trong cơ thể
• Xơ nang
• Tích lũy nhiều đồng trong cơ thể (bệnh Wilson’s)
• Teo đường mật
• Thiếu hụt Alpha-1 antitrypsin
• Rối loạn chuyển hóa đường di truyền (bệnh galactosemia hoặc bệnh rối loạn dự trữ glycogen)
• Rối loạn tiêu hóa di truyền (hội chứng Alagille)
• Bệnh gan do nguyên nhân tự miễn (viêm gan tự miễn)
•  Phá hủy ống mật ( xơ gan mật nguyên phát)
• Xơ cứng và sẹo ống mật ( viêm túi mật xơ cứng nguyên phát)
• Nhiễm trùng như giang mai hoặc bệnh brucella
• Do thuốc gồm methotrexate hoặc isoniazid

Yếu tố nguy cơ:

• Uống quá nhiều rượu: Tiêu thụ lượng lớn rượu là một yếu tố nguy cơ của xơ gan.
• Thừa cân: Béo phì tăng nguy cơ của các tình trạng có lẽ dẫn tới xơ gan như là gan nhiễm mỡ không do rượu và viêm gan nhiễm mỡ không do rượu

• Nhiễm virus gây viêm gan: không phải tất cả mọi người nhiễm virus viêm gan mãn sẽ tiến triển thành xơ gan, nhưng nó là một trong những nguyên nhân gây bệnh gan hàng đầu trên thế giới

Biến chứng

Biến chứng của xơ gan có thể bao gồm:

• Tăng áp lực tĩnh mạch cửa ở gan: Xơ gan làm cản trở dòng máu bình thường đi quan gan, do đó tăng áp lực trong tĩnh mạch mang máu đến gan từ ruột và lách.
• Phù ở chân và bụng: việc tăng áp lực tại tĩnh mạch cửa có thể gây tích tụ dịch ở chân (phù) và ở bụng( cổ trướng).
•  Phù và cổ trướng cũng có thể do mất chức năng gan  trong việc tạo ra đủ protein trong máu , như là albumin.
• Lách to: tăng áp lực tĩnh mạch cửa cũng có thể làm thay đổi và làm lách to ra, và bắt giữ nhiều bạch cầu và tiểu cầu. Giảm bạch cầu và tiểu cầu trong máu có thể là dấu hiệu đầu tiên của xơ gan
• Xuất huyết : tăng áp lực tĩnh mạch cửa có thể làm máu bị chuyển hướng đến các tĩnh mạch nhỏ. Dưới tác động của áp lực bên ngoài ,các tĩnh mạch nhỏ này có thể vỡ, gây chảy máu nghiêm trọng. Tăng áp lực tĩnh mạch cửa cũng có thể còn gây giãn tĩnh mạch thực quản hoặc giãn tĩnh mạch dạ dày và dẫn tới tình trạng xuất huyết đe dọa tính mạng. Nếu gan không thể sản xuất đủ yếu tố đông máu, điều đó cũng góp phần vào xuất huyết liên tục.
• Nhiễm trùng: nếu bạn mắc xơ gan, cơ thể của bạn chống lại nhiễm trùng khó khăn. Cổ trướng có thể dẫn tới viêm phúc mạc do vi khuẩn, một nhiễm trùng nghiêm trọng.
• Suy dinh dưỡng: xơ gan có thể làm cho cơ thể gặp khó khăn khi trao đổi dinh dưỡng, dẫn tới suy nhược và sụt cân.
• Tích tụ chất độc trong não bộ ( bệnh não gan) : Gan bị tổn thương do xơ gan không thể thải được độc tố trong máu như gan khỏe mạnh. Các chất độc này tích lũy  trong não và gây lú lẫn và khó tập trung. Theo thời gian, bệnh não gan có thể tiến triển tới hôn mê.
• Vàng da: vàng da xảy ra khi gan bị bệnh không thải đủ bilirubin , một sản phẩm thải của máu. Tình trạng này gây ra vàng da và trắng ở mắt và làm nước tiểu sậm màu.
• Bệnh ở xương: một vài bệnh nhân xơ gan làm xương yếu đi và có nguy cơ bị gãy xương.
• Tăng nguy cơ ung thư gan: một phần trăm lớn bệnh nhân tiến triển ung thư gan có tiền căng xơ gan.
• Xơ gan cấp trên nền mạn: một vài người đến cuối cùng bị suy đa cơ quan. Các nhà nghiên cứu tin rằng đó là biến chứng ở một vài người mắc xơ gan, nhưng họ chưa hiểu hết về nguyên nhân của nó.
  Advertisement

  

Dự phòng

Giảm nguy cơ xơ gan bằng các bước chăm sóc gan của bạn:

• Không uống rượu nếu bạn mắc xơ gan: nếu bạn có bệnh gan thì nên tránh uống rượu.
• Có chế độ ăn tốt cho sức khỏe: lựa chọn chế độ ăn có nền tảng thực vật với đầy đủ các loại trái cây và rau xanh. Lựa chọn các loại hạt tốt cho sức khỏe và tìm hiểu về các nguồn protein. Hạn chế ăn các loại thực phẩm chiên xào và dầu mỡ.
• Duy trì cân nặng hợp lý: một lượng lớn mỡ trong cơ thể có thể phá hủy gan của bạn, hỏi bác sĩ về kế hoạch giảm cân nếu bạn béo phì hay thừa cân.
• Giảm nguy cơ mắc viêm gan: dùng chung kim tiêm và quan hệ tình dục không an toàn có thể dẫn tới nguyên có nhiễm viêm gan B và C. Nhận tư vấn của bác sĩ về những loại vaccine chủng ngừa viêm gan.
• Nếu bạn lo lắng về nguy cơ xơ gan của bản thân, hãy đến gặp bác sĩ để được hướng dẫn thêm.

NGUỒN:

Người dịch : Vạn Việt Trường – Trần Gia Tân

Người hiệu đính: BS Huỳnh Lê Thái Bão

Bài viết được dịch thuật và biên tập bởi ykhoa.org – vui lòng không reup khi chưa được sự cho phép!