Y khoa Ykhoa, y học, y tế, kiến thức, lâm sàng, cận lâm sàng, chẩn đoán, điều trị, phác đồ, diễn đàn y khoa, hệ sinh thái y khoa online, mới nhất và đáng tin cậy.
CÓ THỂ DÙNG VITAMIN C ĐỂ NGỪA, TRỊ COVID-19?
TS. Trần Bá Thoại
BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM
LỜI MỞ
COVID-19 đang đe dọa sức khỏe toàn cầu. Các biện pháp y tế dự phòng để giảm nguy cơ lây nhiễm, ngăn chặn tiến triển và mức độ nghiêm trọng là rất cần thiết. Nâng cao sức khỏe với dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý, giảm căng thẳng, đặc biệt là việc bổ sung chất khoáng và vitamin được lưu ý.
Vitamin C là một chất chống oxy hóa, giúp cơ thể chống lại stress oxy hóa, tăng cường các phản ứng trao đổi chất, hệ miễn dịch giúp cơ thể tiêu diệt vi sinh vật xâm hại, gần đây đã được lưu ý là một vi chất dinh dưỡng tiềm năng trong việc ngăn ngừa COVID-19.
TỔNG QUAN VỀ VITAMIN
Vitamin là những hợp chất hữu cơ mà cơ thể không thể tự tổng hợp được, phần lớn phải lấy từ ngoài vào qua các loại thực phẩm sử dụng hằng ngày. Vitamin tồn tại trong cơ thể với một lượng nhỏ nhưng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống cũng như các hoạt động sống của cơ thể.
Thuật ngữ vitamin, vital-amin, amin của sự sống, được nhà sinh hóa Ba Lan Casimir Funk đặt tên 1912 khi ông cho rằng đây đều là các chất hữu cơ cần thiết có chứa nitơ (amin). Và tất cả 13 vitamin đã được phát hiện từ năm 1913 đến 1948. Hầu hết các vitamin đều được thức ăn cung cấp. Có ba vitamin ngoại lệ, cơ thể thu nhận bằng cách khác là vitamin K, biotine được hệ vi sinh vật đường ruột, gut microbiome, tổng hợp, và vitamin D được tế bào da tổng hợp từ tiền chất cholesterol dưới tác dụng của tia cực tím trong ánh sáng mặt trời.
Có hai nhóm vitamin là
(1) Vitamin tan trong dầu A,D,E,K
(2) Vitamin tan trong nước các vitamin nhóm B như thiamin (vitamin B1), riboflavin (vitamin B2), niacin (vitamin B3), axit pantothenic (vitamin B5), Vitamin B6, biotin (vitamin B7), axit folic (vitamin B9), Vitamin B12., và vitamin C
Vitamin có chức năng sinh hóa đa dạng:
1 * Là một trong những thành phần cấu tạo nên tế bào, mô, cơ quan cần thiết cho sự phát triển.
2 * Tham gia vào quá trình chuyển hóa các chất, xúc tác giúp cơ thể chuyển hóa thức ăn, tạo năng lượng cho các hoạt động của cơ thể.
+ Vitamin A hoạt động như một chất điều chỉnh sự phát triển và biệt hóa tế bào và mô.
+ Vitamin D cung cấp chức năng giống như hormone, điều chỉnh chuyển hóa khoáng chất cho xương và các cơ quan khác.
+ Các vitamin B có chức năng phức tạp, như các đồng enzyme (coenzyme) hoặc tiền chất cho chúng.
3* Bảo vệ tế bào khỏi các tấn công của các tác nhân nhiễm trùng nhờ đặc tính chống lại quá trình oxy hóa, khử độc và sửa chữa các cấu trúc bị tổn thương. Vitamin A, C và E là các chất chống oxy hóa quan trọng.
4* Tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể.
VITAMIN C DỰ PHÒNG VÀ HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ COVID-19?
Với các tác dụng: (1) hỗ trợ các enzyme tổng hợp các sinh chất quan trọng cho cơ thể; (2) tăng cường sức đề kháng, hệ miễn dịch; và (3) là một chất chống oxy-hóa quan trọng, rõ ràng vitamin C có vai trò trong việc phòng vệ chống nhiễm trùng nói chung và COVID-19 nói riêng.
Một số nghiên cứu khoa học cho thấy, vitamin C liều cao có khả năng ức chế sự hình thành và tác dụng của các cytokine vốn sản sinh rất nhiều gây “cơn bão cytokine” (cytokine storm) gây tử vong cao ở các ca COVID-19 nặng.
BÀN VÀ KẾT
Vitamin C là một chất chống oxy hóa, giúp cơ thể chống lại stress oxy hóa, tăng cường các phản ứng trao đổi chất, hệ miễn dịch giúp cơ thể tiêu diệt vi sinh vật xâm hại, gần đây đã được lưu ý là một vi chất dinh dưỡng tiềm năng trong việc ngăn ngừa COVID-19.
