[Medscape] 7 vết cắn côn trùng mà bạn cần biết

Những loài bọ xít hút máu Triatoma protracta, T. gerstaeckeri và T. sanguisuga, tất cả đều được tìm thấy ở Hoa Kỳ, được thể hiện ở hình trên.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), nhiễm trùng do muỗi, ve và bọ chét gây ra đã tăng 300% từ năm 2004 đến năm 2016. Tuy nhiên, một số loài côn trùng có tiếng xấu không đáng có, bao gồm cả bọ xít hút máu. Một số thành viên nhất định của Triatominae, phân họ bọ xít hút máu, ăn các mô giàu máu xung quanh miệng hoặc mắt của người đang ngủ và có thể lây nhiễm Trypanosoma cruzi cho vật chủ, một loại ký sinh trùng gây ra bệnh Chagas, một tình trạng có thể đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, tỷ lệ bị những vết cắn từ những loài côn trùng này chỉ giới hạn trong một vài ca đã biết, như ở Bắc Mỹ.

Con chấy

Hình ảnh trên cho thấy cơ thể một con rận cái (Pediculus humanus corporis). Chấy là côn trùng ký sinh từ phân bộ Phthiraptera; trứng của chúng được gọi là trứng chấy. Ba loại rận ăn thịt người là Pediculus humanus capitis (rận đầu), P humanus corporis, và Phthirus pubis (rận mu; rận mu còn được gọi là “cua”). Chỉ có chấy trên cơ thể được biết là có khả năng lây lan bệnh tật, là vật trung gian cho ba bệnh rối loạn vi khuẩn chính: sốt phát ban, sốt chiến hào và sốt tái phát.

Những người vô gia cư hoặc những người không được tiếp cận với các cơ sở vệ sinh thích hợp có nguy cơ cao bị nhiễm chấy rận và nhiễm các bệnh do rận.

Kiến lửa

Các mụn mủ và mụn nước trong hình ảnh trên phát triển sau khi kiến lửa nhập khẩu màu đỏ (Solenopsis invicta) trú ngụ ở chân. Nọc độc của S invicta bao gồm ancaloit, protein và enzym; các thành phần protein có thể là nguyên nhân cho phản ứng phản vệ có thể xảy ra.

Nhiều bệnh nhân có phản ứng sưng tấy (wheal-and-flare reaction) qua trung gian globulin E miễn dịch đặc hiệu với nọc độc, phát triển trong nhiều giờ thành các tổn thương ban đỏ ngứa, phù nề, chai sần, tồn tại đến 72 giờ. Khi phản ứng phản vệ phát sinh, nên tiêm epinephrine dưới da và lặp lại sau mỗi 10-15 phút nếu cần để đảo ngược các triệu chứng. Các phản ứng tại chỗ có thể được điều trị bằng thuốc kháng histamine và chườm mát. Steroid tại chỗ có thể hữu ích, và trong những trường hợp nghiêm trọng, có thể sử dụng prednisone đường uống.

Họ Mò

Bệnh sốt mò (Trombiculosis) là bệnh phát ban do ấu trùng của ve mò (Chigger) gây ra khi chúng ăn các tế bào da. (Hình ảnh trên cho thấy vết phát ban của bọ chét 36 giờ sau khi tiếp xúc.) Nước bọt của ve mò gây kích ứng dữ dội, gây ngứa và viêm da nghiêm trọng, đồng thời thường tạo ra các nốt sần, cứng. Có nguy cơ bị nhiễm trùng thứ phát nếu vết cắn bị trầy xước.

Ve mò chưa được chứng minh là mang bệnh ở Hoa Kỳ, nhưng ở Đông Á và Austronesia, chúng có thể truyền vi khuẩn Orientia tsutsugamushi, một mầm bệnh nội bào bắt buộc gây ra bệnh sốt phát ban (bệnh sông Nhật Bản).

Bọ ve

    Sốt phát ban Rocky Mountain

Sốt phát ban Rocky Mountain (RMSF) do vi khuẩn Rickettsia rickettsii gây ra, lây truyền sang người do vết cắn của bọ ve bị nhiễm bệnh. Sự phát ban (ảnh) trong bối cảnh hoạt động ngoài trời gần đây, thường là vào ngày thứ 6, là một dấu hiệu chẩn đoán chính của RMSF. Tuy nhiên, khoảng 10-15% bệnh nhân RMSF không bao giờ phát ban.

Doxycycline là thuốc điều trị đầu tay cho RMSF ở người lớn và trẻ em. Tetracycline cũng có thể có hiệu quả nhưng có thể gây xỉn màu men răng khi sử dụng cho trẻ em dưới 8 tuổi.

