Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
Joslin Chambers là một trợ lý quản lý 27 tuổi cho một cửa hàng giảm giá. Một buổi sáng, cô thức dậy từ một giấc ngủ sau và nhận ra rằng cô trễ hơn một giờ để đi làm. Cô hoảng hốt, tiếc nuối trong giây lát về việc thức trễ đêm trước và sau đó nhảy ra khỏi giường. Cô cảm thấy choáng váng (light-headed) và nghĩ rằng cô có thể ngất. Cô có cảm giác tim đập nhanh. Cô không đi làm việc vì quá muộn, cô trở lại giường. Khi cô đi về phía bồn tắm, cô chú ý rằng light-headedness (cơn choáng ván) đã biến mất. Ngày nghỉ của cô ấy thì không vui.
1, Khi Joslin di chuyển nhanh từ tư thế nằm sang tư thế đứng, nó là nhanh chóng, bắt đầu giảm huyết áp động mạch => làm cô choáng ván (light-headedness). Mô tả trình tự sự kiện nó tạo ra sự giảm tạm thời huyết áp động mạch.
Hạ huyết áp tư thế đứng là đặc tính huyết áp động mạch giảm khi một người đứng dậy. Khi một người đột đột từ tư thế nằm sang tư thế đứng, máu chứa trong tĩnh mạch ở chân. (Bởi vì dung tích chứa hay sự giãn của tĩnh mạch lớn, nó có thể giữ một lượng lớn thể tích máu). Lượng máu chứa làm giảm máu tĩnh mạch về tim, giảm cardiac output bởi cơ chế Frank-Starling. (Cơ chế Frank-Starling mô tả mối liên hệ giữa máu tĩnh mạch về và cardiac output). Tăng máu tĩnh mạch về => tăng thể tích cuối thời kỳ tâm trương. Đến một điểm, tăng thể tích cuối thời kỳ tâm trương => tăng cardiac output. Ngược lại, giảm máu tĩnh mạch về => giảm cardiac output. Bởi vì huyết áp động mạch bị ảnh hưởng bởi thể tích máu động mạch, một sự giảm cardiac output (ít máu được bơm vào hệ thống động mạch) => giảm huyết áp động mạch.
2, Tại sao giảm huyết áp động mạch làm Joslin cảm thấy choáng?
Khi Joslin đứng dậy nhanh chóng, cô cảm thấy choáng vì một giai đoạn thoáng qua của não bị thiếu máu do giảm áp lực động mạch. Khoảng điều hòa tự động cho dòng máu não là 60 -> 140mmHg. Hay nói cách khác, dòng máu đến não được duy trì hằng định cung với áp lực động mạch là lớn hơn 60 mmHg và thấp hơn 140 mmHg. Khi Joslin đứng dậy, áp lực động mạch của cô thoáng quá giảm dưới khoảng điều hòa tự động => dòng máu đến não giảm và cô cảm thấy choáng.
3, Cơn choáng của Joslin chỉ tạm thời vì một phản xạ được bắt đầu nhanh chóng đưa huyết áp động mạch về bình thường. Mô tả ảnh hưởng đặc biệt của phản xạ nhịp tim, co cơ tim, TPR và dung tích chứa của tĩnh mạch. Thụ thể nào liên quan đến nỗi đáp ứng?
Thụ thể áp lực (baroreceptors) vị trí ở xoang cảnh, cung động mạch chủ – nhận cảm sự giảm của áp lực động mạch. Phản xạ thụ thể áp lực sau đó điềuk hiển một loạt đáp ứng bù, bao gồm tăng hoạt động hệ giao cảm đến tim và mạch máu. Có 4 hệ quả của sự tăng hoạt động hệ giao cảm:
- Tăng nhịp tim, positive chronotripic effect trung gian qua thụ thể beta1-adrenergic ở nút xoang nhĩ
- Tăng co bóp của tâm thất, một positive inotropic effect trung gian qua thụ thể beta1 –adrenergic ở cơ tâm thất
- Tăng co tiểu động mạch, trung gian qua thụ thể alpha 1-adrenergic ở cơ trơn mạch máu của tiểu động mạch
- Tăng co tĩnh mạch, trung gian qua thụ thể beta1-adrenergic ở cơ trơn mạch máu của tĩnh mạch.
4, Mỗi thành phần phản xạ như bằng cách nào (ảnh hưởng nhịp tim) giúp áp lực động mạch trở về ban đầu? (Viết công thức liên quan huyết áp động mạch, cardiac output, TPR).
Huyết áp phụ thuộc vào thể tích máu được bơm vào trong động mạch từ tâm thất trái và sức cản của tiểu động mạch.
Bây giờ, sử dụng công thức, xem xét mỗi phần của phản xạ thụ thể áp lực giúp đưa huyết áp của Joslin về bình thường. Tăng nhịp tim và co bóp kết hợp => làm tăng cardiac output. Tăng cardiac output => tăng áp lực động mạch. Cuối cùng, co tĩnh mạch => giảm sức chứa của tĩnh mạch => tăng máu tĩnh mạch về => tăng cardiac output (theo Frank-Starling).
5, Thêm vào phản xạ tương quan huyết áp, thực tế Joslin đi bộ vào buồng tắm giúp huyết áp cô trở về bình thường. Đi bộ giúp như thế nào?
Khi Joslin đi bộ về phía buồng tắm, cơ xương hoạt động ép tĩnh mạch ở chân => giảm sức chứa tĩnh mạch (thể tích máu của tĩnh mạch có thể giữ). Sự ép đó kết hợp với sự co tĩnh mạch từ tác động hệ giao cảm => tăng máu tĩnh mạch về tim và cardiac output.
Case được dịch từ sách: Physiology cases and problems
Dựa trên bản dịch của: NGUYỄN THỊ HUỲNH NHƯ. Khoa Y ĐHQG TP.HCM