Một số nghiên cứu khoa học cho thấy, các ca COVID-19 nặng, tử vong thường có nồng độ vitamin C máu thấp, thiếu vitamin C rõ.
Những ca COVID-19 nặng thường tử vong do “cơn bão cytokine” (cytokine storm) trong đó interleukin-6 và endothelin-1 tăng rất cao. Bão cytokine lý giải tại sao người cao tuổi, thừa cân, béo phì, đái tháo đường, tăng huyết áp, hút thuốc… thường nặng khi mắc COVID-19. Trong điều trị, một số bằng chứng cho thấy rằng vitamin C liều thấp có thể dự phòng, và liều cao có thể làm giảm các chất trung gian cytokine trong các ca nặng.
Y tế là một ngành khoa học thực nghiệm có bằng chứng (evidence-based). Do đó, trong khi chờ đợi kết quả từ những thử nghiệm điều trị chuẩn, chúng ta cần tuân thủ một chế độ ăn uống cân bằng và đa dạng đúng 4 thành phần của ô vuông thức ăn để đảm bảo nhu cầu, chất dinh dưỡng thiết yếu góp phần vào hoạt động chỉnh chu của hệ miễn dịch. Bổ sung vitamin C chắc chắn là một phương pháp tiếp cận an toàn và rẻ tiền để ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị COVID-19.
Cần lưu ý cộng đồng rằng, không có chế độ ăn uống, vitamin nào có thể ngăn ngừa hoặc chữa khỏi COVID-19. Và quy tắc “5K+Vaccine” là biện pháp ngừa phòng hữu hiệu đã được toàn thế giới công nhận.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Can Vitamin C Prevent COVID-19?
https://earlycareervoice.professional.heart.org/can-vitamin-c-prevent-covid-19/
[2] Blumberg JB, Frei B, Fulgoni VL, Weaver CM, Zeisel SH.
Contribution of Dietary Supplements to Nutritional Adequacy in Various Adult Age Groups. Nutrients. 2017;9(12):1325. Published 2017 Dec 6. doi:10.3390/nu9121325
[3] U.S. Department of Health and Human Services. U.S. Department of Agriculture [(accessed on 15 March 2017)];2015–2020 Dietary Guidelines for Americans. (8th ed.). 2015
http://health.gov/dietaryguidelines/2015/guidelines/
[4] Holford P, Carr AC, Jovic TH, et al.
Vitamin C-An Adjunctive Therapy for Respiratory Infection, Sepsis and COVID-19. Nutrients. 2020;12(12):3760. Published 2020 Dec 7. doi:10.3390/nu12123760
[5] Carr AC
A new clinical trial to test high-dose vitamin C in patients with COVID-19. Crit Care. 2020;24(1):133. Published 2020 Apr 7. doi:10.1186/s13054-020-02851-4
[6] Zhang J, Rao X, Li Y, et al.
Pilot trial of high-dose vitamin C in critically ill COVID-19 patients. Ann Intensive Care. 2021;11(1):5. Published 2021 Jan 9. doi:10.1186/s13613-020-00792-3
[7] Jovic TH, Ali SR, Ibrahim N, et al.
Could Vitamins Help in the Fight Against COVID-19?. Nutrients. 2020;12(9):2550. Published 2020 Aug 23. doi:10.3390/nu12092550
[8] Allegra A, Tonacci A, Pioggia G, Musolino C, Gangemi S.
Vitamin deficiency as risk factor for SARS-CoV-2 infection: correlation with susceptibility and prognosis. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2020;24(18):9721-9738. doi:10.26355/eurrev_202009_23064
[9] Richardson DP, Lovegrove JA.
Nutritional status of micronutrients as a possible and modifiable risk factor for COVID-19: a UK perspective [published online ahead of print, 2020 Aug 20]. Br J Nutr. 2020;1-7. doi:10.1017/S000711452000330X
[10] Vitamin C / COVID-19 treatment
https://www.covid19treatmentguidelines.nih.gov/supplements/vitamin-c/
[12] Possible application of high-dose vitamin C in the prevention and therapy of coronavirus infectionhttps://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2213716520302587
[13] Vitamin C and COVID-19
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmed.2020.559811/full
[14] Vitamin C and COVID-19 Research Resource
https://www.otago.ac.nz/christchurch/research/nutrition-in-medicine/vitamin-c/
[15] High Dose Of Ascorbic Acid Used In Sars Covid-19 Treatment
https://scielo.isciii.es/pdf/ars/v61n2/2340-9894-ars-61-02-145.pdf
[16] Vitamin C as prophylaxis and adjunctive medical treatment for COVID-19?
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0899900720302318