Ve chó Mỹ (Dermacentor variabilis), được tìm thấy chủ yếu ở phía đông của dãy núi Rocky, là nguồn lây truyền RMSF được xác định phổ biến nhất.

    Bệnh lyme

Ixodes scapularis (thường được gọi là ve hươu hoặc ve chân đen) có thể truyền xoắn khuẩn Borrelia burgdorferi, vi khuẩn gây bệnh Lyme.

Bệnh nhân mắc bệnh Lyme thường có biểu hiện đặc trưng là phát ban đỏ, mở rộng (hồng ban di cư), điển hình là trên thân hình. Nhiều tổn thương dạng hồng ban di cư (hiển thị) xảy ra ở khoảng 20% bệnh nhân; các triệu chứng điển hình khác bao gồm sốt, nhức đầu và mệt mỏi. Một số loại thuốc kháng sinh có thể được sử dụng để điều trị bệnh Lyme giai đoạn đầu. Nếu bệnh không được điều trị, nhiễm trùng có thể lan đến khớp, tim và hệ thần kinh. Một số bệnh nhân sau Lyme cũng có biểu hiện suy giảm nhận thức.

Bọ ve bám vào vật chủ bằng chất kết dính tiết ra từ tuyến nước bọt của chúng. Bọ ve cái là động vật cung cấp máu chính, nhưng ve đực thường có thể được tìm thấy ở gần những con cái kèm theo. Trong hầu hết các trường hợp, I scapularis được gắn vi khuẩn vảy cá (được hiển thị) trong ít nhất 36-48 giờ trước khi có thể truyền B burgdorferi. Vào tháng 5 năm 2016, các nhà nghiên cứu đã báo cáo việc phát hiện ra một mầm bệnh vi khuẩn mới ở phía bắc Trung Tây cũng có thể gây ra bệnh Lyme, là Borrelia mayonii.

    Bệnh Ehrlichiosis đơn nhân

Phần miệng của bọ “ngôi sao cô đơn” (Amblyomma americanum, hình trên) bao gồm một cặp móc có phần phụ (pedipalps) sắp xếp da của vật chủ thành một gò có thể thủng, cùng với một ống dẫn máu, một ống hấp thụ máu được bao phủ bởi những vảy màu xanh lam chồng lên nhau.

Bọ “ngôi sao cô đơn” là vector chính của bệnh ehrlichiosis đơn bào, xuất hiện ở miền trung nam và đông nam Hoa Kỳ. Mặc dù vi khuẩn Ehrlichia chaffeensis và E ewingii đều gây bệnh cho người, hầu hết các trường hợp mắc bệnh Ehrlichiosis được ghi nhận là do E chaffeensis. Doxycycline là thuốc được lựa chọn cho tất cả các nhóm tuổi và nên bắt đầu dùng thuốc ngay lập tức bất cứ khi nào nghi ngờ nhiễm Ehrlichiosis.

Muỗi

    Bệnh sốt xuất huyết

Bệnh sốt xuất huyết do muỗi thuộc giống Aedes (trên) truyền, phân bố rộng rãi ở các khu vực cận nhiệt đới và nhiệt đới trên thế giới. Sốt xuất huyết (còn gọi là sốt dập xương, vì đau cơ và khớp kèm theo) thường biểu hiện không đặc hiệu, mặc dù nhiều người phát ban đặc trưng. Các triệu chứng khác có thể bao gồm nhức đầu dữ dội, đau mắt, chảy máu nhẹ và giảm bạch cầu. Nhiều bệnh nhân cảm thấy ớn lạnh, ban đỏ lốm đốm trên da và đỏ bừng mặt.

Bệnh nhân có tiền sử nhiễm virus Zika có nguy cơ cao mắc các triệu chứng nghiêm trọng do nhiễm bệnh sốt xuất huyết mới.

    Zika

Dữ liệu tạm thời trong bản đồ trên phản ánh các trường hợp nhiễm virus Zika đã được xác nhận và có khả năng xảy ra tại Hoa Kỳ được báo cáo cho ArboNET (một hệ thống giám sát virus quốc gia) cho năm 2020 (đại diện cho dữ liệu năm 2020 được thu thập vào ngày 25 tháng 5 năm 2021).

Giống như bệnh sốt xuất huyết, Zika được truyền qua muỗi thuộc giống Aedes. Nó cũng có thể được lây qua đường tình dục.

Các dấu hiệu ban đầu của nhiễm Zika bao gồm viêm kết mạc, cũng như sốt, phát ban dát sần và đau khớp. Zika có liên quan đến hội chứng Guillain-Barré, một chứng rối loạn tự miễn dịch và nhiễm Zika trước khi sinh được biết là có khả năng gây ra các dị tật bẩm sinh nghiêm trọng (ví dụ như tật đầu nhỏ). Tính đến giữa năm 2021, không có phương pháp điều trị đặc hiệu nào đối với vi rút Zika.

Bọ chét đào hang

Ảnh hiển vi điện tử quét ở trên cho thấy các đoạn bụng cuối cùng của bọ chét cái (Tunga penetrans) nhô ra khỏi da của vật chủ.

Tungiasis là một bệnh nhiễm trùng do bọ chét đào hang T penetrans và T trimamillata gây ra. Con cái trưởng thành tự thâm nhập vào da của vật chủ và gây ngứa hoặc kích ứng khi chúng tích tụ máu của vật chủ. Những côn trùng này cũng có thể lây nhiễm cho vật nuôi và các vật nuôi khác.

Điều trị bệnh Tungiasis thường rất thành công nếu tuân thủ các phương pháp vô trùng thích hợp để loại bỏ bọ chét.

Rệp

Rệp giường (Cimex lectularius; ảnh) tự che giấu mình trong các vết nứt, rìa giường và nếp chăn đệm xung quanh các khu vực được con người sử dụng để ngủ. Chúng bị thu hút bởi mùi nước tiểu của chính loài mình và do đó có xu hướng tập trung lại ở những nơi kiếm ăn thuận lợi. Sử dụng ống ăn, chúng tiêm vào vật chủ một loại nước bọt tự phân tán để tiêu hóa tế bào; C lectularius sau đó hút chất đã hóa lỏng ấy.

Mặc dù một số người không có phản ứng với vết cắn, nhưng phản ứng thường được báo cáo nhất là sự phát triển của các tổn thương ban đỏ, dát sẩn, ban đỏ từ 2 đến 5 mm tại các vị trí bọ ăn.

Mặc dù những vết cắn của rệp gây phiền toái, nhưng những loài côn trùng này vẫn chưa được chứng minh là có thể truyền bệnh cho người.

Tài liệu tham khảo:

1. Centers for Disease Control and Prevention. Illnesses on the rise: from mosquito, tick, and flea bites. Reviewed May 1, 2018. Available at: https://www.cdc.gov/vitalsigns/vector-borne/index.html
   Advertisement

   
   . Accessed June 15, 2021.
2. Centers for Disease Control and Prevention. Parasites – American trypanosomiasis (also known as Chagas Disease): epidemiology & risk factors. April 8, 2019. Available at: https://www.cdc.gov/parasites/chagas/epi.html. Accessed June 15, 2021.
3. Centers for Disease Control and Prevention. Parasites – lice. Available at: https://www.cdc.gov/parasites/lice/. September 11, 2019. Accessed June 15, 2021.
4. Boodman C, Wuerz T, Lagace-Wiens P. Endocarditis due to Bartonella quintana, the etiological agent of trench fever. CMAJ. 2020 Dec 7; 192 (49):E1723-6. PMID: 33288506 [Full text].
5. Baer H, Liu TY, Anderson MC, Blum M, Schmid WH, James FJ. Protein components of fire ant venom (Solenopsis invicta.) Toxicon. 1979;17(4):397-405. PMID: 494321.
6. Ralston JP, Rapini RP. Fire Ant Bites. Medscape Drugs & Diseases from WebMD. December 27, 2019. Available at: https://emedicine.medscape.com/article/1089027-overview. Accessed June 15, 2021.
7. Centers for Disease Control and Prevention. Lyme disease: transmission. January 29, 2020. Available at: https://www.cdc.gov/lyme/transmission/index.html. Accessed June 15, 2021.
8. Meyerhoff JO, Steele RW, Zaidman GW. Lyme Disease. Medscape Drugs & Diseases from WebMD. Updated April 5, 2021. Available at: https://emedicine.medscape.com/article/330178-overview. Accessed June 15, 2021.
9. Wormser GP, Dattwyler RJ, Shapiro ED, et al. The clinical assessment, treatment, and prevention of Lyme disease, human granulocytic anaplasmosis, and babesiosis: clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis. 2006 Nov 1;43(9):1089-134. PMID: 17029130.
10. Touradji P, Aucott J, Yang T, Rebman AW, Bechtold KT. Cognitive Decline in Post-treatment Lyme Disease Syndrome. Arch Clin Neuropsychol. 2019 Jun 1;34(4):455-65. PMID: 29945190.
11. Pritt BS, Mead PS, Johnson DK, et al. Identification of a novel pathogenic Borrelia species causing Lyme borreliosis with unusually high spirochaetaemia: a descriptive study. Lancet Infect Dis. 2016 May;16(5):556-64. PMID: 26856777.
12. Centers for Disease Control and Prevention. Ehrlichiosis: epidemiology and statistics. March 26, 2020. Available at: https://www.cdc.gov/ehrlichiosis/stats/index.html. Accessed June 15, 2021.
13. Centers for Disease Control and Prevention. Ehrlichiosis: signs and symptoms. January 17, 2019. Available at: https://www.cdc.gov/ehrlichiosis/symptoms/index.html. Accessed June 15, 2021.
14. Smith DS, Mariano DJ, Trautwein ML. Dengue. Medscape Drugs & Diseases from WebMD. May 3, 2019. Available at: https://emedicine.medscape.com/article/215840-overview. Accessed June 15, 2021.
15. Centers for Disease Control and Prevention. Dengue: symptoms and treatment. Reviewed November 23, 2020. Available at: https://www.cdc.gov/dengue/Symptoms/index.html. Accessed June 15, 2021.
16. Katzelnick LC, Narvaez C, Arguello S, et al. Zika virus infection enhances future risk of severe dengue disease. Science. 2020 Aug 28;369(6507):1123-8. PMID: 32855339 [Full text].
17. Kelland K. Zika linked to Guillain-Barré syndrome, study finds. Scientific American. February 29, 2016. Available at: https://www.scientificamerican.com/article/zika-linked-to-guillain-barre-syndrome-study-finds/. Accessed June 15, 2021.
18. Centers for Disease Control and Prevention. Zika virus: microcephaly & other birth defects. May 14, 2019. Available at: https://www.cdc.gov/zika/healtheffects/birth_defects.html. Accessed June 15, 2021.
19. Kumar S., Nyodu R, Maurya VK, Saxena SK. Zika virus disease: progress and prospects. In: Ahmad SI, ed. Human Viruses: Diseases, Treatments and Vaccines: The New Insights. 2021; New York: Springer, Cham: 2021.
20. Smith DS, Manzanete L. Tungiasis. Medscape Drugs & Diseases from WebMD. Updated May 1, 2018. Available at: https://emedicine.medscape.com/article/231037-overview. Accessed June 15, 2021.
21. Feldmeier H, Heukelbach J, Ugbomoika US, et al. Tungiasis–a neglected disease with many challenges for global public health. PLoS Negl Trop Dis. 2014 Oct 30;8(10):e3133. PMID: 25356978 [Full text].
22. Mutebi F, Krucken J, Feldmeier H, von Samsom-Himmelstjerna G. Clinical implications and treatment options of tungiasis in domestic animals. Parasitol Res. 2021 Apr 5. PMID: 33818640
23. Olson JF, Moon RD, Kells SA. Off-host aggregation behavior and sensory basis of arrestment by Cimex lectularius (Heteroptera: Cimicidae). J Insect Physiol. 2009 Jun;55(6):580-7. PMID: 19418598.
24. Goddard J, deShazo R. Bed bugs (Cimex lectularius) and clinical consequences of their bites. JAMA.2009 Apr 1;301(13):1358-66. PMID: 19336711.
25. Delaunay P, Blanc V, Del Guidice P, et al. Bedbugs and infectious diseases. Clin Infect Dis. 2011 Jan 15;52(2):200-10. PMID: 21288844 [Full text].

Image Sources

1. Slide 1: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Three_species_of_kissing_bugs.PNG. Accessed June 15, 2021. Creative Commons Attribution 4.0 International License.
2. Slide 2: https://phil.cdc.gov/Details.aspx?pid=9214. Accessed June 15, 2021.
3. Slide 3: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:FireAntBite.jpg. Accessed June 15, 2021. Public Domain.
4. Slide 4: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chigger2.JPG. Accessed June 15, 2021. Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported License.
5. Slide 5: https://phil.cdc.gov/PHIL_Images/05022002/00005/PHIL_1962_lores.jpg. Accessed June 15, 2021.
6. Slide 6: https://emedicine.medscape.com/article/330178-overview. Image gallery: figure 22. Accessed June 15, 2021.
7. Slide 7: https://www.cdc.gov/lyme/transmission/index.html. Accessed June 15, 2021.
8. Slide 9: https://phil.cdc.gov/Details.aspx?pid=4487. Accessed June 15, 2021.
9. Slide 10 https://www.cdc.gov/zika/reporting/2021-case-counts.html. Accessed June 15, 2021.
10. Slide 11: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4204056/. June 15, 2021. Creative Commons Attribution License.
11. Slide 12: https://phil.cdc.gov/Details.aspx?pid=9822. Accessed June 15, 2021.

Nguồn: 7 Bug Bites You Need To Know

Bài viết được dịch thuật và biên tập bởi ykhoa.org – vui lòng không reup khi chưa được sự cho phép!

Người dịch: thaongan2509